Το «τριήμερο» μπορεί να μην είναι μια καθαρά ελληνική εφεύρεση, γίνεται όμως εκμετάλλευση του όρου, έμπρακτα και εκρηκτικά! Θεωρείται παράλειψη να μείνουμε σπίτι, ενώ φυσικότατη είναι η ερώτηση «πού πήγατε (ή που θα πάτε) το τριήμερο»…
Σκοπός μας δεν είναι η μελέτη και η προέλευση του όρου ή η εφαρμογή του, όμως έχει γνωρίσει σαφώς καλύτερες μέρες· τότε, που όταν μια αργία συνέπιπτε λ.χ. με Κυριακή, η αργία (και ο εορτασμός της) έπαιρνε μετάθεση. Έτσι, είχαμε το φαινόμενο, η Πρωτομαγιά να γιορτάζεται στις 2 Μαΐου (Δευτέρα) ή η γιορτή της Παναγίας να γιορτάζεται στις 16 Αυγούστου και άλλα παρόμοια κωμικοτραγικά φαινόμενα, προς έκπληξη των λοιπών Ευρωπαίων φίλων μας… έτσι, για να μην απολέσουμε τα κεκτημένα της τιμημένης εργατιάς, φαινόμενο, που μαζί με άλλα πολλά, μας έφεραν στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα!
Τριήμερο, λοιπόν και πλήθος συμπολιτών μας ταξίδεψε στη Σμύρνη· προορισμός με έντονη σημειολογία και σημασία. Να διευκρινίσουμε, πάντως, ότι τα συναισθήματα και οι εντυπώσεις διαφέρουν, ανάλογα με την εγγύτητα του καθενός, με καιρούς, πρόσωπα και γεγονότα, που έχουν σχέση με την περιοχή. Άλλο είναι να έχεις δικούς σου ανθρώπους, που ξεριζώθηκαν από τα μέρη εκείνα, που βρέθηκαν μέσα στο «συνωστισμό» (!!!) στην αποβάθρα της Σμύρνης και άλλο να είσαι ένας αμέριμνος και –ίσως- αδιάφορος επισκέπτης. Γι’ αυτό, είναι βέβαιο ότι το –προκαταβολικά- ατελές αυτό άρθρο, μπορεί να έχει πολλά σημεία αμφισβήτησης και παραλείψεις!
Η Σμύρνη, υποδέχεται τον επισκέπτη με την παλιά της αρχοντιά και το μοντέρνο της πρόσωπο… Χτισμένη στον ανατολικό μυχό του ομώνυμου κόλπου, είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας (μετά την Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα), με σχεδόν τέσσερα εκατομ. κατοίκους. Μας καλωσορίζει με το σύγχρονο παραλιακό της μέτωπο, που εκτείνεται σε μήκος, σχεδόν 40 χλμ.!!! Θυμίζει σε ένα βαθμό την παραλία προς το Ελληνικό, ή εκείνη της Θεσσαλονίκης, με τις 8όροφες πολυκατοικίες της, αλλά με μεγαλύτερη άνεση και απόσταση από τη θάλασσα, με ανοικτούς χώρους, με δέντρα και αρκετό πράσινο.
Μέσα σ’ αυτόν τον απέραντο χώρο, στις ηλιόλουστες μέρες, όπως αυτές του τριημέρου, βλέπει κανείς περιπατητές, ζευγάρια χέρι – χέρι, παρέες να απολαμβάνουν το γρασίδι και άλλους να κινούνται με ποδήλατο ή να κάνουν τζόγκινγκ. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί ο μεγάλος αριθμός των κατοίκων που ασχολούνται με το ψάρεμα, κατά μήκος της παραλίας. Κατά τα λεγόμενα του ξεναγού (ίσως με τουρκικό χιούμορ;) κάνουν ψυχοθεραπεία!
Οι μιναρέδες και τα τζαμιά δεν είναι τόσα πολλά και μεγάλα, όπως στην Κωνσταντινούπολη, όμως, δίνουν ένα ιδιαίτερο χαρακτήρα και διακόπτουν τη μονοτονία του μοντέρνου… Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούν τα καραβάκια που πηγαινοέρχονται, μεταφέροντας κόσμο στην απέναντι πλευρά του κόλπου, όπως στο Κορδελιό (Karciyaka), το πιο μοντέρνο προάστιο της Σμύρνης και αλλού.
Όμως, παρά τον εκσυγχρονισμό της, στον πάνω μαχαλά και πίσω από τους κεντρικούς δρόμους, με τα μοντέρνα καταστήματα, μπορεί να δει κανείς τα γνωστά στενά σοκάκια, με τις γυναίκες να κάθονται μπροστά στα σπίτια τους και να κουβεντιάζουν για τα νέα της ημέρας, τα παιδιά να παίζουν μπάλα ή κουτσό δίπλα στα λασπόνερα στο καλντερίμι και οι άνδρες να πίνουν τσάι (και σπανιότερα καφέ), παίζοντας τάβλι, στο συνοικιακό καφενείο! Η παλιά ελληνική συνοικία Πούντα βρίσκεται στο βόρειο άκρο της προκυμαίας, με πολλά διατηρητέα κτήρια και εκκλησίες μοναδικής αρχιτεκτονικής, όπως το παλιό Ελληνικό Προξενείο, το Μουσείο Ατατούρκ κ.ά.
Η Σμύρνη είναι μια μεγαλούπολη, περίπου όσο και η Αθήνα, με εννέα πανεπιστήμια (από τα οποία τα 5 είναι κρατικά) και 18 βιομηχανικές περιοχές. Δεν της λείπουν, όμως και οι χαρακτηριστικές κλειστές λαϊκές αγορές, με τους δαιδαλώδεις δρόμους, τα μικρά μαγαζάκια τους και τους εμπόρους να επιδεικνύουν την πραμάτεια τους, να σε προσκαλούν για τσάι και να μην κλείνουν συμφωνία για πώληση, αν δεν προηγηθεί το γνωστό «παζάρεμα»!
Ασφαλώς, η Σμύρνη, με τα περίχωρά της, είναι η πιο μεγάλη και η πιο ενδιαφέρουσα πόλη, στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας (* Να παρατηρήσουμε τη χρήση του γεωγραφικού όρου «Μικρά Ασία» και την αποφυγή του όρου «Τουρκία», έτσι όπως έχει καταγραφεί στη συνείδησή μας, μετά από πολλές δεκαετίες ή και αιώνες… Μετά, έχουμε την απαίτηση, οι κάτοικοι στα βόρεια σύνορά μας, να έχουν ενστερνιστεί και να κάνουν χρήση του όρου «Βόρεια Μακεδονία», μέσα σε λίγους μήνες). Με την εθνική γιορτή, για την ανακήρυξη της Τουρκικής Δημοκρατίας, στις 29 Οκτωβρίου (1923), ο σημαιοστολισμός ήταν καθολικός, καθώς και η εικόνα του Κεμάλ υπήρχε παντού!
“Αν υπάρχει αυτό που λέμε παράδεισος, το χωριό μας ο Κιρκιντζές, ήταν ένα δείγμα του. Κοντά στο Θεό, ζούσαμε ψηλά ανάμεσα σε κατάφυτα βουνά και ξαγναντεύαμε ολόκληρο τον καρπερό κάμπο της Έφεσος, που ήτανε δικός μας ίσαμε τη θάλασσα”. Έτσι περιγράφει τον Κιρκιντζέ στο βιβλίο της “Ματωμένα Χώματα” η Διδώ Σωτηρίου. Ο Κιρκιντζές σήμερα ονομάζεται Σιρίντζε (Sirince) και είναι χωριό 600 κατοίκων σε απόσταση 59 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά της Σμύρνης.
Σήμερα, έχει παραδοθεί ολοκληρωτικά στον τουρισμό. Το παλιό ελληνικό σχολείο έχει μετατραπεί σε εστιατόριο. Στο προαύλιο, η νεαρή τουρκάλα παρασκευάζει καφέ (τούρκικο – sorry) σε χάλκινα μπρίκια, που τα τοποθετεί πάνω σε θερμαινόμενη άμμο. Γύρω της, κυκλικά, κάθονται οι πελάτες -τουρίστες και παρατηρούν με περιέργεια την … ιεροτελεστία, ενώ, ταυτόχρονα, ο ξεναγός (που τους οδήγησε εκεί) εξηγεί τη διαδικασία και τα πλεονεκτήματά της.
(Μη φανταστεί, κανείς, κάτι το ιδιαίτερο στη γεύση… προτιμούμε τον «ελληνικό» μας). Αυτό που μας έμεινε από το Κιρκιντζέ (ή Σίριντζε), κατά την αναχώρησή μας από εκεί, ήταν η ουρά χιλιομέτρων από αυτοκίνητα Ι.Χ., κυρίως, των οποίων οι ντόπιοι επιβάτες (Κυριακάτικη έξοδος) και οι εκδρομείς, ανέμεναν στην ουρά για να προχωρήσουν στο στενό ανηφορικό δρόμο. Μάλλον, θα πρέπει να βρίσκονται ακόμα εκεί… απλούστατα, επειδή στο χωριό δεν υπήρχε –πλέον- χώρος για στάθμευση!
Φυσικά, ήταν και η εντυπωσιακή εκδρομή στην αρχαία Έφεσο, με το θέατρο των 25.000 θέσεων και την περίφημη βιβλιοθήκη του Κέλσου, που έχει διασωθεί και πολλά άλλα. Σειρά έχει το Κουσάντασι, παραλιακό θέρετρο, κατά τα γνωστά… Η ημερήσια εκδρομή στο Pamukale (Πύργος του βαμβακιού), είναι μια ιδιαίτερη εμπειρία. Οι κλιμακωτές λευκές πισίνες, από λευκό τραβερτίνη, σχηματίστηκαν με την απόθεση ανθρακικών αλάτων από τα νερά των θερμών πηγών. Μοναδικό – Μνημείo ΠΠΚ της UNESCO…
Μαζί με τις ωραίες εκδρομές, τα εύσημα μοιράζεται και το άρτιο οδικό δίκτυο, με «Εθνική Οδό» με τρεις λωρίδες ανά κατεύθυνση και τους οδηγούς να σέβονται το όριο ταχύτητας. Το μόνο μείον, και μη αναμενόμενο, κατά τη γνώμη της πλειοψηφίας των εκδρομέων ήταν το φαγητό. Ίσως να περιμέναμε κάτι από τα δικά μας, βελτιωμένο και επαυξημένο και δεν το βρήκαμε. Ούτε μουσακάς, ούτε γιουβαρλάκια Σμυρνέικα; Μπορεί να … μην έτυχε. Μπορεί…
Και τέλος, η επίσκεψη στον Τσεσμέ, Αλάτσατα (από το ελληνικό «άλας») και Βουρλά (Urla), χωριά, παραδομένα στον τουρισμό, με γραφικά δαντελωτά σοκάκια, με λουλουδιασμένες αυλές και παλιά αρχοντικά. Ειδικότερα, στα Βουρλά, ψαροταβέρνες δίπλα στο κύμα, ψάρι άφθονο, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον η διάθεσή του, από τους ψαράδες, με δημοπρασία, στο κέντρο της αγοράς, με τον κόσμο δηλ. τους ντόπιους, γύρω, να πλειοδοτούν… Στα Βουρλά βρίσκεται και το σπίτι που γεννήθηκε ο Γιώργος Σεφέρης. Το μισό λειτουργεί ως ξενοδοχείο και το άλλο ως καφετέρια. Και στα δύο, αναγράφεται –ως ατραξιόν- το όνομα του Έλληνα νομπελίστα!
Στις περιοχές αυτές, με σχεδόν αμιγώς ελληνικό πληθυσμό, τα χρόνια εκείνα, χτυπούσε η καρδιά μιας άλλης Ελλάδας…