Η διαΝΕΟσις είναι ένας Οργανισμός Έρευνας και Ανάλυσης ο οποίος, ανάμεσα στα άλλα, αναθέτει σε Πανεπιστήμια ή σε έγκυρες εταιρείες δημοσκοπήσεων τη διεξαγωγή ερευνών για πολύ ζωτικά προβλήματα της χώρας. Πρόσφατα ανέθεσε στην εταιρεία δημοσκοπήσεων MRB μια έρευνα για τις αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις των Ελλήνων σε μια σειρά από θέματα: από τις αντιλήψεις για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη θέση της Ελλάδας σε αυτήν, μέχρι τις απόψεις για την οικονομία, τη μετανάστευση, τα ατομικά δικαιώματα, την εκπαίδευση, θρησκεία, τη σεξουαλική παρενόχληση, ακόμα και τον ίδιο τους τον εαυτό.
Η έρευνα διεξήχθη στο διάστημα 16 Ιανουαρίου μέχρι 5 Φεβρουαρίου 2018 σε δείγμα 1.250 ατόμων κατανεμημένων στα 10 γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας ανάλογα με τον πληθυσμό τους κατά φύλο, ηλικία, επάγγελμα και άλλα χαρακτηριστικά. Στο άρθρο αυτό θα περιοριστούμε στο τμήμα της έρευνας που αφορά τη θρησκευτικότητα των κατοίκων των 10 διαμερισμάτων της χώρας και ειδικότερα στις απαντήσεις των ερωτηθέντων στα τρία ερωτήματα που αφορούν τη θρησκεία.
Ι. Πίστη στο Θεό και πόσο κοντά ή μακριά στη θρησκεία βρίσκονται οι ερωτηθέντες
Στο τμήμα αυτό του άρθρου εξετάζουμε τις απαντήσεις των ερωτηθέντων στην έρευνα στα δύο πρώτα ερωτήματα. Τα ερωτήματα αυτά ήταν:
- Εσείς προσωπικά θα λέγατε πως πιστεύετε στο Θεό;
- Ανεξάρτητα από το πόσο συχνά πηγαίνετε στην εκκλησία, θα ήθελα με τη βοήθεια μιας κλίμακας από το 1 έως 10 να μου πείτε πόσο κοντά ή πόσο μακριά αισθάνεστε από τη θρησκεία;
Στο δεύτερο ερώτημα με το 1 απαντούν όσοι είναι πολύ μακριά και με το 10 όσοι είναι πολύ κοντά στη θρησκεία. Θεωρούμε ότι όσοι έδωσαν απάντηση από 6 έως το 10 είναι αυτοί που βρίσκονται σχετικά ή πολύ κοντά και αθροίζουμε τα ποσοστά τους.
Στην 1η στήλη του Πίνακα 1 δίνονται τα ποσοστά εκείνων που δηλώνουν ότι πιστεύουν στο Θεό στα 10 γεωγραφικά διαμερίσματα και στο Σύνολο Χώρας και στη 2η το άθροισμα των ποσοστών εκείνων που απαντούν στο δεύτερο με 6 έως 10 (σχετικά ή πολύ κοντά στη θρησκεία).
Όπως φαίνεται από τον Πίνακα 1:
– Το υψηλότερο ποσοστό τόσο όσων πιστεύουν όσο και όσων είναι σχετικά η πολύ κοντά στη θρησκεία το έχει η Θράκη και το χαμηλότερο σε όσους πιστεύουν η Ήπειρος και σε εκείνους που είναι σχετικά ή πολύ κοντά η Αττική.
– Η Κρήτη κατέχει την 8η θέση στο ποσοστό αυτών που πιστεύουν και την 5η σε εκείνων που είναι σχετικά ή πολύ κοντά στη θρησκεία.
ΙΙ. Η συχνότητα του Εκκλησιασμού
Στο τμήμα αυτό του άρθρου εξετάζουμε τις απαντήσεις των ερωτηθέντων στο τρίτο ερώτημα της έρευνα το οποίο ήταν το εξής:
Πόσο συχνά πηγαίνετε στην εκκλησία (εκτός από γάμους, βαφτίσια, κηδείες);
Στον Πίνακα 2 δίνουμε τα ποσοστά εκείνων που απάντησαν στο ερώτημα αυτό στα γεωγραφικά διαμερίσματα και στο Σύνολο Χώρας:
Από τον Πίνακα 2 φαίνεται ότι υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας σε ό, τι αφορά τη συχνότητα εκκλησιασμού. Πιο συγκεκριμένα στο ποσοστό εκείνων που εκκλησιάζονται:
– Κάθε εβδομάδα κυμαίνεται από 21,4% στην Πελοπόννησο μέχρι το 4,4% (!) στα Ιόνια Νησιά
– 1-2 φορές το μήνα από 46,8% στη Θράκη μέχρι 24,4% στα Ιόνια Νησιά
– 1-2 φορές το χρόνο από 46,5% στα Ιόνια Νησιά μέχρι 25,2% στην Πελοπόννησο
– Λιγότερο συχνά από 12,3% στην Αττική μέχρι 5,1% στην Πελοπόννησο
– Ποτέ από 13,5% στην Αττική μέχρι 4,3% στη Θράκη.
Η Κρήτη ανάμεσα στα 10 γεωγραφικά διαμερίσματα κατέχει την 4η θέση σε όσους εκκλησιάζονται κάθε εβδομάδα, 1-2 φορές το μήνα και ποτέ και την 8η θέση σε όσους εκκλησιάζονται 1-2 φορές το χρόνο ή λιγότερο συχνά.
Από τον Πίνακα 2 φαίνεται ότι στις περιφέρειες στις οποίες το άθροισμα των ποσοστών εκείνων που εκκλησιάζονται κάθε εβδομάδα και 1-2 φορές το μήνα είναι υψηλό, το άθροισμα των ποσοστών εκείνων που εκκλησιάζονται λιγότερο συχνά ή ποτέ στις ίδιες περιφέρειες είναι χαμηλό.
Όταν εξετάσαμε αν υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα στα ποσοστά όσων πιστεύουν στο Θεό ή εκείνων που είναι σχετικά ή πολύ κοντά στη θρησκεία στις 10 περιφέρειες (δηλαδή τον Πίνακα 1) με –χωριστά– τα ποσοστά εκείνων που εκκλησιάζονται κάθε εβδομάδα, 1-2 φορές το μήνα, 1-2 φορές το χρόνο ή λιγότερο συχνά στις ίδιες περιφέρειες (δηλαδή τον Πίνακα 2) διαπιστώσαμε ότι δεν υπάρχει καμιά συσχέτιση ανάμεσά τους. Όταν, όμως, αθροίσαμε τα ποσοστά όλων όσΟΙ εκκλησιάζονται, ανεξάρτητα το πόσο συχνά, στις 10 περιφέρειες διαπιστώσαμε ότι υπάρχει συσχέτισή τους –όχι όμως, πολύ ισχυρή– με τα ποσοστά στις ίδιες περιφέρειες εκείνων που πιστεύουν ή είναι σχετικά η πολύ κοντά στη θρησκεία στις ίδιες περιφέρειες.
Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να διεξαγόταν μια ανάλογη έρευνα στους 4 νομούς της Κρήτης.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην: Αντιπρόεδρος της Βουλής, Υπουργός και Καθηγητής της ΑΣΟΕΕ.