Πολλαπλά δημοσιεύματα του έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου κάνουν λόγο και αυτό το καλοκαίρι, για περιστατικά εφήβων που μεταφέρθηκαν στα εφημερεύοντα νοσοκομεία λόγω μέθης.
Δυστυχώς επεισόδια μέθης εφήβων καταγράφονται όλο το χρόνο, οι γιατροί των επειγόντων το ξέρουν καλά αυτό, φαίνεται όμως ότι το καλοκαίρι παρατηρείται αύξηση των περιστατικών.
Συνέπεια ίσως της γενικής χαλαρότητας που παρατηρείται λόγω των διακοπών και κυρίως λόγω των πολλών κοινωνικών εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται κυρίως των Αύγουστο, που είναι ο κατεξοχήν μήνας των πανηγυριών στην ελληνική ύπαιθρο.
Αλκοόλ δεν καταναλώνουν μόνο οι άνθρωποι. Τα πουλιά τρώνε φρούτα που έχουν υποστεί ζύμωση, οι μέλισσες ρουφάνε ρετσίνι, ενώ ο Κάρολος Δαρβίνος κατέγραφε στο έργο του: την «Καταγωγή των Ειδών», ότι πίθηκοι δείχνουν «έντονη προτίμηση για τα αλκοολούχα ποτά».
Οι άνθρωποι παράγουν και καταναλώνουν αλκοόλ πριν εφεύρουν τον τροχό, και το αλκοόλ παραμένει μακράν το πιο διαδεδομένο κοινωνικό ναρκωτικό παγκοσμίως. Με τον όρο αλκοόλ εννοούμε το ποτό του οποίου κύριο συστατικό είναι η αιθυλική αλκοόλη, που παρασκευάζεται με τη ζύμωση σακχάρων από φρούτα ή δημητριακά και την απόσταξη.
Η εφηβεία είναι μια δύσκολη, μεταβατική και απαιτητική ηλικιακή περίοδος. Οι έφηβοι «επαναστατούν», θέλουν να «μεγαλώσουν πριν από την ηλικία τους» και να γνωρίσουν, να δοκιμάσουν νέα πράγματα. Ένα από αυτά είναι και το αλκοόλ, η κατανάλωση του οποίου στις μέρες μας αποτελεί σημαντικό πρόβλημα.
Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 30% των εφήβων στην Ελλάδα, δηλώνει ότι πίνει κάποιο αλκοολούχο ποτό μία ή δύο φορές την εβδομάδα. Ο μέσος όρος ηλικίας που τα Ελληνόπουλα ξεκινούν να πίνουν αλκοόλ, είναι τα 12 έτη (11 για τα αγόρια και 13 για τα κορίτσια).
Αξίζει να αναφερθεί ότι και στις τρεις συνηθέστερες αιτίες θανάτου στις ηλικίες 14-24 ετών, οι οποίες είναι: τα τροχαία, οι αυτοκτονίες και οι δολοφονίες, το αλκοόλ έχει σημαντική εμπλοκή. Συνεπώς, δεν μπορεί να προξενεί έκπληξη το γεγονός ότι θεσμοθετημένα από το 2008, απαγορεύεται η πώληση αλκοόλ σε ανήλικους.
Η Πανευρωπαϊκή Έρευνα ESPAD, στην οποία συμμετέχει και η Ελλάδα, δείχνει αύξηση στα ποσοστά των παιδιών που μέθυσαν για πρώτη φορά σε ηλικία κάτω των 13 ετών (πρώιμη μέθη) και είναι 9% για τα αγόρια και 5% για τα κορίτσια.
Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ στον εφηβικό πληθυσμό, παρουσιάζει αυξητική τάση από το 1998 έως το 2007, από το 11.7% στο 14.8%. Ενώ στους εφήβους στην Ευρώπη η μπύρα αποτελεί το κυρίαρχο ποτό, στην Ελλάδα πρώτα σε προτίμηση έρχονται τα ποτά με υψηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλ (ρακί, ουίσκι, βότκα).
Οι επιπτώσεις της κατανάλωσης αλκοόλ από τόσο μικρές ηλικίες έχει πολλαπλές σοβαρές συνέπειες για την υγεία. Η επίδρασή του στο μυαλό και το σώμα μας ξεκινά άμεσα, δευτερόλεπτα αφού το ποτήρι ακουμπήσει τα χείλη. Μέσω του οισοφάγου οδηγείται στο στομάχι, όπου το 20% απορροφάται σε ελάχιστα λεπτά, περνώντας στην κυκλοφορία του αίματος.
Σε αυτή τη φάση το φαγητό μπορεί να λειτουργήσει σαν σφουγγάρι, καθυστερώντας τη διαδικασία απορρόφησης. Αντίθετα πίνοντας με άδειο στομάχι, το αλκοόλ δρα πολύ πιο γρήγορα και έντονα. Λίγα λεπτά μετά την πρώτη γουλιά, το αλκοόλ φθάνει στον εγκέφαλο, αρχίζεις να νιώθεις χαλαρός, τα αγγεία διαστέλλονται και η διάθεση για κοινωνικοποίηση αυξάνεται.
Το αλκοόλ έχει ήδη δώσει σήμα στον εγκέφαλο, ενεργοποιώντας ένα σύστημα ορμονών που οδηγούν στη χαλάρωση και τελικά στην έκκριση ντοπαμίνης. Η ντοπαμίνη είναι η ορμόνη που αναζητάει συνήθως κάποιος όταν πίνει αλκοόλ, αφού συνδέεται με την αίσθηση της χαράς.
Η έκκρισή της αυξάνει την επιθυμία να κάνουμε πράγματα, ανταμείβοντάς μας με μια αίσθηση ευεξίας και ενέργειας, καθώς όμως η επίδρασή της αρχίζει να μειώνεται θέλεις περισσότερο και έτσι καταλήγεις να πίνεις παραπάνω από ό,τι σχεδίαζες.
Το αλκοόλ επηρεάζει τον προμετωπιαίο λοβό, ο οποίος διέπει κυρίως τον γνωστικό έλεγχο, τη συμπεριφορά μας και το κέντρο μνήμης. Αυτό σημαίνει ότι άμεσα επηρεάζεται η κρίση και διαταράσσεται η κίνησή μας. Ο μεταβολισμός του αλκοόλ γίνεται μέσω του ήπατος.
Πίνοντας πολύ, το συκώτι ξεκινάει να πιέζεται. Κατά μέσον όρο το ήπαρ μπορεί να μεταβολίσει ένα ποτήρι κρασί ή μισό λίτρο μπύρας ανά ώρα, όταν το όριο αυτό ξεπεραστεί, το συκώτι στέλνει το παραπάνω αλκοόλ στην καρδιά, ρίχνοντας την αρτηριακή πίεση.
Επόμενο όργανο στη σειρά είναι οι πνεύμονες, οι οποίοι καλούνται να διώξουν το παραπανίσιο αλκοόλ μέσω της αναπνοής, εξ ου και το αλκοτέστ με βάση την εκπνοή. Είναι γνωστό, ότι η συχνή κατανάλωση αλκοόλ δημιουργεί τις συνθήκες για σοβαρές παθήσεις, όπως η κίρρωση του ήπατος και η άνοια, αποτέλεσμα της τοξικής δράσης του στα νευρικά κύτταρα.
Πώς πρέπει να αντιδράσουν το κράτος, η οικογένεια και οι διάφοροι φορείς; Το κλειδί για την αποτελεσματική αντιμετώπιση, έγκειται στη σωστή ενημέρωση. Οι ίδιοι οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν, ότι η δική τους στάση απέναντι στο αλκοόλ, αποτελεί πρότυπο για τη συμπεριφορά που θα αναπτύξει ο έφηβος.
Οι γονείς είναι σημαντικό να καλύπτουν συναισθηματικά τα παιδιά, να αποφεύγονται τακτικές εκφοβισμού, να ενθαρρύνεται ο αυτοσεβασμός και να αποθαρρύνονται οι συμπεριφορές χρήσης αλκοόλ, επισημαίνοντας τις συνέπειες που θα οδηγήσουν σε καταστάσεις αμηχανίας ή ντροπής.
Στο σχολείο μεγάλη αποτελεσματικότητα έχουν οι εργασίες, στις οποίες οι έφηβοι συμμετέχουν ενεργά και ενημερώνουν συνομηλίκους. Σημαντικά είναι: ο έλεγχος της διαφήμισης, η ενημέρωση από τα ΜΜΕ και η δημιουργία εκπομπών για νέους. Τέλος, έλεγχος στα κέντρα διασκέδασης και στα σημεία αγοράς των ποτών μπορεί να συμβάλει στο να μην είναι προσιτά τα ποτά στις ευαίσθητες ηλικίες.
Ο Στάθης Ι. Δημητριάδης είναι MD, PhD, γενικός χειρούργος, επιμελητής ΄Α Βενιζελείου Νοσοκομείου Ηρακλείου