“Κρίση” για όσους έχουν κρίση (=νοητική ικανότητα να διακρίνει κανείς τις σχέσεις μεταξύ διαφορετικών εννοιών), σημαίνει το αποφασιστικό σημείο μιας αιφνίδιας αλλαγής: ή επιδείνωσης ή βελτίωσης.
Είναι, άραγε, αδύνατο να θεωρήσεις το αποφασιστικό σημείο στο οποίο βρίσκεσαι, ως ευκαιρία αιφνίδιας βελτίωσης, να δεις την κρίση ως κρησάρα*, να καθαρίσεις το αλεύρι απ’ τα πίτουρα και να κατακτήσεις τον κόσμο;
Μήπως είναι πιο βέβαιο, απ’ όσο φαίνεται; Μήπως είναι μονόδρομος η έξοδος απ’ το αδιέξοδο;
Είναι, άραγε, από συναισθηματισμό η βεβαιότητα αυτή ή προκύπτει μόνη της από τη συγκυρία; Μέσα απ’ αυτή δε θα πέσουν πολλές μάσκες;
Είναι λάθος ότι, μες απ’ τη δυσκολία ανακαλύπτουμε όλοι τον αληθινό μας εαυτό και βλέπουμε και το αληθινό πρόσωπο πίσω από κάθε προσωπείο;
Τι βλέπει κανείς ρίχνοντας ένα βλέμμα τριγύρω; Μια αιθεροβάμονα αισιοδοξία ή την ψυχρή λογική;
Όλοι δε δουλεύουν, όλοι δεν προσπαθούν, όλοι δεν κάνουν ό,τι μπορούν; Ακόμα κι οι υπάλληλοι των δημοσίων υπηρεσιών που, αρέσει σε όλους μας να τους κατηγορούμε, αν αναλογισθούμε τα προϊστορικά γραφεία, σε συνδυασμό με τους αγανακτισμένους που έχουν ν’ αντιμετωπίσουν καθημερινά, δε θα συμφωνήσεις ότι είναι αφανείς ήρωες κι αυτοί;
Την τελευταία φορά που βρέθηκα στα γραφεία μιας εφορίας στο κέντρο της Αθήνας μία εφοριακός ήταν τόσο υπομονετική μ’ έναν, αγανακτισμένο-απατεώνα που, όταν αυτός έφυγε φωνασκώντας, εγώ μ’ ένα κομμάτι χαρτί, έσκυψα στο γραφείο της και της ψιθύρισα πολύ σοβαρή,
”Μήπως μπορείτε να μου γράψτε εδώ τι χάπια παίρνετε;”
Περίμενα ότι θα ξαφνιαζόταν αλλά εκείνη ούτε που απόρησε. Χωρίς να το σκεφτεί, μού απάντησε,
”Ληγμένα, κυρία μου! Ληγμένα!”
Και ξαφνιάστηκα εγώ.
”Πες τα, βρε Έλλη!” γέλασε από δίπλα η προϊσταμένη, πριν προλάβω ν’ αντιδράσω εγώ.
Η αισιοδοξία είναι ανεδαφική μόνο όταν συγχέεται με την ελπίδα. Η ελπίδα είναι παθητική κι εξευτελιστική, όπως το ”Όλα θα πάνε καλά” που λέμε στο μελλοθάνατο.
Η αισιοδοξία είναι λογική και σαρωτική. Δεν υπάρχουν στραβά, υπάρχουν μόνο στραβωμένα. Αφού, κάποιοι τα στράβωσαν, ο καθένας μπορεί να τα ισιώσει.
Τι φταίει λοιπόν; Κάτι γίνεται, κάτι συμβαίνει. Κι αν μελετηθεί, σίγουρα θα προσφέρει στη λήξη της διαμάχης μεταξύ επιφανών επιστημόνων για το ποιο απ’ τα δυο είναι πιο σημαντικό: το γονίδιο ή το περιβάλλον;
Η Επιστήμη του Εγκεφάλου, μιλάει για το condition stimulus και αναφέρει, ως παράδειγμα, βετεράνους του Βιετνάμ που είχαν εθιστεί στη χρήση ηρωίνης και μόλις επέστρεψαν από κει, απεξαρτήθηκαν.
Δεν είναι η επιφάνεια η λογική αφετηρία για να αρχίσει κανείς να εμβαθύνει;
Αξίζει, επομένως, να παρακολουθήσει-ή να παρακολουθήσει ξανά- κανείς, την κινηματογραφική κωμωδία του 1983 του John Landis, με πρωταγωνιστές τον Eddie Murphy και τον Dan Aykroyd, TRADING PLACES.
Εκτός από ξεκαρδιστική, είναι και διδακτική.
Βέβαια, είναι βασισμένη στο μυθιστόρημα του Mark Twain THE PRINCE AND THE PAUPER (1881).
Η καθολική επίδραση του περιβάλλοντος δε χρειάζεται πολλή προσπάθεια για να αποδειχθεί. Οι άνθρωποι που χωρίστηκαν μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ενώ, σίγουρα είχαν κοινά γονίδια αφού, πολλοί ήταν μεταξύ τους συγγενείς, άρχισαν γρήγορα να ζουν, όχι απλώς σε διαφορετικές χώρες αλλά και σε διαφορετικές εποχές, σε διαφορετικούς κόσμους και πλανήτες.
Γιατί δεν έγινε ποτέ το καημένο το Trabant ένα, έστω λιτό, VW, BMW, Mercedes;
Και γιατί τώρα που θα το αναλάβουν οι πρώην δυτικοί, θα τρέξουμε όλοι να το αγοράσουμε; Ακόμα και στη SKODA μόλις ακούμπησαν το χέρι τους, άρχισε να γίνεται χρυσή.
Κι αναρωτιέσαι -κρυφά και από μέσα σου-
“Τι μαγικό έχουν, τέλος πάντων, αυτοί;”
Τίποτα.
Απλώς, δεν έχουν τον Περικλή ούτε παππού, ούτε μπαμπά, ούτε μπάρμπα. Τον έχουν ως πρότυπο τους.
Διότι, τελικά, ίσως δεν είναι απαραίτητο να προσφύγουμε εμείς στην επιστήμη. Η επιστήμη θα έπρεπε να προσφύγει σε μας. Για να μελετήσει και να μας εξηγήσει αυτό που βλέπουμε και μόνοι μας και πολύ συχνά.
Κάθε Έλληνας που φεύγει στο εξωτερικό, διαπρέπει. Κάθε Έλληνας-μαϊμού που μένει στην Ελλάδα-μαϊμού, πριν εξατμιστεί, εξευτελίζεται.
Προλαβαίνουμε ακόμα να αναρωτηθούμε:
Συμβαίνει κάτι εδώ ή έξω από εδώ;
Ή μήπως έχουμε εδώ πολλούς … Εξαποδώ που μας φορούν τα πέδικλα πριν καν μάθουμε να περπατάμε;
*κρησάρα, η: σήτα, λεπτό κόσκινο