Πρόσφατα παρουσιάστηκε -από την Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου Κρήτης- μελέτη για αναδιοργάνωση των χώρων του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου, με την προσθήκη των γραφείων του ΕΟΤ, απέναντι από την είσοδό του.
Η προσθήκη αυτή, που συζητιόταν εδώ και χρόνια, επιτέλους υλοποιείται. Αυτό έδωσε αφορμή αναζωπύρωσης της συζήτησης για μεταφορά του Μουσείου. Σε τόπους, όπου υπάρχει τάξη, συζητούνται τέτοια θέματα με βάση αρχές και ιεραρχήσεις. Π.χ. μπορεί και πρέπει να υπάρχει ένα κύριο μουσείο του Μινωικού Πολιτισμού;
Καλύπτει το σημερινό μουσείο τις ανάγκες που υπηρετεί; Υπάρχουν εναλλακτικές θέσεις μεταφοράς του; Είναι στη δοσμένη συγκυρία θέμα προτεραιότητας η μεταφορά του μουσείου; Όταν παρακάμπτονται παρόμοια ζητήματα, η μετατόπιση του προβληματισμού μπορεί να εξασφαλίζει μια πρόσκαιρη δημοσιότητα, αλλά δεν συνεισφέρει θετικά στη βελτίωση των πραγμάτων.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου ήταν για δεκαετίες το κύριο Μινωικό μουσείο της χώρας. Αυτό έπαψε από καιρό να ισχύει. Μινωικά εκθέματα, ανεξάρτητα από σημασία και μοναδικότητα, υπάρχουν τώρα, όχι μόνο σε όλες τις κύριες πόλεις της Κρήτης, αλλά και σε κωμοπόλεις και σε κόμβους της υπαίθρου. Λ.χ. στην Ελεύθερνα και στη Μεσσαρά.
Λίγο έξω από το Ηράκλειο, στις Αρχάνες, ακυρώθηκαν ανακατασκευή και μουσειολογική μελέτη που είχαν πληρωθεί για ένα ευρύχωρο αρχαιολογικό μουσείο, στον χώρο του παλιού σανατορίου, τώρα για να ιδρυθεί ένα άλλο μουσείο, χωρίς αυλή και επαρκή είσοδο.
Παρά την ύπαρξη, μάλιστα, στον ίδιο οικισμό μιας αρχαιολογικής συλλογής με μεγάλη επισκεψιμότητα. Οι συνέπειες όλων αυτών είναι τεράστιες, αναφορικά με την ασφάλεια, την επαρκή καταγραφή και συντήρηση των ευρημάτων, τη μελέτη τους και τη σωστή τους παρουσίαση.
Μελετητές συναντούν κλειστές πόρτες και απουσία τεχνικής συνδρομής, αν θελήσουν να εξετάσουν κάποια ομάδα μινωικών αντικειμένων διασπαρμένων σε δεκάδες χώρους. Εξυψώνεται έτσι ο Μινωικός Πολιτισμός από τους κληρονόμους του; Η στάση αυτή αντιστοιχεί με πετρελαιοπαραγωγών Αράβων, που σκορπούν χρήματα, (εκείνοι τουλάχιστο τα έχουν) χωρίς προβληματισμό για τη σκοπιμότητα.
Η μεγάλη πλειονότητα των επισκεπτών ξεναγούνται στο μουσείο 1-1 ½ ώρα. Μικρή μόνο εικόνα του πολιτισμού, που εκτίθεται, αποκομίζουν. Τι εξυπηρετεί να μεγαλώσει παραπέρα η έκθεση, που ολοκληρώθηκε πριν λίγα μόλις χρόνια; Ενώ για τους ειδικούς, η δυνατότητα να βαθύνουν τις γνώσεις τους για τον πολιτισμό είναι στο μουσείο, σήμερα, ουσιαστικά ανύπαρκτη. Δεν έχει ειδικό των πρωτοποριακών για την Ευρώπη και τον κόσμο προϊστορικών γραφών που εκθέτονται, ούτε σχετικά πλήρες εργαστήριο που να βοηθά με αναλύσεις, ούτε βιβλιοθήκη.
Ούτε δείγμα της τεράστιας Μινωικής βιβλιογραφίας για μικρούς και ειδικούς, που θα ήθελαν να εμβαθύνουν. Δεν υπάρχει κατάλληλη υποδοχή για τα παιδιά των σχολείων που το επισκέπτονται. Όταν δεν κατανοούνται τέτοιες ελλείψεις, κανείς αναρωτιέται ποια ιεράρχηση υπηρετεί η προτεινόμενη μεταφορά;
Κατά την πρόσφατη παρουσίαση της μελέτης επέκτασης, ανέδειξε ο υπεύθυνος της καθηγητής Α. Τζομπανάκης την προνομιακή θέση του μουσείου στο θαλάσσιο μέτωπο και το τείχος της Σαμπιονάρας. Πάνω δηλαδή σε εξαιρετικά επίκαιρο χώρο του μεσαιωνικού τείχους, που είναι το καλύτερα διατηρημένο στην Ευρώπη.
Για μια διεύθυνση με σύγχρονες μουσειολογικές αντιλήψεις, θα ήταν ένας παράδεισος για τους κύριους χρήστες του, εκτός των μελετητών, τα παιδιά. Έχει επίσης σημαντικές εκτάσεις στην όμορη εκτός σχεδίου περιοχή, που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν μεγάλο πρόγραμμα ανάπτυξης και αξιοποίησης χώρων. Θα πει κανείς πως ικανοποιεί τις καλύτερες προσδοκίες για ιδιωτικοποίηση συμφεροντούχων, που θα προτιμούσαν στη θέση του μια πολυκαφετέρια.
Πιστεύω πως η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων προτιμά τη σημερινή χρήση, που αναβαθμίζει και τιμά την πόλη. Ότι στη σημερινή θέση του αντιμετωπίζει συνθήκες κυκλοφοριακού φόρτου, είναι αλήθεια. Αλλά η λύση της μεταφοράς για τον συγκεκριμένο λόγο ανήκει στη λογική: Πονάει μάτι, βγάζει μάτι.
Όλοι γνωρίζουμε πως η Ελλάδα θα ήταν πτωχευμένο κράτος, αν έλειπε ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης. Οι κυβερνώντες επαίρονται πως εφαρμόζουν μια σωτήρια πολιτική μετατροπής των αρχικών μνημονιακών δανείων, αλλά το κεφάλαιο του χρέους μένει αμείωτο. Η μείωσή του έπρεπε να ήταν θέμα άμεσης προτεραιότητας.
Σ’ εμάς τα λεφτόδεντρα πλεονάζουν, ιδιαίτερα στη σφαίρα των κυβερνώντων. Όταν δε βρίσκουν ντόπιες πηγές, ψάχνουν παράνομα σε ξένες. Αλλά απλοί πολίτες, πόσο εύκολο είναι να ψάχνουν νέες προτάσεις πολυτελών δαπανών, ανεξάρτητα από τις δυνατότητες της χώρας;
Η μεταφορά του μουσείου θα μπορούσε να αποτελεί λογική άσκηση, αν συζητιόταν σε ένα πλαίσιο αρχών και ιεραρχήσεων που σήμερα λείπει. Η ενημέρωση της κοινής γνώμης είναι πάντα χρήσιμη, αλλά με μορφή όμοια της μιντιακής καταιγίδας, που σήμερα παρατηρείται, δεν είναι βέβαιο ό,τι προάγει.
Ο Νίκος Λεβεντάκης είναι μηχανικός