Του Γιάννη Καλουμενίδη
Νούς υγιής εν σώματι υγιεί, είπαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι και έβαλαν «Φωτιά» στο Υπουργείο Παιδείας. Οι εγκέφαλοι του – λέμε τώρα – έπεσαν σε βαθειά σκέψη και προβληματισμό. Πώς να εφαρμόσουν στην πράξη το αρχαίο αυτό ρητό ώστε να διαπιστώνεται με βεβαιότητα στην πράξη η υγεία του σώματος σε αγαστή συνεργασία με τον υγιή νου! Σκέφτηκαν δηλαδή οι εγκέφαλοι, ότι όπως η άσκηση του μυαλού και η μάθηση διαπιστώνεται με τις γραπτές εξετάσεις στα διδαχθέντα μαθήματα 1ου και 2ου εξαμήνου κάθε σχολικής χρονιάς, έτσι και η σωματική υγεία θα έπρεπε να επιβεβαιώνεται μέσα από μια φανερή δημόσια διαδικασία γυμναστικών εξετάσεων.
Και εκεί, πάνω στις βαθυστόχαστες σκέψεις, προτάσεις και προτεινόμενες ιδέες, των συσκεπτομένων, ακούστηκε λυτρωτική η πρόταση του πιο – λέμε τώρα – μορφωμένου απ’ αυτούς.
Γυμναστικές επιδείξεις!
Γράφτηκαν πάραυτα και εστάλησαν στα Γυμνάσια όλης της Χώρας οι σχετικές Εφαρμοστικές Εγκύκλιοι Διαταγές.
Οι καθηγητές της Γυμναστικής, έπιασαν δουλειά, εφαρμόζοντας στα κακοσουλούποτα σώματα αγοριών και κοριτσίών τις ασκήσεις σουηδικής γυμναστικής. Οι παραπάνω δύο λέξεις «κακοσουλούποτα σώματα» αποτελούσαν μια πραγματική εικόνα σε μεγάλο ποσοστό των παιδιών της δεκαετίας του 1950. Ο Β’ Παγκόσμιο πόλεμος, η Γερμανική κατοχή και ο εμφύλιος στη συνέχεια δεν άφησαν πολλά περιθώρια σωστής σωματικής ανάπτυξης λόγω της έλλειψης βασικών ειδών διατροφής στα παιδιά αυτής της τραγικής και τόσο δύσκολης χρονικής περιόδου. Πολλά απ’ αυτά τα παιδιά πήγαιναν στο σχολείο τους δίχως το πρωινό τους, νηστικά! Γι’ αυτό και λειτουργούσαν για μερικά χρόνια σ’ όλα τα Δημόσια Σχολεία τα κρατικά πρωινά συσσίτια με γάλα, σταφιδόψωμο και κίτρινο τυρί! Κάθε πρωί 4 δυνατά παιδιά, μαθητές συνήθως των τελευταίων τάξεων του σχολείου μου πήγαιναν στα μαγειρία των Ιδρυμάτων Καλοκαιρινού που στεγαζόταν σ’ ένα κτήριο κοντά στο λιμάνι, δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, και επέστρεφαν με δύο καζάνια γεμάτα γάλα με κακάο και δύο λαμαρίνες με σταφιδόψωμο.
Μετά την πρωινή προσευχή, πίναμε το ζεστό γάλα – κακάο μέσα από τα αλουμινένια κύπελλα μας, τρώγαμε και το γλυκό σταφιδόψωμο και μπαίναμε στην τάξη μας για τα μαθήματά μας.
Βλέπω τα σημερινά παιδιά, μαθητές και μαθήτριες και τα καμαρώνω. Ψηλά κορμιά τα περισσότερα. Καλοζωισμένα, χορτασμένα, καλοντυμένα και κυρίως με έντονη προσωπικότητα.
Άλλες εποχές, διαφορετικές εικόνες! Το σχολείο μου, η Μέση Εμπορική Σχολή, στεγαζόταν στο ισόγειο του Ναού του Σωτήρος, ενός υπέροχου κτιρίου που δυστυχώς κομπλεξικά μυαλά τον κατεδάφισαν στη διάρκεια της 7 χρονης χούντας, δεν διέθετε Γυμναστήριο, ούτε καν προαύλιο χώρο και αναγκαστικά για τη γυμναστική μας πηγαίναμε σ’ ένα ανοικτό χώρο πάνω στα Ενετικά Τείχη, δίπλα στις εγκαταστάσεις του «Τέννις».
Το μάθημα της Γυμναστικής γινόταν τα απογεύματα, περιελάμβανε δε ασκήσεις Σουηδικής Γυμναστικής και Αθλοπαιδείες, κυρίως βόλεϊ!
Πρώτα ξεκινούσαμε τη Γυμναστική μας τα αγόρια και αφού τελειώναμε φεύγαμε για τα αποδυτήρια και στη συνέχεια στα σπίτια μας. Αφού φεύγαμε όλοι από τον χώρο, ξεκινούσαν την γυμναστική τους τα κορίτσια. Και ο λόγος γι’ αυτήν τη σειρά εκγύμνασης – πρώτα τα’ αγόρια και κατόπιν τα κορίτσια – ήταν για να μη βλέπουμε εμείς τ’ αγόρια τα γυμναζόμενα γυναικεία κορμιά των συμμαθητριών μας και ερεθιστούμε σεξουαλικά με αμαρτωλές σκέψεις!
Ο πουριτανισμός της εποχής μου και ο βλακώδης αστείος συντηρητισμός του ισχύοντος εκπαιδευτικού συστήματος σ’ όλο του το Μεγαλείο!
Και τι μπορούσαμε δηλαδή να δούμε από τα κορμιά των συμμαθητριών μας; Μήπως άφηναν και κάποιο σημείο τους ακάλυπτο; Μήπως φορούσαν καυτά σορτσάκια, ή μπλουζάκια γυμναστικής με βαθύ άνοιγμα στο στήθος τους για να ερεθιστούμε και να ανάψουν τα νεανικά μας αίματα; Τίποτα από αυτά δεν φορούσαν. Αντίθετα δε, μια φόρμα σε> απαίσιο σκούρο γκρι χρώμα ασσορτί με το γκρίζο του μυαλού των Μανδαρίνων του Υπουργείου, που ξεκινούσ&.από ψηλά στον λαιμό τους και έφτανε μέχρι κάτω -από το γόνατο, μονοκόμματη σαν σακί, σκέπαζε επιμελώς όλες τις νεανικές γραμμές του νεανικού τους σώματος.
Μια κακόγουστη ενδυματολογική εμφάνιση που μόνο αποστροφή προκαλούσε. Και ακόμη, η φόρμα αυτή έφερε και ένα κακόηχο όνομα. Φου-φού-λα!! Δεν ερεθιζόσουν με καμία δύναμη!
Γυμναστής μας ήταν ο Κων/νος Αρναουτάκης. Ψηλός, αδύνατος, με σκούρο χρώμα δέρματος, αυστηρός και ολίγον αθυρόστομος. Καλός Γυμναστής.
Και ξαφνικά, ένα απόγευμα όπου τα παραγγέλματα του καθηγητή μας διαδεχόταν το ένα άλλο, για να εκτελέσουμε τις σουηδικές ασκήσεις, ήρθαν τα πάνω-κάτω…!
-Βαθειά εισπνοή! Ανάταση! Μεσολαβή!
-Άρξασθε! Ένααα! Εκπνοή! Δύοοο!
-Βαθειά εισπνοή! Έκταση των χειρών.
-Κρούση των παλαμών δις! Αρξασθε.
-Ένααα! Εκπνοή! Δύοοο!
-Βαθειά εισπνοή! Προέκταση των χειρών. Βαθύ κάθισμα! Άρξασθε!
Ένααα! Εκπνοή! Δύοοο!
Στην πρώτη γραμμή της τάξης μου, τρία δυνατά, ψηλά αγόρια εκτελούσαν με ακρίβεια και ζήλο τις ασκήσεις, σύμφωνα με τα παραγγέλματα του Γυμναστή μας. Ανάμεσά τους, στη μεσαία γραμμή ο συμμαθητής μου Μιχάλης Δ…! Ένας Κρητίκαρος, που όλοι μας τον θαυμάζαμε για τα σωματικά του προσόντα και τη δύναμή του.
Θυμάμαι που μια χρονιά ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου περιμένοντας την σειρά μας για να παρελάσουμε, κάποιος από τους μαθητές του 1ου Γυμνασίου Αρρένων, που περίμεναν κι αυτοί για τον ίδιο λόγο, παρενόχλησε λεκτικά μια συμμαθήτρια μας!
Ο Μιχάλης αντιλήφθηκε τη σκηνή και του ζήτησε το λόγο».
– Μετά την παρέλαση θα σε περιμένω στο Ηρώων να ξηγηθούμε! του είπε.
Ο μαθητής του Γυμνασίου ήρθε στο ραντεβού μαζί με φίλους του.
Πιαστήκανε στα χέρια δυνατά οι δύο τους. Κανένας άλλος δεν ανακατεύτηκε.
Ο συμμαθητής μας ζορίστηκε με τον αντίπαλο του που κι αυτός ήταν δυνατός, αλλά τελικά με μια δυνατή γροθιά τον ξάπλωσε στο χώμα.
Ο καβγάς τελείωσε με τους δύο μονομάχους να δίνουν τα χέρια σε ένδειξησυμφιλίωσης!
Επανέρχομαι στη Γυμναστική.
Σε ένα από τα πολλά «βαθειά καθίσματα» που σημειωτέον ήταν η πλέον δύσκολη από όλες τις άλλες ασκήσεις Γυμναστικής, έγινε το αναπάντεχο κακό.
Πες ότι το παντελονάκι της Γυμναστικής του συμμαθητή μας είχε πολυκαιρίσει χάνοντας την αντοχή του, πες ότι ζορίστηκε για κάποιο άγνωστο λόγο, πες ότι τέντωσε λίγο παραπάνω λόγω της δύσκολης άσκησης, άνοιξε ξαφνικά και απροειδοποίητα, από κάτω χαμηλά, μέχρι πάνω. Μέσα από αυτό το άνοιγμα τα γεννητικά όργανα του συμμαθητή μας, όλος ο ανδρισμός του, ελεύθερος πλέον και μεγαλόπρεπος, βρισκόταν σε κοινή και ανεμπόδιστη θέα!
Πρώτα, αντελήφθησαν το ατύχημα τα κορίτσια, οι συμμαθήτριες μας, που παρακολουθούσαν τις ασκήσεις μας, περιμένοντας τη σειρά για να γυμνασθούν. Σιγανά γελάκια, χαχανητά, μαζί με κάποια δειλά επιφωνήματα θαυμασμού για το ξαφνικό, απροσδόκητο αλλά ωραίο θέαμα, ενόχλησαν τον αθυρόστομο καθηγητή στο έργο του απευθύνοντας τους ένα ξερό δυνατό «σκασμός».
Τα κορίτσια όμως αγνόησαν την τραχειά γλώσσα του καθηγητή μας και συνέχιζαν να έχουν καρφωμένο το βλέμμα τους σταθερά στη συγκεκριμένη ενδιαφέρουσα ρότα.
Κάποια στιγμή ο γυμναστής μας, γύρισε το βλέμμα του στην ίδια κατεύθυνση που επίμονα κοιτούσαν τα κορίτσια απολαμβάνοντας σίγουρα τις λεπτομέρειες πρωτόγνωρης εικόνας που άθελα του τους προσέφερε ο συμμαθητής τους.
Και τότε αντιλήφθηκε κι αυτός ξεκάθαρα τι είχε συμβεί στον δυστυχή μαθητή του. Με δυνατή και οργισμένη φωνή του φώναξε. «Μωρέ συ Μιχάλη, ανεμάζωξε μωρέ την παντέρμη σου! Πήγαινε να ντυθείς! Φύγε!»
Σοκαρισμένος ο Μιχάλης Δ… σηκώθηκε όρθιος από το «βαθύ κάθισμα» έβαλε τα χέρια του μπροστά στο άνοιγμα σε μια προσπάθεια να κρύψει όσο καλύτερα γινόταν την παντέρμη του και τρεχάτος πήγε να ντυθεί.
Τους ζυγούς λύσατε, μας πρόσταξε στη συνέχεια ο καθηγητής και τρέξαμε με φωνές και γέλια κοντά στον παθόντα. Η καζούρα, τα γέλια και τα πειράγματα με επίκεντρο την παντέρμη του συμμαθητή μας κράτησαν για αρκετό διάστημα.
Οι γυμναστικές επιδείξεις γινόταν μετά το πέρας των γραπτών εξετάσεων του 2ου εξαμήνου κάθε σχολικού έτους. Πάντοτε Κυριακή.
Την καθορισμένη αυτή Κυριακή, οι κεντρικοί δρόμοι του Ηρακλείου, γέμιζαν με καλογυμνασμένα νιάτα, οδεύοντας προς τον συγκεκριμένο χώρο διεξαγωγής των ασκήσεων, το γήπεδο της Ελευθερίας η Χεντέκια όπως ήταν πιο γνωστό.
Μπροστά η φιλαρμονική του Δήμου με την απαραίτητη παρουσία του γνωστού Πάντου και πίσω ακολουθούσαν σε συντεταγμένες άψογες τριάδες οι μαθητές και οι μαθήτριες της τελευταίας τάξης όλων των σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης με τους κ. κ. γυμναστές τους.
Άσπρο, πάνινο παπούτσι ΕΛΒΙΕΛΑ, άσπρες κάλτσες, κοντό μαύρο παντελονάκι γυμναστικής και άσπρο αμάνικο φανελάκι με το σήμα του σχολείου στο στήθος.
Για τα κορίτσια, άσπρο πάνινο παπούτσι άσπρα καλτσάκια, κορδέλλα άσπρη ή μπλε στα καλοχτενισμένα μαλλιά, η καθηγήτρια Τσαγκαράκη δεν αστειευόταν και το σώμα καλυμένο με την τραγική φουφούλα.
Πλήθος κόσμου από την πόλη τα προάστια, αλλά και από χωριά, έδινε το παρών στα Χεντέκια. Και εκεί μπροστά, σε γονείς, αδέλφια, συγγενείς και φίλους καθώς και στους εκπροσώπους των Αρχών και της Εκκλησίας, τους επίσημους, ή Μαθητιώσα Νεολαία των 2 Γυμνασίων Αρρένων, του Γυμνασίου Θηλέων, της Εμπορικής Σχολής και του Λυκείου «Κοραής» εκτελούσαν περίτεχνες και αρμονικές ασκήσεις γυμναστικής και εθνικούς χορούς. Το παρατεταμένο ζεστό χειροκρότημα και τα δυνατά μπράβο του κόσμου ήταν η καλύτερη επιβράβευση για τους κόπους μας ολόκληρης χρονιάς μαθητών – μαθητριών και Καθηγητών Γυμναστικής. Ακολουθούσαν μετά οι αγώνες κλασικού αθλητισμού όπου ταλαντούχοι αθλητές, συναγωνίζονταν για το δάφνινο στεφάνι του νικητή στα αγωνίσματα δρόμων ταχύτητας και αντοχής, άλματα εις ύψος, απλούν, τριπλούν, δισκοβολίας, ακοντισμού και σφαιροβολίας.
Μετά την ολοκλήρωση και των αγωνισμάτων όλοι οι μαθητές και μαθήτριες πάλι συντεταγμένα και με τους νικητές των αγωνισμάτων δαφνοστεφανομένους πάνω στους ώμους των συμμαθητών τους, επιστρέφαμε στα σχολεία μας και από εκεί στα σπίτια μας.
Αυτές οι όμορφες και αλησμόνητες Γυμναστικές επιδείξεις, σηματοδοτούσαν το τέλος της Σχολικής Χρονιάς και επιβεβαίωναν παράλληλα την άσκηση του σώματος με την βοήθεια της γυμναστικής.
Ο συμμαθητής μου ο Μιχάλης Δ. έχοντας ξεπεράσει το σοκ από το «ατύχημα» το απόγευμα εκείνης της αποφράδας ημέρας, έλαβε βεβαίως μέρος στις Γυμναστικές Επιδείξεις.
Στην πρώτη γραμμή της τάξης μας όπως πάντα. Φρόντισε όμως ν’ αγοράσει ολοκαίνουργιο και ενισχυμένο στον καβάλο μαύρο σορτσάκι. Ο διάβολος λέει η παροιμία έχει πολλά ποδάρια και είναι απρόβλεπτος. Και ο συμμαθητής μου φρονίμως ποιών πήρε τα μέτρα του! Δεν ήθελε επ’ ουδενί να ξανακούσει τον καθηγητή Αρναουτάκη να του φωνάξει αγριεμένος ν’ ανεμαζώξει την παντέρμη του!
Υ.Γ. Ας αποτελέσει αυτό μου το κείμενο μια ευλαβική επιμνημόσυνη δέηση στη μνήμη του αγαπημένου μου συμμαθητή.