Εμείς οι Έλληνες είμαστε υπερήφανοι για τους προγόνους μας γιατί αυτοί ανέπτυξαν πολιτισμό και διέλυσαν τα σκοτάδια του ανθρώπινου γένους. Σ’ αυτόν τον τόπο που κατοικούμε αναπτύχθηκαν τέχνες, γράμματα κι επιστήμες. Η δημοκρατία, αμφισβήτηση και διάλογος. Δημιουργήθηκαν αθάνατα μνημεία για να επισκέπτονται και διδάσκονται οι επερχόμενες γενεές. Ο Παρθενώνας ναός της Αθηνάς Παρθένου στην Ακρόπολη των Αθηνών στην προχριστιανική εποχή και ο ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη στη χριστιανική εποχή.
Αυτός ο λαός ο δικός μας λαός, τη μια μέρα ανεβαίνει στους ουρανούς με τα κατορθώματα του και την άλλη κατεβαίνει στον Άδη με τα σφάλματά του.
Τη μια μέρα συγκλονίζει όλο τον κόσμο γιατί “οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες” και την άλλη με τη διχόνοια κι αλληλοσφαγές γίνεται αξιολύπητος και περίγελος. Οι πιο μεγάλες μέρες πένθους για τον Ελληνισμό είναι η 13η Απριλίου του 1204 που έπεσε η Κωνσταντινούπολή στους Φράγκους και υποδουλώθηκε ο Ελληνισμός και η 29 Μαΐου 1453 που έπεσε στους Τούρκους.
Ο Ελληνισμός χωρίς την Ορθόδοξη Εκκλησία θα ‘χε χαθεί όπως χάθηκαν άλλοι λαοί. Η επιμονή στην Ορθόδοξη Εκκλησία και παράδοση μας έσωσε έλεγε ο Καποδίστριας. Η πίστη εσυντήρησε τους Έλληνες, γλώσσα, πατρίδα κι ένδοξο παρελθόν και ξαναχάρισε την πολιτική ύπαρξη (Α’ τιμ. 3.15). Βασικό βοήθημα για να κατανοήσομε τις μαύρες μέρες 1204 και 1453 είναι το βιβλίο του διάσημου βυζαντινολόγου Στήβεν Ράνσιμαν.
Οι Φράγκοι λεηλάτησαν και κατέστρεψαν την πόλη. Δεν μπόρεσε έκτοτε να συνέλθει ποτέ. Όλα τα διαμερίσματα της Ανατ. Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, χωρίστηκαν σε Φέουδα και δόθηκαν σε Φράγκους ηγεμόνες, με Φράγκο βασιλιά στην Κωνσταντινούπολη. Συγχρόνως δημιουργήθηκαν τρια μεγάλα κέντρα. Η αυτοκρατορία της Νίκαιας, της Τραπεζούντας και το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Η Κωνσταντινούπολη ελευθερώθηκε το 1261.
Η ορθόδοξη Εκκλησία και παράδοση έσωσαν τον Ελληνισμό και δεν χάθηκε.
(Ιωαν. Καποδίστριας)
Η 4η Σταυροφορία όχι μόνο διέλυσε τη Ρωμανία αλλά επέτρεψε στους Τούρκους να επεκτείνουν τα σύνορά τους. Η άλωση το 1204, ήταν χειρότερη από το 1453. Τρεις τάσεις δημιουργήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη: Του Γεωργίου Γεννάδιου Σχολάριου που μετά την άλωση 1453, έγινε ο πρώτος Πατριάρχης. Αυτός έβλεπε μεγαλύτερο κίνδυνο από τη Δύση του Πάπα που ήθελε να υποτάξει την Ορθοδοξία. Του Βησσαρίωνα επισκόπου Νικαίας που ήθελε την ένωση για να βοηθήσει ο Πάπας.
Μετά την άλωση, ήρθε στη Δύση όπου έγινε καρδινάλιος και παραλίγο Πάπας. Του Γεωργίου Γεμιστού, που ήθελε την αναδιοργάνωση του κράτους, σύμφωνα με την πλατωνική φιλοσοφία. Την 29η Μαΐου δεν έχομε πτώση της Ρωμανίας αλλά της Κωνσταντινούπολης.
Βυζαντινό κράτος ονομάστηκε ένα αιώνα μετά την άλωση, το 1562 από τον ιερώνυμο Βολφ. Μέχρι τότε ονομαζότανε Ρωμανία. Γι’ αυτό το θέμα μας πληροφορούν οι αείμνηστοι πατέρες Ρωμανίδης και Μεταλληνός. Η Κωνσταντινούπολη δεν δημιούργησε νέα αυτοκρατορία. Μεταφέρθηκε η πρωτεύουσα στην αρχαία πόλη Βυζάντιο, που την ονόμασαν “Νέα Ρώμη” Αργότερα πήρε τ’ όνομα του Μ. Κωνσταντίνου.
Στις παραμονές 1453 δεν υπήρχε η μεγάλη Ρωμανία, παράνομο η Κωνσταντινούπολη και λίγα μικρα νησιά. Οι Τούρκοι είχαν καταλάβει όλα τα διαμερίσματα. Η Ρωμανία επέζησε μετά την πτώση κι ο πολιτισμός της μέχρι σήμερα. Τα εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης έγιναν από τον Μ. Κωνσταντίνο και τη μητέρα του Ελένη 11 Μαΐου 330 με τελετές και μεγαλοπρέπεια.
Η πτώση έγινε με προσευχές και Θεία Λειτουργία. Μετά την άλωση δεν χάθηκε το πνεύμα της Ρωμιοσύνης. Διασώθηκε από την Ορθόδοξη Εκκλησία και το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Η Ρωμιοσύνη ανήκει σ’ όλο τον κόσμο γιατί παντού υπάρχουν Ρωμαίοι, όχι μόνο Ελληνόφωνοι αλά κι Αγγλόφωνοι, Αραβόφωνοι, Σλαβόφωνοι και Γαλλόφωνοι. Η Ρωμιοσύνη στα χρόνια των “Παλαιολόγων” ψυχομαχούσε. Ο τελευταίος των παλαιολόγων Κωνσταντίνος 11ος που τον αποκαλεί ο Οδ. Ελύτης “τελευταίο Έλληνα” αγωνίστηκε γενναία για να μην πέσει η Κωνσταντινούπολη στους Τούρκους.
Ευχαριστεί κι ευγνωμονεί τους προγόνους του Μωάμεθ Β’ κατακτητή και τους ενδόξους στρατιώτες που κυρίευσαν την πόλη και την έκαμαν δική τους. Είναι η κληρονομιά τους. Όταν έγινε αυτοκράτορας ο Κωνταντίνος, βρήκε άδεια ταμεία. Παρακάλεσε τους πλούσιους να βοηθήσουν για να έρθουν μισθοφόροι και να επισκευαστούν τα τείχη. Αρνήθηκαν με τη δικαιολογία πως ήσαν φτωχοί. Η στράτευση ήταν προαιρετική.
Επειδή όμως υπήρχε ο κίνδυνος ο Κωνσταντίνος παρακάλεσε να στρατευθούν όσοι θέλουν για να σωθεί η πόλη. Όμως τίποτε. Οι Τούρκοι πολιορκούσαν με 160.000 και οι Έλληνες αμυνότανε με 4.000 Έλληνες και 3.000 μισθοφόρους. Από τις 4.000 οι περισσότεροι εθελοντές απ’ όλη την Ελλάδα. Μεταξύ αυτών και το σώμα Κρητών που διακρίθηκε, δεν παραδόθηκε και τιμήθηκε από το Σουλτάνο. Η Κωνσταντινούπολη είχε 80.000 κατοίκους. Θα μπορούσε ένα μεγάλο μέρος να πολεμήσει και να σωθεί η πόλη.
Μετά την άλωση ο Σουλτάνος βρήκε αμύθητους θησαυρούς και διερωτήθηκε γιατί μ’ αυτά τα χρήματα δεν έφεραν μισθοφόρους να κάμουν απόρθητο φρούριο στην πόλη; Ο ιστορικός Φραντζής μας διηγείται πολλά πάνω σ’ αυτό το θέμα και τη διαφθορά αρχόντων κι αρχομένων. “Λαός ασεβής κι ανήθικος αργά ή γρήγορα καταρρέει”. Η προετοιμασία του Σουλτάνου για την πολιορκία άρχισε το 1452. Κατασκευάσαμε φρούριο στα παράλια του Ευρωπαϊκού Βοσπόρου για ν’αποκλείσει από παντούν την πόλη.
Ο Κωνσταντίνος για να προλάβει την κατασκευή, αποφάσισε την κήρυξη πολέμου. Η Σύγκλητος, κληρικοί και λαϊκοί, απόρριψαν την απόφαση. Διέταξε τότε ο Κωνσταντίνος να κλείσουν οι πύλες της πόλης κι έστειλε αντιπροσωπεία στο Σουλτάνο για διαπραγματεύσεις. Ο Σουλτάνος τους αποκεφάλισε και κήρυξε τον πόλεμο κατά την πόλης. Ο Κωνσταντίνος ζήτησε βοήθεια από τον Πάπα και τους βασιλιάδες της Ευρώπης.
Όλοι ζητούσαν ανταλλάγματα να βοηθήσουν. Η Σερβία έστειλε άνδρες και χρήματα αλλά στους Τούρκους. Ο Παπας Νικόλαος ο Ε’ έστειλε άνδρες. Στη Σύνοδό της Φερράρας της Φλωρεντίας 1438-39 οι Έλληνες ηγέτες υπέγραψαν την ένωση των εκκλησιών με την ελπίδα της βοήθειας. Δεν υπέγραψαν την ένωση, ο Μάρκος ο ευγενικός κι οι φίλοι του.
Μεγάλη επίσης η αντίδραση του λαού. Μεγάλη η διχόνοια στην Κωνταντινούπολη μεταξύ ενωτικών κι ανθεκτικών. Ο Πάπας υπέθαλπτε την διχόνοια. Η Γέννουα έστειλε 700 άνδρες με δύο πλοία κι αρχηγό τον Ιουστινιάνη, που τον όρισε ο Κωνσταντίνος αρχιστράτηγο, με αντάλαγμα τη Λήμνο. 7 και 12 Μαΐου έγιναν μεγάλες επιθέσεις κι αποκρούστηκαν όπως αποκρούστηκαν και επιθέσεις του ναυτικού 10, 17 και 21. Πολεμήσετε για τον παράδεισο ήταν το κήρυγμα στους στρατιώτες. Όσοι δεν πολεμούν γενναία να εκτελούνται, ήταν η διαταγή του Σουλτάνου. Την αυτή της 29ης έγιναν δύο αποτυχημένες επιθέσεις.
Στο τέλος νίκησαν. Όμως την “Ρωμιοσύνη μην κλαίς”.