Ένας μεγάλος εκδότης είχε κατ’ εξακολούθηση αρνηθεί να τυπώσει και να εκδώσει το βιβλίο ενός μεγάλου φυσικού, με το επιχείρημα, ότι για κάθε μαθηματικό τύπο, που θα αναγράφεται στο κείμενο, χάνονται χίλιοι υποψήφιοι αγοραστές και αναγνώστες του βιβλίου…
Με λίγα λόγια, η θέα των μαθηματικών τύπων απωθεί το ευρύ αγοραστικό κοινό! Τελικά, ο φυσικός, απλοποιώντας και απλουστεύοντας το κείμενό του, μετά από επανειλημμένους συμβιβασμούς, κατέληξε να έχει μέσα στο βιβλίο του μόνο το γνωστό, κομψό και σύντομο τύπο του Α.Einstein, τον οποίο κι εγώ παραλείπω να τον αναφέρω, αφενός γιατί δεν έχει σχέση με το σημερινό μας άρθρο και αφετέρου, για να μη διώξω … χίλιους υποψήφιους αναγνώστες του Περιπατητή!
Και, φυσικά, το χρήμα εκφράζεται με αριθμούς και ακόμα και ο πιο «αμόρφωτος», (εδώ με την έννοια ότι δεν έχει πάει ποτέ του σχολείο), κι αυτός μπορεί να είναι «άπιαστος» στις καθημερινές συναλλαγές του, σε βαθμό που να μην μπορεί και ο πιο «εγγράμματος» να τον ξεγελάσει. Όλοι μας, λοιπόν, άλλος λίγο και άλλος πολύ, μέσα στον κόσμο των αριθμών ζούμε και δραστηριοποιούμαστε…
Όταν πηγαίναμε σχολείο, στις τελευταίες τάξεις του 6ταξίου γυμνασίου (σημερινό λύκειο), ο μαθηματικός μας, ανέφερε σε μια αποστροφή του λόγου του, ότι όταν πήγαινε στο πανεπιστήμιο είχαν διδαχτεί και τη Θεωρία περί Συνόλων. Εννοείται, ότι στο άκουσμα της Θεωρίας αυτής, έπεσε νέκρα μέσα στην τάξη. Με λίγα λόγια, όλοι «ψαρώσαμε»!
Η Θεωρία περί Συνόλων, που διδασκόταν –τότε- μόνο στο πανεπιστήμιο (στόχος κρυφός και μακρινός, για όλους μας) μας φάνηκε κάπως σαν ένα μεγάλο μυστικό, μόνο για τους εκλεκτούς· κάτι σαν τα Ελευσίνια Μυστήρια της αρχαιότητας και κάτι παραπάνω. Όταν ζητήσαμε από το μαθηματικό μας να μας πει περί τίνος επρόκειτο … έστω δυο λόγια για να μπούμε στο θέμα, η απάντησή του ήταν ότι «τώρα, να συγκεντρωθούμε στη διδακτέα ύλη μας και θα υπάρχει χρόνος, όταν με το καλό θα μπείτε στο πανεπιστήμιο, να διδαχθείτε και αυτή τη θεωρία και πολλά άλλα ενδιαφέροντα»…
Μείναμε με την πίκρα στα χείλη και με την κρυφή ελπίδα, ότι κάποτε θα φτάσουμε και στο επίπεδο αυτό. Εκείνο που ήταν άγνωστο, ήταν πως δεν ήμασταν βέβαιοι αν ο καθηγητής μας προτίμησε αυτή τη συμβουλή υποκινούμενος από λόγους διδακτικής ή αν ο χρόνος είχε σβήσει από το μυαλό του τις γνώσεις γύρω από τη Θεωρία αυτή…
Πέρασαν αρκετά χρόνια, «μεγαλώσαμε» και παραμεγαλώσαμε, πετύχαμε τους στόχους μας, (άλλοι στο κέντρο και άλλοι παραδίπλα), μπήκαμε και βγήκαμε από το πανεπιστήμιο, αλλά η ιστορία με τη Θεωρία των Συνόλων ξεχάστηκε, σαν να είχε εξατμιστεί από την πανεπιστημιακή ύλη. Ομοίως, είχε περάσει στο φάκελο «περασμένα – ξεχασμένα» και η ιστορία με τον καθηγητή των μαθηματικών μας…
Πέρασαν ακόμα μερικά χρόνια, στρατιωτικό τέλος και μετά; Βιοπορισμός! Έτσι, βρέθηκα –καλοκαιριάτικα- σε φροντιστήριο, με τον ήλιο να καίει την πέτρα, τα παράθυρα ανοικτά, τα ιδρωμένα πρόσωπα των μαθητών σε υπερένταση (κι άλλα σε αποχαύνωση) και τα κλιματιστικά να βρίσκονται ακόμα στα πρώτα στάδια της κατασκευής τους, με εφαρμογή μόνο σε υπερπόντιες «πολιτισμένες χώρες»!
Με το ζήλο του νεοφώτιστου, περνούσα αρκετές ώρες στο χώρο του φροντιστηρίου, άλλοτε διαβάζοντας κι άλλοτε λέγοντας ιστορίες με την ωραία γραμματέα, χωρίς να έχω ξεκινήσει να διδάσκω. Τότε ήταν που μπήκε βιαστικά στο γραφείο ο νεαρός μαθηματικός, με ένα πράσινο βιβλίο στο χέρι. «Πέρι, (συγκεκομμένο του Περιπατητή), την επόμενη ώρα, μου έχουν πέσει δυο τμήματα μαζί… Κάνε μου τη χάρη να μπεις στο ένα, που είναι μετεξεταστέοι, να τους κάνεις Σύνολα»!
Τότε ήταν που ξαναθυμήθηκα όλη την ιστορία με το μαθηματικό στα σχολικά μας χρόνια και με τη Θεωρία των Συνόλων. «Ρε, Στέλιο, δεν έχω διδαχτεί ποτέ μου Σύνολα· ούτε και έχω μπει ακόμα σε τάξη…», απάντησα.
«Έλα, δεν είναι τίποτα. Να … ρίξε μια ματιά κι ώσπου να χτυπήσει το κουδούνι, θα πετάς»! Λίγο ο εγωισμός, λίγο η περιέργεια, λίγο η συναδελφική αλληλεγγύη, συνετέλεσαν ώστε να ξεκινήσω τη διδακτική μου καριέρα με ένα μάθημα που μου ήταν «παγκοσμίως» άγνωστο. Καλή αρχή! Πάντως, αυτό που κατάλαβα –τότε- ήταν πως τα Σύνολα είχαν εγκαταλείψει το Πανεπιστήμιο και είχαν περάσει στη Μέση Εκπαίδευση…
Ας πάρουμε ένα λευκό χαρτί και ας σχεδιάσουμε ένα μεγάλο κύκλο. Ας φανταστούμε, τώρα, ότι εκεί μέσα βρίσκονται όλοι όσοι έχουν γεννηθεί στην Κρήτη. Λέμε τότε, ότι ο κύκλος αυτός αντιπροσωπεύει το Σύνολο των Κρητικών. Τώρα, από τους Κρητικούς, κάποιοι έχουν π.χ. μάτια γαλανά…
Σχεδιάζουμε, τότε, μέσα στο μεγάλο, ένα πιο μικρό κύκλο και λέμε ότι αυτό είναι το υποσύνολο, με τους γαλανομάτηδες. Το ίδιο κάνουμε και με ένα άλλο κύκλο, μέσα στο μεγάλο, που συμβολίζει τους κρητικούς με ξανθά μαλλιά. Αυτό θα είναι το υποσύνολο των ξανθομάλληδων Κρητικών. Τώρα, υπάρχουν Κρητικοί (μεγάλος κύκλος), που είναι και ξανθοί και γαλανομάτηδες.
Πλησιάζουμε, τότε, τους δύο μικρούς κύκλους, ώστε να τέμνονται. Το καμπύλο σχήμα της τομής των δύο μικρών κύκλων, είναι η Τομή των δύο υποσυνόλων, στο οποίο περιέχονται Κρητικοί, που είναι και ξανθοί και γαλανομάτηδες… Κάπως έτσι είναι η αρχή της θεωρίας αυτής, που αποτελεί κλάδο της Μαθηματικής Λογικής… Με γεια της, με χαρά της!
Πέρασαν ακόμα κάποια χρόνια… και ένας φίλος, για να δικαιολογήσει την ανάγκη για να αποχωρήσει νωρίτερα, από τη βραδινή αντροπαρέα μας, μου λέει, περίπου εμπιστευτικά: «Θυμάσαι στο σχολείο, τον μαθηματικό μας με τη Θεωρία των Συνόλων; Πρέπει να πάω σπίτι, για να βοηθήσω την κόρη μου. Τους κάνουν Σύνολα και φαντάσου … πηγαίνει Νηπιαγωγείο»!!! Από τότε, δεν το έχω παρακολουθήσει. Μήπως, όμως, στις μέρες μας, τα Σύνολα διδάσκονται στους Βρεφονηπιακούς σταθμούς;