Του Μάνου Νικηφοράκη*
Τα πολύ παλιά χρόνια στο Ηράκλειο, όπου με τους αγαπημένους μου φίλους έζησα μέχρι και την εφηβεία μου, τέσσερεις περιόδους θυμάμαι ακόμη έντονα και αποτελούσαν επί σειράν ετών τις πιο ευτυχισμένες μας στιγμές: Την παραμονή Πρωτοχρονιάς. Τη Μεγάλη Εβδομάδα του Πάσχα. Τις Απόκρηες προ της νηστείας. Τα καλοκαιρινά μας μπάνια στον Πόρο και στον Καρτερό. Κάθε μια περίοδος για διαφορετικούς λόγους με κοινό παρονομαστή τις χαρούμενες παρέες μας, τις πολλές φιλίες μας που κρατούν μέχρι σήμερα και την ανεμελιά και ζωηράδα εκείνων των χρόνων μας. Και κάτι ακόμη. Τη μυστηριακή και γοητευτική ενέργεια και ζωή της πόλης μας που μέχρι σήμερα πιστεύω ότι είναι ξεχωριστή και υπαρκτή, όπως έχω γράψει και προ καιρού στο κείμενό μου “Ηράκλειο – Μια ιδιαίτερη πόλη”.
Αυτές οι εποχές μάς έπλασαν και μας διαμόρφωσαν ασκώντας κάθε μία τις επιδράσεις της σε αγόρια και κορίτσια της τότε εποχής, με θετικό και ανεξίτηλό τρόπο.
Η παραμονή Πρωτοχρονιάς κάθε χρόνο με το ξέσπασμα κεφιού όλου του κόσμου στην Καλοκαιρινού ήταν μια νότα χαράς και σκανδαλιάς στις δύσκολες μέρες του χρόνου που προηγηθήκαν και θα ακολουθούσαν. Και για εμάς τα πιτσιρίκια με τα κοντά παντελόνια και πιστολάκια νερού στο χέρι για να βρέξουμε όσες μ’ άρεσαν πιο πολύ, ήταν γλέντι.
Τέτοια ομαδική χαρά και ευτυχισμένα πρόσωπα δεν θυμάμαι συχνά στη ζωή μου να συνάντησα έκτοτε. Αυτή η απλή βόλτα γλεντιού μας έδινε τόση ευτυχία και την προσμέναμε όλο τον προηγούμενο χρόνο. Άλλη μια απόδειξη ότι η ευτυχία κρύβεται στα πιο απλά πράγματα.
Και μετά έρχονται οι Απόκρηες με τα χαρακτηριστικά “ρεβεγιόν” για τους μεγάλους και τα χορευτικά απογεύματα στου “Ρεγκινάκη” για εμάς τους προ-εφήβους που γεμάτοι τρακ και αμηχανία χορεύαμε με κορίτσια ταγκό και βαλς που συνήθως μας είχαν μάθει οι μητέρες μας.
Εκεί εγώ πρωτοφόρεσα κοστούμι και εκεί πρωτοερωτεύτηκα. Αξέχαστα απογεύματα που γίνονταν τις δύο αυτές εβδομάδες και προσπαθούσαμε να εφαρμόσουμε σαν κοινωνικά πλέον όντα όλους τους κανόνες καλής συμπεριφοράς του καλού κόσμου που χρόνια μας μάθαιναν στα σπίτια μας. Ήταν και η… ιερή ώρα που για πρώτη φορά αγόρια και κορίτσια ερχόντουσαν τόσο κοντά και αγκαλιά. Αυτή τη γοητεία και… τρομάρα τη θυμάμαι πάντα.
Η Μεγάλη Εβδομάδα του Πάσχα στο τότε Ηράκλειο είχε μια άλλη αξία και κατάνυξη και έθιμα και παραδόσεις στα σπίτια που πραγματικά μας έκαναν ευτυχισμένους με ολίγα, αλλά γνήσια, με σεβασμό και αγάπη και μέχρι σήμερα τις ημέρες αυτές νιώθουμε διαφορετικά.
Πιο εσωτερικοί άνθρωποι περισυλλογής και ουσίας, με θρησκευτικό συναίσθημα μαζί με τους υπέροχους εκκλησιαστικούς ύμνους και λειτουργίες και τις διάχυτες μυρωδιές των πασχαλινών εδεσμάτων. Μικροί γυρίζαμε όλες τις εκκλησίες για να περάσουμε κάτω από τους Επιτάφιους και πιο μεγάλοι κάναμε βόλτα στις “Τρεις Καμάρες” με τα καλά μας ρούχα για να μας δουν και να δούμε με… λάγνο βλέμμα έστω από μακριά τα κορίτσια που μας άρεσαν. Ακόμη μέχρι σήμερα νιώθω έτσι καθε Πάσχα.
Ίσως να είναι και η επίδραση της Άνοιξης που κάνει το Πάσχα πιο όμορφο και τη φύση πιο εορταστική.
Και έρχεται μετά το καλοκαίρι και οι δέουσες προετοιμασίες για αυτό. Χωρίς σχολείο, χωρίς διαβάσματα, στην παραθαλάσσια πόλη, ζωή μαγευτική. Πολύ μικρός, τεσσάρων ετών, έμαθα κολύμπι στο “Μπεντενάκι” παρακαλώ! Μέναμε κοντά και με πήγαινε εκεί η μητέρα μου για να φάω το φαγητό μου. Ήμουν δύσκολος στο φαγητό τότε και αδύνατος. Μακάρι να ήμουν και τώρα. Θυμάμαι ακόμη, τόσες δεκαετίες μετά, πόσο ευτυχισμένες στιγμές ήταν αυτές.
Στο “Μπεντενάκι” απλά με στρωσίδι στα βράχια. Αργότερα νεαροί έφηβοι αρχίσαμε τις κοσμικότητες και τα κολύμπια στις δύο μοναδικές πλαζ που είχαν συγκοινωνία: Του Πόρου κα του Καρτερού. Εκεί πλέον πρωτοείδαμε γυμνά (μέχρι τινός) γυναικεία σώματα, λύσαμε ανατομικές απορίες μας και άρχισε η προσπάθεια άλλοι να κρύψουμε, όντες αδύνατοι, και άλλοι να δείξουνε τα γυμνά σώματα μας. Και βέβαια πάντα με λάγνα βλέμματα εκ του μακρόθεν στα κορίτσια που μας άρεσαν, συνήθως χωρίς ανταπόκριση. Η ερωτική διάθεση είχε αρχίσει, τα αισθήματα άρχιζαν και πολλά συνεχίστηκαν με αίσιο τέλος, άλλοτε ναι και άλλοτε όχι, αλλά πάντα ευρίσκονται στις αναμνήσεις μας. Από τότε άρχισε και η αγάπη μας για τη θάλασσα που σε εμένα έγινε λατρεία και τρόπος ζωής και ασχολία καλοκαίρι και χειμώνα, γεμίζοντας χαρά τη ζωή μου και της οικογενείας μου μέχρι σήμερα.
Ολα αυτά οι συμπολίτες μου, από μεσήλικες και πάνω, είμαι βέβαιος ότι τα θυμούνται με νοσταλγία και έδιναν και σε αυτούς τη χαρά της απλής ζωής και των απλών πραγμάτων, τα οποία τελικά μαζί με την καλή υγεία είναι το μυστικό της ευτυχίας,
Οι νεώτεροι μπορεί να τα θεωρούν γραφικά και ίσως βλακώδη και εμάς ρομαντικούς και περίεργους και απορούν και δεν μας καταλαβαίνουν. Θα απαντήσω σε αυτούς. Ναι, φίλοι μου, αυτή ήταν τότε η ζωή στην πόλη μας. Αυτά μας έκαναν χαρούμενους και ευτυχείς και οι αναμνήσεις τους μας συντροφεύουν ακόμη σήμερα, όπου και όπως ζούμε. Ναι είμαστε ρομαντικοί, παρελθοντολόγοι, αλλά πάνω από όλα παλαιοί Ηρακλειώτες και αυτό δεν το ξεχνάμε.
Αφιερωμένο στους φίλους μου και στους συμπολίτες μου, ζώντες και μη, άρρενες και θήλεις που τα ζήσαμε όλα αυτά στην πόλη μας εκείνες τις ιδιαίτερες εποχές και πάντα τα θυμόμαστε με νοσταλγία και συγκίνηση.