Πολύς λόγος γίνεται τις ημέρες αυτές για την «κατάθλιψη των Χριστουγέννων». Η αιτία της αναζητείται συνήθως στη μοναξιά που, τις μέρες αυτές, βιώνεται περισσότερο επώδυνα, ιδιαίτερα από τους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Όταν όλοι συναθροίζονται και γιορτάζουν, η μοναξιά αποθαρρύνει, απογοητεύει, πονάει και οδηγεί σε απαισιόδοξες και αρνητικές σκέψεις.
Το εορταστικό-οικογενειακό κλίμα των Χριστουγέννων συνοδεύεται από υψηλές συναισθηματικές προσδοκίες. Οφείλουμε όλοι να είμαστε χαρούμενοι και αυτή η καταναγκαστική χαρά μπορεί να οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα. Να λειτουργήσει ως ανοιχτόχρωμο φόντο πάνω στο οποίο το δικό μας μαύρο μοιάζει ακόμα πιο έντονο.
Η προετοιμασία για τις γιορτές μπορεί να αποδειχθεί εξαντλητική: επιδιώκοντας να ανταποκριθούμε στον καλύτερο δυνατό βαθμό στις υποχρεώσεις των ημερών οδηγούμαστε σε μια κατάσταση υπερβολικής έντασης και υπερκόπωσης, ιδιαίτερα οι γυναίκες που συνήθως επιφορτίζονται με τα οικιακά.
Οι σχέσεις των ανθρώπων αλλάζουν και οι συγγενικοί δεσμοί μετασχηματίζονται με την πάροδο του χρόνου, όπως για παράδειγμα, τα παιδιά που μεγαλώνουν και φεύγουν από το σπίτι, ένα διαζύγιο ή το πένθος. Τα Χριστούγεννα εντείνουν τη νοσταλγία και τον πόνο για όσα πρόσωπα έχουν φύγει από τη ζωή μας.
Το πρότυπο της χαρούμενης οικογένειας, που προβάλλεται από τις ταινίες και τα Μ.Μ.Ε. μάλλον δεν είναι και τόσο ρεαλιστικό, αλλά οδηγεί παρ’ όλα αυτά σε αναπόφευκτες και επώδυνες συγκρίσεις. Γιατί η δική μας ζωή δεν ταιριάζει με αυτό το μοντέλο; Τι δεν πάει καλά με εμάς; Πού έχουμε αποτύχει;
Άλλες φορές η αιτία της θλίψης μπορεί να είναι περισσότερο πρακτική. Πολλοί άνθρωποι βιώνουν οικονομικές δυσκολίες και δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις πολυδάπανες απαιτήσεις των εορτών, με τις οικογενειακές συναθροίσεις, τα τραπέζια και τα δώρα. Δεν μπορούμε να προσφέρουμε αυτά που θέλουμε, να κάνουμε το ταξίδι που ονειρευτήκαμε, να οργανώσουμε ένα πλούσιο δείπνο για να ευχαριστήσουμε αυτούς που αγαπάμε.
Δεν είναι λοιπόν παράξενο που τόσοι συνάνθρωποί μας βιώνουν άσχημα συναισθήματα την περίοδο των γιορτών τα οποία μπορεί να εκφραστούν και με έμμεσους τρόπους: επίμονους πονοκεφάλους, αϋπνία, τάση για υπερκατανάλωση φαγητού ή ποτού, αυξημένο στρες.
Τι θα μπορούσε όμως να ανακουφίσει την ψυχή κάποιου από τον καταιγισμό των αρνητικών συναισθημάτων;
Το άτομο μπορεί να αξιοποιήσει τον χρόνο των γιορτών για να ξεκουραστεί σωματικά και ψυχικά και να ανακτήσει τις δυνάμεις του.
Τις ημέρες των Χριστουγέννων, οι δήμοι κάθε περιοχής διοργανώνουν κοινωνικές εκδηλώσεις, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, τις οποίες άνθρωποι με οικονομικά προβλήματα ή κοινωνική απομόνωση μπορούν να παρακολουθήσουν. Επίσης, μπορεί κάποιος να προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες του σε εκδηλώσεις φιλανθρωπικού χαρακτήρα και με αυτό τον τρόπο να κάνει νέους φίλους.
Είναι σημαντικό να προσπαθείτε να μην επηρεάζεστε από το ενθουσιώδες εορταστικό κλίμα των τηλεοπτικών εκπομπών, για να αποφύγετε συγκρίσεις που εμφανίζουν σε μειονεκτική θέση τον εαυτό σας. Η πραγματική ζωή δεν είναι ποτέ τόσο ρόδινη και ευτυχισμένη όσο αναπαράγεται στην τηλεόραση.
Τέλος, για όσους είναι διατεθειμένοι να ρίξουν μια εσωτερική ματιά, η ψυχολογική πίεση των γιορτών μπορεί να γίνει μια ευκαιρία για εσωτερική ανασυγκρότηση και προβληματισμό. Είναι μια καλή αφορμή να αφουγκραστούμε τις πραγματικές μας ανάγκες και να τις δουλέψουμε μέσα μας. Να δώσουμε στις γιορτές το δικό μας ιδιαίτερο νόημα.
Να προβληματιστούμε για τις ανάγκες των ανθρώπων μας και να προσπαθήσουμε να τους εκφράσουμε την αγάπη και το ενδιαφέρον μας. Να επικοινωνήσουμε πιο ουσιαστικά, εκφράζοντας σκέψεις ή συναισθήματα που δεν έχουμε μοιραστεί μέχρι τώρα. Να κατανοήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και μέσα από αυτή την κατανόηση να προχωρήσουμε σε μια αναθεώρηση της οπτικής μας, η οποία θα βοηθήσει να είμαστε καλύτερα όλο τον χρόνο.
Καλά Χριστούγεννα να έχουμε!
* Η Γιάννα Χουρδάκη είναι ψυχολόγος