Στις 13/03/2020, ημέρα Κυριακή, δεν μπορούσα να ξεφύγω από το σπίτι ούτε ρούπι εξαιτίας της καραντίνας. Ήταν το πρώτο αυστηρό περιοριστικό μέτρο, που είχε επιβληθεί και με κρατούσε Κυριακάτικα μέσα. Οι εξορμήσεις εντός και εκτός Ηρακλείου είχαν κοπεί με το μαχαίρι. Στην συνέχεια ακολούθησαν και άλλα μέτρα αλλάζοντας συγχρόνως πολλά πράγματα στην ζωή μας. Κάπως έτσι βρεθήκαμε στον αστερισμό του κοροναϊού χωρίς να το καταλάβομε. Από την αρχή της πανδημίας αναπτύχθηκαν διάφορες θεωρίες. Κάποιος έκανε λόγο για βιολογικό πόλεμο χαρακτηρίζοντάς τον κοροναϊό τεχνητό ιό. Έδειξε μάλιστα και συγκεκριμένη χώρα. Άλλος ισχυρίστηκε ότι θέλουν να αλλάξουν τις εργασιακές σχέσεις, άλλος ότι θέλουν να μας φιμώσουν και άλλος ότι θέλουν να μας βατσινάρουν για να μας κοντρολάρουν, ενώ υπάρχει και μια θεωρία ακόμη που αναφέρεται στην τρίτη ηλικία. Ανεξάρτητα πάντως από τη βασιμότητα ή μη των ανωτέρω σημασία έχει ο κίνδυνος και το ήδη επελθόν αποτέλεσμα.
Η αλήθεια είναι ότι αν κρατούσε και αυτή η κρίση, όσο και η προηγούμενη, τότε θα βρισκόμασταν σε πολύ δύσκολη θέση. Η εμφάνιση όμως του εμβολίου στα τέλη του 2020 έφερε ελπίδα και αισιοδοξία σε όλο τον κόσμο. Οι πιο πολλοί μάλιστα πιστεύουν ότι η νίκη θα μας χαμογελάσει το αργότερο μέχρι το Πάσχα.
Παρά το γεγονός ότι πολλές φορές περνούσε από το μυαλό μου, να αδιαφορήσω για τα ληφθέντα μέτρα, εντούτοις εύκολα προσγειωνόμουν στην πραγματικότητα, διότι θεωρούσα τον εαυτό μου εύκολη λεία για τον κοροναϊό εξ αιτίας των άρτι εμφανισθέντων σε μένα αναπνευστικών προβλημάτων λόγω τσιγάρου.
Αφού, λοιπόν, ανάγκα και θεοί πείθονται, εκείνη την ηλιόλουστη Κυριακή του Μάρτη, μη έχοντας τι να κάνω, ασχολήθηκα με ζάπινγκ. Όταν έφτασα στο κρατικό κανάλι ο πολιτικός ρεπόρτερ αναφερόταν με λόγο προσεκτικό και γλαφυρό στην λιτή συνεδρίαση της Βουλής για την ορκωμοσία της πρώτης γυναίκας, που θα γινόταν πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Ο ίδιος ο δημοσιογράφος ένιωθε την ανάγκη να προσαρμόσει τα λεγόμενά του στην υπάρχουσα ατμόσφαιρα, φροντίζοντας να περιγράφει όσα συνέβαιναν στην άδεια Βουλή με λόγια καθαρά, κομψά και αργά. Δεν παρέλειψε μάλιστα να κάνει και συγκρίσεις με τις προηγούμενες ορκωμοσίες, που η Βουλή ήταν κατάμεστη, σύμφωνα με τα λεχθέντα του.
Εν όψει των ανωτέρω δικαιολογημένα έχω συνδέσει την ορκωμοσία της προέδρου της δημοκρατίας με τον κοροναϊό και την άδεια Βουλή εξαιτίας των ληφθέντων μέτρων . Ακόμη και η παραμικρή νύξη για την πανδημία με γυρνά πίσω στις 13/3/2020. Προσωπικά θεώρησα ότι εκείνη η στιγμή ήταν μία μεγάλη στιγμή για την δημοκρατία, οπότε έμεινα στην ΕΡΤ. Πρέπει όμως να τονίσω ότι δεν με απασχολούσε το πρόσωπο και το φύλλο της νέας προέδρου. Δεν με απασχολούσε ακόμη αν είχε φτάσει στην κορφή του ΣτΕ, ή αν βρισκόταν σε κάποιο Πρωτοδικείο.
Πολύ περισσότερο δεν με απασχολούσε ποιος πρότεινε το συγκεκριμένο πρόσωπο και για ποιο λόγο. Εμένα με απασχολούσε ο θεσμός σαν θεσμός, αντιδιαστέλλοντας την έννοια του προς την έννοια του συγκεκριμένου προσώπου ή των συγκεκριμένων προσώπων που εμπλέκονται στην εκλογή του. Για πρώτη φορά πάντως από την έναρξη ισχύος του Συντάγματος του 1975 δεν υπήρξε καμμία απολύτως μικροκομματική σκοπιμότητα στην εκλογή του προέδρου. Ειδικότερα δεν υπήρξαν συναλλαγές, συμψηφισμοί, εκλογομαγειρέματα και επιλήψιμες συμμαχίες.
Σε περίπτωση που έχω δίκιο, τότε είμαι σίγουρος ότι έγινε η αρχή για την απομυθοποίηση της εκλογής του προέδρου της δημοκρατίας και ότι επιτέλους τα πράγματα θα πάρουν τις πραγματικές τους διαστάσεις. Πράγματι είναι γεγονός ότι για την εκλογή προέδρου της δημοκρατίας το συνήθως συμβαίνον ήταν να οδηγούμαστε στην διενέργεια βουλευτικών εκλογών μέσα σ΄ ένα κλίμα πόλωσης και μέσα σε μία ατμόσφαιρα δηλητηριασμένη από πομφόλυγες, από αψιμαχίες και από λασπομαχίες. Ο μπαξές είχε από όλα εκτός από πολιτικό λόγο. Σε περίπτωση όμως που δεν οδηγούμασταν σε εκλογές, επικράτησε η συνήθεια να γίνεται η εκλογή του προέδρου από ετερόκλητες συμμαχίες, που υπηρετούσαν πάρα πολλές σκοπιμότητες, όπως όλοι γνωρίζομε. Στην πράξη, λοιπόν, ο θεσμός φάνηκε προβληματικός και γι’ αυτό τον λόγο κάποιοι πρότειναν τροποποίηση των σχετικών Συνταγματικών διατάξεων (32 άρθρο), με σκοπό να εκλέγεται ο πρόεδρος από το εκλογικό σώμα και όχι από την Βουλή.
Μία τέτοια άποψη όμως δεν υιοθετήθηκε από κανέναν διότι οι συντάκτες του νέου καταστατικού μας χάρτη το 1975 καθιέρωσαν ως νέο πολίτευμα την προεδρευομένη κοινοβουλευτική δημοκρατία, οπότε ο αρχηγός της πολιτείας πρέπει να εκλέγεται έμμεσα από την Βουλή, δεδομένου ότι δεν έχει ουσιαστικές αρμοδιότητες και ο ρόλος του είναι συμβολικός και ρυθμιστικός, γι’ αυτό εξάλλου θεωρείται και είναι ρυθμιστής του πολιτεύματος, σύμφωνα προς το άρθρο 30 παρ.1του Συντάγματος.
Σε περίπτωση όμως που το έτος 1975 καθιερωνόταν το προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης αντί του κοινοβουλευτικού, τότε και μόνο τότε θα εκλεγόταν πρόεδρος δημοκρατίας από το εκλογικό σώμα, συγκεντρώνοντας στο πρόσωπο του τις αρμοδιότητες τόσον του αρχηγού του κράτους, όσον και της κυβέρνησης.
Στο σημείο αυτό διευκρινίζω ότι στις 8/12/1974 ο λαός επέλεξε δημοκρατία αντί βασιλείας και το έτος 1975 η Ελληνική Βουλή καθόρισε με το νέο Σύνταγμα προεδρευομένη κοινοβουλευτική δημοκρατία αντί του προεδρικού συστήματος.
Τούτο σημαίνει ότι η τότε κυβέρνηση και αντιπολίτευση, μείζονα και ελάσσονα, δεν ήθελαν πραγματικές πολιτικές μεταβολές, δεδομένου ότι ο κοινοβουλευτισμός μας εγκλωβίζει σ’ ένα πρωθυπουργοκεντρικό σύστημα, που γεννά διαρκώς σκάνδαλα, σε σχέση με το προεδρικό σύστημα, όπου η διάκριση των εξουσιών είναι αυστηρότερη και η αλληλεπίδραση νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας ασήμαντος. Προεδρικό σύστημα ήταν και το κυβερνητικό σύστημα του Καποδίστρια.
Κατά συνέπεια ο θεσμός δεν είναι προβληματικός, παρά τις υπάρχουσες αντιφάσεις, αρκεί η πρόταση για τον πρόεδρο να μην εξυπηρετεί μικροκομματικές σκοπιμότητες. Τρανή και ατράνταχτη απόδειξη η εκλογή της νέας προέδρου, η οποία μάλιστα έτυχε και ευρύτατης αποδοχής και στήριξης, σε αντίθεση με όλες τις προηγούμενες, που στηρίζονταν σε ευκαιριακές κομματικές συμμαχίες και πλειοψηφίες. Προς τούτο επικαλούμαι τον αριθμό ψήφων: 261. Εκείνη την Κυριακή η λιτή συνεδρίαση της Βουλής πήρε τέλος στην προκαθορισμένη ώρα, διότι από ότι κατάλαβα υπήρχε αυστηρότατο πρωτόκολλο.
Στο τέλος «άξια» αναφώνησαν οι παρευρισκόμενοι, «άξια» αναφώνησα κι’ εγώ ταράσσοντας μεσημεριάτικα την ησυχία του σπιτιού μου. Εκείνη την Κυριακή μου δόθηκε η ευκαιρία να κάνω μία ιστορική αναδρομή, που αφορούσε τον αρχηγό του Ελληνικού κράτους, είτε πρόκειται για περίοδο βασιλευόμενης Δημοκρατίας, είτε πρόκειται για περίοδο προεδρευομένης. Η αναδρομή αυτή δεν αφορούσε την εποχή του Όθωνα, διότι ήταν περίοδος απόλυτου μοναρχίας.
Μ’ αυτόν τον τρόπο θυμήθηκα, ότι όλοι οι βασιλιάδες μας δεν ήθελαν να περιοριστούν στο ρόλο του αρχηγού του κράτους, αλλά ήθελαν και να κυβερνούν. Κάποιος μάλιστα πίστευε ότι μπορούσε να διορίζει πρωθυπουργό και τον κηπουρό του. Το ίδιο πράγμα πίστευε και ο πατέρας του ο Παύλος. Τελικά μπορεί να μην διόρισε κανένα κηπουρό, διόρισε όμως το καλοκαίρι του 1966 τρεις αποστάτες, ενώ ο παππούς του μισό αιώνα πριν προκάλεσε τον Εθνικό Διχασμό και την μικρασιατική καταστροφή λίγο αργότερα.
Όσον αφορά την περίοδο της προεδρευομένης δημοκρατίας μου δόθηκε η ευκαιρία να θυμηθώ ότι όλοι εκείνοι που διετέλεσαν πρόεδροι Δημοκρατίας εκτέλεσαν άψογα τα καθήκοντά των. Πράγματι και οι επτά ήσαν υπέροχοι, διότι εγνώριζαν ότι κυβερνά η υπεύθυνη κυβέρνηση και κανείς άλλος, διότι εγνώριζαν ότι οι προβλεπόμενες από το Σύνταγμα αρμοδιότητες αποσκοπούν στην εύρυθμη λειτουργία των θεσμών και όχι στην καταπάτηση των και τέλος διότι γνώριζαν ότι ο ρόλος των ήταν εντελώς συμβολικός.
Από τους επτά διατελέσαντες προέδρους, θεωρώ ότι ο πιο δημοφιλής ήταν ο Στεφανόπουλος, παρά το γεγονός ότι ήταν ο πιο συντηρητικός και παρά το γεγονός ότι στηρίχθηκε από μία ετερόκλητη συμμαχία. Ο Στεφανόπουλος ήταν ο πρόεδρος, που κυκλοφορούσε με τα πόδια και προς τιμή του χωρίς φρουρά. Γι’ αυτό το πράγμα μάλιστα οι Ηρακλειώτες έχομε ιδίαν γνώμη, όταν επισκέφθηκε την πόλη μας. Επίσης είναι ο πρόεδρος, που διέθετε τον μισθό του σε δωρεές. Αυτός όμως που ελάμπρυνε το αξίωμα του ρυθμιστή του κράτους είναι ο Κουντουριώτης.
Πρόκειται για τον ναύαρχο που ελευθέρωσε το 1912 όλα τα νησιά μας εκτός από τα Δωδεκάνησα. Πρόκειται για το ναύαρχο, που έκλεισε από τότε τον τουρκικό στόλο στα Δαρδανέλια. Αυτό προς γνώση και συμμόρφωση του Ερντογάν και των υπουργών του. Πρόκειται τέλος για τον άνθρωπο, που παραιτήθηκε το 1926 για την δικτατορία του Πάγκαλου και ξαναπαραιτήθηκε από πρόεδρος το 1929 για λόγους ηλικίας. Αυτό προς γνώση και συμμόρφωση των Ελλήνων πολιτικών, που φεύγουν από την πολιτική με τις πατερίτσες.
*Ο Δημοσθένης Μαρκατάτος είναι συνταξιούχος δικηγόρος