Η ενέργεια, μια ανάγκη αρχέγονη για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους, σήμερα διασπαθίζεται ή απλώς χάνεται χωρίς οι χώρες να μπορούν πάντα να την διασώσουν. Επομένως, η έλλειψή της αποτελεί σημείο ένδειας για 54 εκατομμύρια Ευρωπαίους πολίτες και αυτό οδηγεί σε ανησυχία για την κάλυψη των επερχόμενων γενεών, αυτός είναι ο κίνδυνος για την ενεργειακή φτώχεια.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοχεύει στην εξάλειψη του φαινομένου με την υιοθέτηση ομόφωνα κάθε πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και διατομεακής συνεργασίας για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας και με στοχευμένες επενδύσεις από το 2030 έως το 2050.
Ζούμε πια στην μετά το λιγνίτη εποχή όπου οι παραδοσιακές μορφές παραγωγής ηλεκτρισμού είναι πια ανεπαρκείς και η παραγωγή με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας από υποσχόμενες τα πλείστα ένα τεράστιο μπαλόνι.
Στην προβιομηχανική εποχή παραδοσιακές ήτανε οι αιολικές μορφές ενέργειας και ο γαιάνθρακας το νέο βιομηχανικό μοντέλο. Με την εκβιομηχάνιση αυτή η παραδοσιακή αναλογία ανατρέπεται και επιστρέφει ως ανανεώσιμη στον 21ο αιώνα.
Μας αρκεί σήμερα η αλλαγή ενός οικονομικού μοντέλου; Την αμφίθυμη σχέση της χώρας μας με το λιγνίτη αποτυπώνει ο Ιάσονας Κάντας σε οδοιπορικό στα χωριά του λιγνίτη σε φωτογραφία Andrea Bonetti και ο Κωνσταντίνος Λιαρίκος για το enfo.gr (2014). Αυτές είναι οι δύο παλαιότερες έρευνες όπου μάλιστα ο κ. Λιαρίκος αναφέρει χαρακτηριστικά ότι οι πολλές «Πτολεμαΐδες» μας έδωσαν το δρόμο προς τις καθαρές πηγές ενέργειας.
Πράγματι, το Τήλος Project καθιστά την παραγωγή και την αποθήκευση της ηλεκτρικής ενέργειας εφικτή για τη βιώσιμη ανάπτυξη της νησιωτικής Ελλάδας. Ας μην ξεχνάμε ότι στις περιοχές όπου εφαρμόζεται η καθαρή ενέργεια από τις Ανανεώσιμες Πηγές οι θέσεις εργασίες αυξάνονται εντυπωσιακά.
Σε έρευνα του Σεπτεμβρίου 2017 για τη WWF Ελλάς, οι κάτοικοι 15 αιγαιοπελαγίτικων νησιών σε Βόρειο Αιγαίο (Άγιος Ευστράτιος), Ανατολικό Αιγαίο (Ικαρία), Σποράδες (Σκύρος), Κυκλάδες (Αμοργός, Ανάφη, Δονούσα, Μήλος, Σαντορίνη, Σίφνος) και στα Δωδεκάνησα (Αστυπάλαια, Καστελλόριζο, Νίσυρος, Ρόδος, Σύμη, Χάλκη) σε ποσοστό 75% προκρίνουν την υβριδική ηλεκτροδότηση από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
Αντίθετα, στην Άνδρο οι κάτοικοι και οι αρχαιολόγοι αντιδρούν στην αλλοίωση του φυσικού τοπίου και στη Σαμοθράκη για την εγγύτητα σε περιοχή NATURA 2000. Οι ίδιες αντιδράσεις συναντώνται και σε μη-νησιωτικές περιοχές, για παράδειγμα στην ανατολική Μάνη για την εγγύτητα στη χερσόνησο του Ταινάρου σε περιοχή NATURA 2000 ως προς τη διατάραξη του οικοσυστήματος και προσφάτως για την Κοιλάδα των Μουσών στη Βοιωτία.
Μια νέα δημοσιογραφική έρευνα όπως αποτυπώνεται στο ντοκιμαντέρ «Η επιστροφή του Προμηθέα» (2019) θέτει το ζήτημα της ενέργειας ως κοινωνικό αγαθό, όχι ως εμπορικό σήμα, όπως προφανώς συμβαίνει σήμερα παγκοσμίως.
Την ηλεκτρική ενέργεια ως κοινωνική ανάγκη πραγματεύεται αυτό το νέο ντοκιμαντέρ σε σενάριο-έρευνα του Οικονομολόγου κ. Λεωνίδα Βατικιώτη (Ph.D.) και σκηνοθεσία Κυριάκου Κατζουράκη, Ομότιμου Καθηγητή στη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΠΘ) που έχει προβληθεί ήδη στο 13ο Ελληνικό Φεστιβάλ στη Χαλκίδα και στο 22ο Φεστιβάλ στη Θεσσαλονίκη.
Σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ «Η επιστροφή του Προμηθέα», το σύγχρονο προϊόν κατανάλωσης είμαστε και εμείς, όχι μονάχα η ίδια η παραγωγή του ηλεκτρικού ρεύματος per se. Το διακύβευμα σήμερα στην Ευρώπη άλλωστε είναι η φτηνή ενέργεια για όλους.
Ο αρχαίος μύθος που ξεκλειδώνει τον πολιτισμό θεωρεί τη μορφή του Προμηθέα το αρχετυπικό σύμβολο της τελετουργίας της θρησκείας και τον θεμελιωτή της τεχνολογίας, άρα του πνευματικού και υλικού πολιτισμού. Την εποχή του χαλκού οι άνθρωποι τότε ενδυναμώνονται από την τεχνική επεξεργασία του ξύλου και των μετάλλων και γι’ αυτό ο Ησίοδος τους ονομάζει το δυνατό γένος.
Στη σύγχρονη ποίηση και στη συλλογή Συγκατοίκηση με το Παρόν («Ο επαρχιώτης Προμηθέας») ο Τίτος Πατρίκιος βάζει τον ήρωα να επιστρέφει μέσα από τη μαρξιστική οικονομία που ισορροπεί ανάμεσα στην επαρχία και το άστυ, καθώς ο ίδιος δεν ελευθερώνεται από τα δεσμά.
Η δέσμευση της ενέργειας και η αύξηση του κόστους μας επιστρέφουνε σε μία εκ νέου θεώρηση του υπάρχοντος μοντέλου τόσο παραγωγής όσο και τιμολόγησης για την ενέργεια, μάλλον ο παππούς Μαρξ θα ήθελε έναν Προμηθέα να μας δίνει τα φώτα του στον 21ο αιώνα της παγκόσμιας οικονομίας.