Σε ρεπορτάζ στο φύλλο της 17.5.25 της εφημερίδας «Πατρίς», με ικανοποίηση είδα σε τίτλο της ότι «Το όνομα του Γρηγόρη Σηφάκη δόθηκε στην αίθουσα της Συγκλήτου». Ήταν μια οφειλομένη τιμή στο αείμνηστο Γρηγόρη Σηφάκη, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και στα Πανεπιστήμια University of New York και University of California.
Στο άρθρο αυτό θα αναφερθώ σε δύο από τους λόγους που παρατίθενται στο ρεπορτάζ της εφημερίδας, για τους οποίους έγινε αυτή η τιμή στον Γρηγόρη Σηφάκη.
(α) Αναλυτικά, ποιο ήταν το «σημαντικό διοικητικό έργο του για το Πανεπιστήμιο», και,
(β) Συνοπτικά, ποιος ήταν ο ρόλος του στις «Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης».
Ι. Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Κρήτης
Είμαστε στα τέλη του 1981 και μόλις είχε αναλάβει την Κυβέρνηση το ΠΑΣΟΚ, με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου, μετά τη μεγάλη νίκη του με 48% των έγκυρων ψηφοδελτίων στις εκλογές της 18.10.2081. Σε μια από τις πρώτες συνεδριάσεις του, το Υπουργικό Συμβούλιο -του οποίου ως υπουργός Οικονομικών, ήμουν μέλος- έπρεπε να αποφασίσει τον διορισμό νέου προέδρου της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Κρήτης, με βάση πρόταση του υπουργού Παιδείας. Η απόφαση αυτή ήρθε πράγματι στο Υπουργικό Συμβούλιο και την απόφαση θα έπρεπε, δια περιφοράς, να υπογράψουν τα μέλη του.
Όταν ήλθε η σειρά μου να υπογράψω την απόφαση αυτή και είδα το πρόσωπο που προτεινόταν -ένας καθηγητής Πανεπιστημίου τον οποίο γνώριζα- θεώρησα, πρωτίστως, ότι δεν ήταν το κατάλληλο για τη νευραλγική αυτή θέση στα πρώτα «βήματα» του Πανεπιστημίου Κρήτης και, δευτερευόντως, ότι δεν ήταν Κρητικός. Για τους λόγους αυτούς αρνήθηκα να υπογράψω την πρόταση του υπουργού Παιδείας.
Αμέσως μετά τη λήξη της συνεδρίασης του Υπουργικού Συμβουλίου, επικοινώνησα με το Γρηγόρη Σηφάκη, που βρισκόταν στην Αθήνα, και του πρότεινα να αναλάβει τη θέση αυτή. Μετά από τις πρώτες αντιρρήσεις του, τελικά δέχτηκε και επικοινώνησα με τον υπουργό Παιδείας, ο οποίος δέχτηκε την πρότασή μου και άλλαξε τη Υπουργική Απόφαση, η οποία ήρθε στο Υπουργικό Συμβούλιο και εγκρίθηκε.
Θα πρέπει να σημειώσω εδώ ότι το να δεχτεί ο Γρηγόρης Σηφάκης τη θέση του προέδρου της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Κρήτη, μια θέση που, δεν ήταν απλώς πλήρους, αλλά «υπερπλήρους» απασχόλησης, σήμαινε πως στη διάρκεια των χρόνων που θα βρισκόταν στη θέση αυτή δεν θα μπορούσε να συνεχίσει την έρευνα σε θέματα με τα οποία είχε ασχοληθεί (για διδακτικό έργο, φυσικά, δεν μπορούσε να γίνει λόγος). Επρόκειτο για μια μεγάλη θυσία έξι χρόνων από τα πιο γόνιμα της ζωής του, στον ερευνητικό και διδακτικό τομέα.
Δύο ήταν οι μεγάλοι και κρίσιμοι τομείς με τους οποίους έπρεπε να ασχοληθεί: οι εκλογές καταξιωμένων επιστημόνων, που, ως καθηγητές θα αποτελούσαν τους πυρήνες του διδακτικού-ερευνητικού προσωπικού των Σχολών του Πανεπιστημίου στο Ηράκλειο και στο Ρέθυμνο και η πρόοδος στην ανοικοδόμηση των κτηρίων των Σχολών του Πανεπιστημίου και του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου στο Ηράκλειο.
Η συμβολή του στη στελέχωση του διδακτικού-ερευνητικού προσωπικού, αποδείχτηκε στις εκλογές – που έγιναν από τα εκλεκτορικά σώματα επιστημόνων εγνωσμένου κύρους οι οποίοι, εκτός από το σημαντικό ερευνητικό τους έργο, συνέβαλαν στο να λειτουργήσουν άψογα τα Τμήματα των Σχολών, στα οποία δίδαξαν και στο να βγάλουν αποφοίτους, μερικοί από τους οποίους έχουν διαπρέψει ως καθηγητές Πανεπιστημίου και ερευνητές στη Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Η παρακολούθηση και εποπτεία του έργου ανοικοδομήσεως των κτηρίων του Πανεπιστημίου στο Ρέθυμνο και στο Ηράκλειο απαιτούσε, εκ των πραγμάτων, αφιέρωση μέρους του χρόνου του Γρηγόρη Σηφάκη. Το ίδιο ισχύει και για την ανέγερση του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου, η οποία αποδείχτηκε στην αρχή προβληματική. Και εξηγούμαι:
Την ανέγερση του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου στο Ηράκλειο είχε αναλάβει μια γερμανική εταιρεία, η οποία είχε αναλάβει και τα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία Πατρών και Ιωαννίνων. Οι σχετικές συμβάσεις είχαν κυρωθεί με ψήφους της Ν.Δ από τη Βουλή και ο τότε υπουργός Υγείας, λίγο πριν από τις εκλογές της 18.10.81, είχε έρθει στο Ηράκλειο και έβαλε, για προεκλογικούς λόγους, τον θεμέλιο λίθο του Νοσοκομείου.
Όταν, όμως, ανέλαβε την Κυβέρνηση το ΠΑΣΟΚ, διαπιστώθηκαν σοβαρά προβλήματα στις συμβάσεις αυτές, και κάποια από αυτά τα εντόπισε και ο Γρηγόρης Σηφάκης. Έγινε επαναδιαπραγμάτευση των συμβάσεων, και οι αναθεωρημένες συμβάσεις κυρώθηκαν από τη Βουλή.
Και στη διάρκεια, όμως, των εργασιών της ανέγερσης του κτηρίου του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου, ανέκυπταν προβλήματα, και ως βουλευτής, επί σειρά ετών, υπέβαλα σχετικές με τα προβλήματα αυτά ερωτήσεις στη Βουλή και στο τέλος, φωτοαντίγραφα των ερωτήσεων αυτών, τα έκανα ένα μικρό βιβλίο και το παρέδωσα στις τότε αρχές του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Παράλληλα με τα όσα, συνοπτικά, αναφέρθηκαν πιο πάνω, έπρεπε να γίνουν και όλες οι απαραίτητες διαδικασίες για την πλήρωση των θέσεων διοικητικού και άλλου προσωπικού του Πανεπιστημίου Κρήτης, για τις οποίες, φυσικά, θα έπρεπε να αφιερώσει χρόνο ο Γρηγόρης Σηφάκης.
Το Πανεπιστήμιο Κρήτης «ανδρώθηκε», αναπτύχθηκε και έχει διαγράψει μια αξιοθαύμαστη πορεία, που το έχει αναδείξει ως ένα από τα καλύτερα της χώρας και το οποίο βρίσκεται, μαζί με αυτά, σε πολύ καλή σειρά στην κατάταξη των Πανεπιστήμιων του κόσμου.
Σ’ αυτόν τον άθλο, για τον οποίο πρέπει να υπερηφανεύεται η Κρήτη, έχουν συμβάλει διαχρονικά: σύμπασα η πανεπιστημιακή κοινότητα (διδακτικό και ερευνητικό Προσωπικό, φοιτητές και απόφοιτοι, διοικητικό και βοηθητικό προσωπικό) και, φυσικά, σύμπας ο κρητικός λαός και οι άρχοντές του, που το περιέβαλαν με αγάπη και του συμπαραστάθηκαν και συμπαραστέκονται ποικιλοτρόπως.
ΙΙ. Εμπνευστής και πρωτεργάτης της δημιουργίας των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης
Στη διάρκεια της θητείας του Γρηγόρη Σηφάκη ως προέδρου της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Κρήτης, εκπρόσωποι της Παγκρήτιας Ένωσης Αμερικής εξέφρασαν την πρόθεσή τους να κάνουν μια δωρεά στο Πανεπιστήμιο. Έχοντας γνώση της λειτουργίας Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Πανεπιστημίων παγκοσμίου κύρους, όπως εκείνες των Cambridge University Press και Oxford University Press, ο Γρηγόρης Σηφάκης τούς πρότεινε, η δωρεά αυτή να δοθεί για τη ίδρυση των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης. Η πρόταση έγινε δεκτή και το ερώτημα που γεννήθηκε ήταν αν θα λάβει τη μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) ή Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ).
Γνωρίζοντας τα προβλήματα των ΝΠΔΔ (όπως είναι τα Πανεπιστήμια), τα «γρανάζια» του δημοσίου λογιστικού και τη δυσκαμψία τους, ο Γρηγόρης Σηφάκης πρότεινε οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης να είναι ΝΠΙΔ, μορφή που θα του έδινε ευελιξία, όπως και έγινε.
Με αύτη τη μορφή, κάτω από την άξια ηγεσία του ιδρυτικού διευθυντή τους, Στέφανου Τραχανά, οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης έχουν αναδειχθεί ως ένας από τους εγκυρότερους εκδοτικούς οίκους της χώρας.
Αυτή είναι μια, πολύ ελλιπής, ανάλυση της πολύτιμης συμβολής του Γρηγόρη Σηφάκη, στα κρίσιμα χρόνια 1981-1987 της λειτουργίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και της ιδρύσεως των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης. Λείπουν πολλά, άγνωστα σ’ εμένα, για τα οποία άλλοι, με γνώση από μέσα από το Πανεπιστήμιο, θα μπορούσαν να γράψουν.
Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ