Το 2021, τιμούμε τη λαμπρή επέτειο των 200 χρόνων από την έναρξη της επανάστασης του 1821, η οποία υπήρξε σταθμός στην ιστορία τού νεότερου Ελληνισμού, αφού οδήγησε, μετά από 400 χρόνια, στη δημιουργία τού ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους. Ενέπνευσε στις επόμενες γενιές των Ελλήνων, διαδοχικές απελευθερωτικές εξεγέρσεις και εμψύχωσε τους Έλληνες σε καιρούς δοκιμασίας.
Ο αγωνιστικός παλμός του ’21 συγκλόνισε βαθιά ολόκληρο τον ελληνισμό και άγγιξε κάθε νεοελληνική ψυχή πέρα από ταξικές διαφορές και διακρίσεις φύλου. Το όραμα της λευτεριάς είχε λάμψει στα μάτια των κλεφτών και των αρματολών. Απόì τη λάμψη αυτή φωτίσθηκε και η Ελληνίδα της σκλαβιάς, που παραστέκει με όλες τις δυνάμεις της στον αγώνα της απελευθέρωσης.
Ποιος ήταν όμως ο ρόλος των γυναικών στην Επανάσταση του 1821; Οι πρώτες μαρτυρίες έρχονται μέσα από το ελληνικό τραγούδι. Η δημοτική λαϊκή μας ποίηση τραγούδησε τη γυναίκα του Αγώνα με εμπνευσμένα τραγούδια. Από τους προσωπικούς Έλληνες ποιητές, η φαντασία του Σολωμού σε μνημειώδεις στροφές απαθανάτισε στιγμές ηρωικές από το Ζάλογγο, το Μεσολόγγι, τα Ψαρά.
Ξένοι ιστορικοί και περιηγητές της εποχής αφιέρωσαν λαμπρές σελίδες στην Ελληνίδα αγωνίστρια. Βασικές μαρτυρίες της φιλοπατρίας και του ηρωισμούì των παρέχουν αυτόπτες μάρτυρες, ποιητές, συγγραφείς, φιλέλληνες αγωνιστές, ιστοριογράφοι και ζωγράφοι. Έργα μεγάλων ζωγράφων όπως του Scheffer, του Friedel, κοσμούν το Λούβρο και άλλα μουσεία.
Μέσα από ιστορικά γεγονότα βλέπουμε να προβάλλουν οι ηγετικές γυναίκειες μορφές. Η Μόσχω Τζαβέλλα και η Χάιδω Σέχου, που υπερασπίσθηκαν το Σούλι. H Λένα Μπότσαρη η οποία με 200 γυναίκες έγραψε την τελευταία πράξη του δράματος του Ζαλόγγου. Η Γαλαξιδιώτισσα Αλεφάντω και η Παπαδιάì Κουρκουμέλη και η γυναίκα του Κίτσου Τζαβέλλα πολέμησαν στο Μεσολόγγι.
Η Μπουμπουλίνα, ηρωίδα της θάλασσας, η Δόμνα Βισβίζη αποì τη Θράκη αφοσιωμένη στη Μεγάλη Ιδέα της Φιλικής Εταιρείας, πολέμησαν ηρωικά. Η Μαντωì Μαυρογένους η ηρωίδα της Μυκόνου, οι Κρητικές Χαρίκλεια Δασκαλάκη ανδραγάθησε στο Αρκάδι, και η Παντελιάì Κωνσταντάκη αποì τη Μαλάξα, διέπρεψε στην επανάσταση του 1897. Η Μανιάτισσα Κωνστάντια Ζαχαριά ύψωσε στη Σπάρτη πρώτη τη σημαία της επανάστασης και η Ζαμπέτα Κολοκοτρώνη, μάνα του Θόδωρου, παίρνει μέρος σε μάχες, εμψυχώνει άνδρες και γυναίκες και παρακινείì τα παιδιάì της στον αγώνα.
Δίπλα στις επώνυμες αγωνίστριες, δρουν οι ανώνυμες απλές γυναίκες, του λαού. Γυναίκες που αν και περιορίσθηκαν στο ρόλο της γυναίκας της εποχής, πιστές στις κοινωνικές αξίες και αφοσιωμένες στον άνδρα, στη θρησκεία, στη μετάδοση των ελληνικών αξίων και ιδανικών στα παιδιάì τους, έδωσαν τον εαυτό τους για την Πατρίδα. Αυτές οι απλές γυναίκες στέκονται διπλά στον πολεμιστήì άνδρα και εξάπτουν το σθένος του με προτροπές και παρακλήσεις, όπως στο Μεσολόγγι. «Δεν τις βαραίνει ο πόλεμος», λέει ο Σολωμός, «αλλ’ έγινε πνοήì τους κι εμπόδισμα δεν είναι, στις κορασιές να τραγουδούν, και στα παιδιάì να παίζουν». Κι άλλες διωκόμενες γκρεμίζονταν με τα παιδιάì τους, ρίχνονταν στις φλόγες, στα πηγάδια, στη λίμνη ή έχωναν το μαχαίρι στα στήθη τους για να μη συλληφθούν αιχμάλωτες.
Γυναίκες με δράση που άρχισε πριν τον επταετή ξεσηκωμό και συγκλονίζουν με τις πράξεις αυτοθυσίας και τον αγώνα τους. Ο χορός του Ζαλόγγου, τις παραμονές των Χριστουγέννων του 1803, αποτελεί γεγονός που συγκλόνισε την Ελλάδα, αλλά και την Ευρώπη της εποχής. Γράφει η Καλλιρρόη Παρρέν : «Στο Σούλι, η γυνή δεν εκλείετο εις γυναικωνίτην, αλλ’ ούτε εθεωρείτο ασθενεστέρα του ανδρός ύπαρξις. Ήτο η σύντροφος, η συνεργάτις, η σύμμαχος του ήρωος ανδρός. Ο της ελευθερίας τον θρόνον εις τα απρόσιτα όρη της πατρίδος του υψώσας Σουλιώτης, έδωκε μόνος το όπλον εις την χείρα της συζύγου και της θυγατρός του και την έταξεν ως άγγελον φύλακα προ του θρόνου αυτής».
Στον Αγώνα του 1821 η Ελληνίδα καταξιώθηκε ιστορικά ως άξια σύντροφος του Έλληνα μαχητή στον πολυμέτωπο αγώνα εναντίον του ολοκληρωτισμούì και του σκοταδισμού του τουρκικού ζυγού. Η παρουσία της γυναίκας στην Ελληνική Επανάσταση έδωσε το μέτρο της αυτοθυσίας, της ετοιμότητας για περιφρούρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του πατριωτισμού, του αγώνα για την ειρήνη, την ελευθερία και τη δημιουργία έργων πολιτισμού. Η προσφορά της αυτή στηρίζει ακόμα το δικαίωμα της γυναίκας για ισότιμη συμμετοχήì στα αγαθά της κοινωνίας.
Η Πρόεδρος: Μαρία Αλεβυζάκη
Η Έφορος Δημοσίων Σχέσεων: Μαρία Κασωτάκη