Τρεις είναι οι μεγάλες αρετές του χριστιανισμού. Η πίστη, ελπίδα, κι αγάπη. Αυτές καλύπτουν τις λύπες και χαρές των ανθρώπων. Μεγαλύτερη κι αποτελεσματικότερη η αγάπη. Χωρίς την πίστη κι ελπίδα αγάπη δεν υπάρχει. Θεμέλιο και των τριων είναι η πίστη, που εκφράζεται μόνο με καλά έργα. Χωρίς αυτά είναι νεκρά. “Η πίστις εάν μη έργα έχη, νεκρά εστί καθ’ εαυτήν” (Ιακ. 2.17). Η πίστη μόνο από τα καλά έργα λαμβάνει τη δύναμη και τελειότητα.
Πίστη χωρίς καλά έργα δεν υπάρχει. Εάν ένας έχει πίστη ως τον κόκκο συνάπεως, “ερείτε τω όρει, τούτω μετάβηθι εντεύθεν εκεί και μεταβήσεται” (Ματθ. 17.20). Είπαν οι μαθητές στο Χριστό. Εμείς δεν μπορέσαμε να θεραπεύσομε τον δαιμονισμένο. Ο Χριστός τους απάντησε: “Για την ολιγοπιστία σας”. Ο Πέτρος περπάτησε πάνω στη θάλασσα. Φοβήθηκε όμως, κάποια στιγμή, κι άρχισε να καταποντίζεται και να ζητά βοήθεια. Ο Χριστός τον βοήθησε αλλά του είπε: “Ολιγόπιστε, εις τι εδίστασας”. Ο Έλληνας ποιητής Γ. Δροσίνης μας προσδιορίζει τι είναι πίστη:
“Δεν έχεις πίστη, λέει, όταν πιστεύοντας ρωτάς την κρίση και τη γνώση. Δεν έχεις πίστη, όταν την πίστη στο λογικό έχεις θεμελιώσει. Πίστη έχεις όταν το κάθε σου όνειρο το ανάφτεις στο βωμό της τάμα, κι αν κάποιο τάμα σου είναι αδύνατο, περιμένεις να γενεί το θαύμα”. Ο Απ. Παύλος δίδει τον ορισμό της πίστης”. “Πίστις εστίν ελπιζομένων υπόστασις πραγμάτων έλεγχος ου βλεπόμενων” (Εβρ. 11.1). Πίστη είναι η ακλόνητη βεβαιότητα στην ύπαρξη του Θεού κι η ανεπιφύλακτη εμπιστοσύνη στην αγαθότητα, παντοδυναμία κι αγάπη Του για τον κάθε άνθρωπο.
Η ίδια πίστη στο πρόσωπο και τη δημιουργική δύναμη του Χριστού. Η πίστη δεν είναι εκδήλωση της βούλησης αφού κατευθύνει τη βούληση. Ούτε απλό συναίσθημα αφού είναι η πηγή όλων των συναισθημάτων. Είναι η βεβαιότητα για την ύπαρξη πραγμάτων, καταστάσεων και προσώπων που υπερβαίνουν την ανθρώπινη λογική κι εμπειρία.
Την πίστη πάντα συνοδεύει η ελπίδα. Έχει φυτευτεί στις καρδιές όλων των ανθρώπων. Εκ φύσεως όλοι οι άνθρωποι έχουν τη δύναμη της ελπίδας. Ο ασθενής ελπίζει στη θεραπεία του. Ο γεωργός κοπιάζει αλλά ελπίζει στη χαρά του θερισμού.
Οι γονείς ελπίζουν στα καλά ταξίδια και προκοπή των παιδιών τους. Όλοι ελπίζομε. Είναι παρηγορητικό αντίδοντο των συμφορών στη ζωή των ανθρώπων. Ελπίδα, αρετή Αγία, θησαυρέ ουράνιε παρηγορητή των θλίψεων που μετριάζεις τους πόνους των ασθενειών και το φόβο του θανάτου, που διώχνεις την απελπισία αμαρτιών μου.
Όλοι έχομε τις ελπίδες μας. Μ’ αυτές ζούμε κι αναπνέουμε. Είναι το οξυγόνο της ψυχής χωρίς αυτό πεθαίνει από ασφυξία.
«Μη φοβηθείς αυτόν που στήριξε στην πίστη την ελπίδα»
(Πολέμης)
«Αγία πίστη των πατέρων μου έλα και γέμισε την καρδιά μου»
(Παλαμάς)
Αυτοί που αλόγιστα δίνουν μεγάλη σημασία στον παράγοντα “τύχη” κι εμπιστεύονται απεριόριστα τις επιθυμίες της φαντασίας είναι δούλοι στην τυραννία της ελπίδας. Είναι οι φανατικοί πελάτες των στοιχημάτων και των λαχείων. Οι μυαλωμένοι που στέκονται και με τα δυο τους πόδια στην πραγματικότητα είναι φειδωλοί, επιφυλακτικοί και μετρημένοι στις ελπίδες τους. Ο διάσημος Γάλλος μαθηματικός, φυσικός και φιλόσοφος Πασκάλ πίστευε στη λογική του ανθρώπου και την επιστήμη.
Η ανθρώπινη όμως ψυχή δεν αναπαύεται μόνο με την γνώση. Η γνώση είναι απεριόριστη ενώ ο άνθρωπος έχει περιορισμένη ύπαρξη. Γι’ αυτό η λύτρωση της ψυχής του ανθρώπου που βρίσκεται όχι στη γνώση αλλά στην πίστη. Στη θρησκευτική ζωή. Υγεία, σύμφωνα με τους πατέρες της Εκκλησίας μας είναι η πίστη στην ομαλή κι αρμονική συνύπαρξη του ανθρώπου με το Θεό, τον πλησίον και τον εαυτό του. Ασθένεια είναι η αποδιοργάνωση όλων αυτών των σχέσεων.
Θεραπεία: η αποκατάσταση αυτών των σχέσεων. Εδώ και αρκετά χρόνια υπάρχει πρόγραμμα στο Πανεπιστήμιο του Harvard με τίτλο: Υγεία, θρησκεία και πνευματικότητα. Προσπάθεια ν’ απαντηθεί το ερώτημα: Πως η θρησκεία και πνευματικότητα σε συνεργασία με τη δημόσια υγεία μπορούν ν’ ανακουφίσουν την αρρώστια και να προωθήσουν την ανθρώπινη ευζωία. Παρόμοια προγράμματα λειτουργούν και σε πολλά άλλα Αμερικανικά Πανεπιστήμια.
Στις περισσότερες αμερικανικές σχολές προσφέρονται στους φοιτητές της Ιατρικής μαθήματα “Θρησκεία και πνευματικότητα”. Σε συνέδριο της Αμερικανικής Ακαδημίας, οικογενειακών γιατρών, το 99% των ερωτηθέντων απάντησε με βεβαιότητα πως η θρησκευτικότητα είναι θεραπευτική. Σε άλλη ερώτηση αν οι γιατροί πρέπει να συνταγογραφούν θρησκευτικές δραστηριότητες, μαθαίνομε πως το 77% των ασθενών των νοσοκομείων θέλουν οι γιατροί να λαμβάνουν υπόψη τους τις πνευματικές τους ανάγκες. Στις δύσκολες στιγμές των ασθενών η θρησκεία είναι παρηγοριά.
Η θετική σχέση των ασθενών με τη θρησκεία δεν είναι χρήσιμη μόνο στις αρρώστιες, αλλά σ’ όλες τις φάσεις της ζωής. Σε μια προσεγμένη μελέτη που βασίζεται σε 74.534 γυναίκες έχομε εντυπωσιακά συμπεράσματα. Οι γυναίκες που εκκλησιάζονται συχνά έχουν χαμηλότερο κίνδυνο από καρδιακά νοσήματα και καρκίνους. Όλα αυτά δείχνουν πόσο σημαντική είναι στη ζωή των ανθρώπων η πίστη στη θρησκευτικότητα και πνευματικότητα (εφημ. “Καθημερινή” 20-6-2021).
Όλοι μας, ίσως, έχομε να διηγηθούμε περιστατικά κινδύνου και τη σωτηρία μας ως εκ θαύματος. Ο μεγάλος Έλληνας επιχειρηματίας αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής, Καραμολέγκος, με πάνω από 500 εργάτες στις επιχειρήσεις του, απήχθη από 3 αλλοδαπούς για τα λίτρα. Δεμένο χειροπόδαρα στο πορτμπαγκάζ του αυτοκινήτου του, ύστερα από πολλές ώρες περιπλάνησης τον έφεραν σ’ ερημική τοποθεσία. Το πορτμπαγκάζ δεν άνοιγε για να τον βγάλουν και αποφάσισαν να κάψουν το αυτοκίνητο.
Ο Καραμολέγκος τους βοήθησε. Ο αρχηγός έμεινε κοντά του οι άλλοι δύο έφυγαν για να παζαρέψουν τα λίτρα. Είχαν συνεννοηθεί να τηλεφωνήσουν στον αρχηγό ορισμένες ώρες, που δεν τηλεφώνησαν. Βλέπεις λέει ο Καραμολέγκος, τους συνέλαβε η Αστυνομία.
Σε λίγο θα συλλάβουν κι εσένα. Λύσε με κι έλα μαζί μου να σε παραδώσω στην Αστυνομία και θα φροντίσω να δικαστείς ελαφρά.
Τον ελευθέρωσε. Πήγαιναν στο δρόμο. Φανταστείτε την έκπληξη του οδηγού που σταμάτησε να τους πάρει. Έδωσε συνέντευξη ο Καραμολέγκος: Η φλόγα της πίστης κι ελπίδας στο Χριστό μ’ έσωσαν.