Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά… Ένα από τα πιο χρήσιμα πράγματα που μαθαίνει ο μαθητής στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, είναι και η Απλή Μέθοδος των Τριών (ΑΜΤ). Κατά την ταπεινή μου γνώμη (που είναι και η ταπεινότερη γνώμη όλου του κόσμου), η ΑΜΤ είναι το ό,τι πιο χρήσιμο μένει στο μαθητή, για χρήση στην υπόλοιπή του ζωή. Όλα τα άλλα, δηλ. ημιτόνια, συνεφαπτόμενες, λογάριθμοι, μιγαδικοί αριθμοί κ.λπ. μπορεί να βρεθούν στο δρόμο, μόνο των ειδικών. Δίνει, λοιπόν, ο δάσκαλος την άσκηση: Ένας έμπορος πωλεί 8 λίτρα λάδι, προς 24 ευρώ. Αν πωλήσει 15 λίτρα λάδι, πόσο πρέπει να εισπράξει; Γράφουμε: Τα 8 λίτρα κοστίζουν 24 ευρώ και στην από κάτω γραμμή, τα 15 λίτρα πόσο (x); Έτσι, σχηματίζονται δύο στήλες, που καθεμία περιέχει το όμοια ποσά και τραβώντας μια γραμμή ανάμεσα στους αριθμούς, σχηματίζονται δύο κλάσματα, το 8/15 και το 24/x. Λέμε, τότε (αφού δεν έχουμε ακόμα διδαχτεί αναλογίες): Ο x είναι ίσος με τον υπεράνω αυτού αριθμό (δηλ. το 24), επί το άλλο κλάσμα, αντεστραμμένο (δηλ. 15/8). Επομένως, x = 24. (15/8) . Κάνουμε πράξεις και τελικά, x=45 ευρώ.
Μέχρι εδώ, καλά! Προσέξτε, όμως… Η παραπάνω συλλογιστική (δηλ. το να αντιστρέφουμε το κλάσμα) εφαρμόζεται όταν τα ποσά για τα οποία γίνεται λόγος (δηλ. λίτρα και ευρώ) είναι ανάλογα. Που σημαίνει ότι, όταν το ένα ποσό αυξάνει, τότε και το άλλο αυξάνει ανάλογα. Με άλλα λόγια, όσο πιο πολλά λίτρα λάδι, τόσα περισσότερα ευρώ, απαιτούνται. Ας πάρουμε, όμως, ένα άλλο παράδειγμα: 12 εργάτες εκτελούν ένα έργο σε 28 ημέρες. Αν χρησιμοποιήσουμε 48 εργάτες, σε πόσες μέρες θα ολοκληρωθεί το έργο; Επαναλαμβάνουμε το τροπάριο που μας έμαθε ο δάσκαλος και λέμε: Οι 12 εργάτες τελειώνουν το έργο σε 28 ημέρες. Και από κάτω: Οι 48 εργάτες, σε πόσες μέρες (x); Προσοχή! Πριν προχωρήσουμε, μην ξεχνάμε ότι αναφερόμαστε σε ύλη των πρώτων τάξεων του δημοτικού… Αν ακολουθήσουμε τη μεθοδολογία, όπως και στο προηγούμενο πρόβλημα, θα καταλήξουμε σε λάθος αποτέλεσμα. Το «μυστικό» , εδώ, είναι ότι τα ποσά μας, (δηλ. Εργάτες και Ημέρες), δεν είναι ανάλογα, αλλά είναι «αντιστρόφως ανάλογα» ή απλούστερα, είναι «αντίστροφα». Αυτό σημαίνει ότι, όσο αυξάνονται οι εργάτες, τόσο ελαττώνονται οι μέρες που απαιτούνται για να ολοκληρωθεί το έργο. Τώρα… στην περίπτωση που τα ποσά μας είναι αντίστροφα, ο δάσκαλος μας λέει ότι δεν αντιστρέφουμε το κλάσμα, αλλά το αφήνουμε όπως είναι. Λέμε, λοιπόν: x = 28. (12/48) και κάνοντας τις πράξεις, προκύπτει ότι: x = 7 ημέρες … τόσο λίγες!
Με τα απλά μαθηματικά του δημοτικού σχολείου και με την καθοδήγηση του απλού δασκάλου, μάθαμε ότι «όσο πιο πολλοί εργάτες χρησιμοποιούνται, τόσο λιγότερος χρόνος απαιτείται για την ολοκλήρωση ενός έργου» (Κανόνας). Τώρα, περνώντας από τη θεωρία στην πράξη, τα πράγματα αλλάζουν και παράλληλα, αλλάζουν και τα δεδομένα του προβλήματός μας. Δηλ. μπορεί κάποιοι από τους εργάτες μας να είναι αδιάθετοι και να μην έχουν έρθει στη δουλειά. Ή, κάποιο μηχάνημα, ένα κομπρεσέρ, μια μπουλντόζα, μπορεί να μας λείπει, ή ένας εκσκαφέας μπορεί να «βάρεσε μπιέλα» ή η τροφοδοσία σε καύσιμα μπορεί να σκάλωσε κάπου… τι να κάνουν οι 3 ή οι 5 εργάτες, όταν το μηχάνημα που τους τροφοδοτεί με δουλειά, είναι χαλασμένο; Από τη θεωρία στην πράξη, υπεισέρχεται και ο περίφημος «κανόνας του Μέρφυ». Αυτός λέει πως: «αν είναι κάτι, που μπορεί να πάει στραβά, θα πάει στραβά»! Και όσο αυξάνονται οι συντελεστές ενός προβλήματος, τόσο αυξάνονται και οι πιθανότητες, κάποιος απ’ αυτούς να μη λειτουργήσει… Θα ήταν ενδιαφέρον να είχαμε κάποιον εργολάβο, μαζί μας και να μας μιλούσε για τα μυστικά (και τα φανερά) της δουλειάς του· δουλειάς που εμείς δεν ξέρουμε. Όμως, με τα μαθηματικά του δημοτικού βγάζουμε κάποια βασικά συμπεράσματα…
Έχουμε περάσει χρόνια, μήνες, αλλά και μέρες αγωνίας, σχετικά με το ερώτημα εάν και πότε θα ολοκληρωθεί (ουσιαστικά και τυπικά) ο δρόμος Ηράκλειο – Μεσαρά. Ο δρόμος αυτός, ως κάθετος άξονας, ενώνει το Ηράκλειο με τις Μοίρες, είναι συντομότερος και ασφαλέστερος, όπως οφείλει να είναι κάθε νέα κατασκευή, έναντι της από παλιά υφιστάμενης. Επειδή το έργο χρηματοδοτήθηκε από ευρωπαϊκά κονδύλια, η κατασκευή του είχε μιαν ημερομηνία λήξης. Διαφορετικά, υπήρχε (και υπάρχει … εξ ου και η αγωνία) ο κίνδυνος, το έργο να απενταχθεί και τότε το δημόσιο θα πρέπει να επιστρέψει ένα ποσό, γύρω στα 70 εκατομ. ευρώ. Και δεν είναι μόνο αυτό, τώρα που έχουμε συνηθίσει να πληρώνουμε τα λάθη από τις δημιουργικές ασάφειες άλλων (που τους επιβραβεύουμε, εκλέγοντάς τους στη Βουλή), αλλά το έργο θα μείνει ημιτελές, ποιος ξέρει για πόσες δεκαετίες και βάλε! Διαβάσαμε, ότι έγιναν κάποια εγκαίνια (για λόγους πολιτικούς), ότι κατέβηκε ο αρμόδιος για την επίβλεψη, ότι ξανακατέβηκε, ξανά – ξανακατέβηκε, ακολουθούνται τα χρονοδιαγράμματα, υπολείπονται κάποιοι κόμβοι, φωτισμοί, διαχωριστικά, πολλά «ναι μεν αλλά»… και όλοι εμείς μένουμε με τα δάκτυλα σταυρωμένα, ευχόμενοι όλα να πάνε καλά. Κάτι σαν τον ΟΦΗ, που κοντέψαμε να αρρωστήσουμε με την αγωνία της παραμονής του στη Σουπερλίγκα και δύο ή τρεις φορές, σώθηκε στο ενενήντα… τόσο λεπτό της παράτασης, όπως έγινε κι εφέτος!
Και αυτά δεν συμβαίνουν μόνο στην Κρήτη. Όλοι θυμόμαστε την επίσκεψη του Ζισκάρ ντ’ Εστέν (1975), που η ασφαλτόστρωση της Λεωφόρου Συγγρού και η δενδροφύτευσή της, (δρόμος από τον οποίο θα περνούσε η πομπή) ολοκληρώθηκαν την παραμονή, λίγες ώρες πριν την άφιξη του Γάλλου προέδρου.
Και δεν είναι μόνο το έργο του κάθετου άξονα της Μεσαράς, αλλά και άλλα, σε μικρότερα διοικητικά όρια… κι αυτό, επειδή ο εκάστοτε εργολάβος, πέρα απ’ όλα τα άλλα (που εμείς αγνοούμε) δεν γνωρίζει τον κανόνα του Μέρφυ, αλλά και εκείνο του δημοτικού σχολείου, που λέει πως «τα ποσά Εργάτες και Ώρες είναι αντιστρόφως ανάλογα»! Και για όσους μπερδεύονται με τα μαθηματικά ή/και δεν έπιασαν το υπονοούμενο: βάλτε τριπλάσιους εργάτες και τρεις βάρδιες το 24ωρο, να δείτε πότε και πώς ολοκληρώνονται τα έργα!