Σήμερα, οι τεχνολογικές εξελίξεις για την αξιοποίηση των υδατικών πόρων είναι τεράστιες. Επίσης, όπως έχει επανειλημμένως αναφερθεί, έχομε μακραίωνη και λαμπρή ιστορία στην αξιοποίηση και χρήση μη συμβατικών υδατικών πόρων (Αγγελάκης, 2025).
Παρά ταύτα, το Ηράκλειο, μια πόλη που έπρεπε να είναι πρότυπη και παράδειγμα για μίμηση, έχει το θλιβερό προνόμιο να υστερεί σε στοιχειώδεις δείκτες ορθών πρακτικών για αξιοπρεπή διαβίωση των πολιτών και να υπολείπεται ακόμη και στην υδροδότησή της, μαζί με την κατάταξή της στις πλέον βρόμικες πόλεις του ανεπτυγμένου κόσμου!
Μετά το εν τέλει αναποτελεσματικό και πανάκριβο φράγμα Αποσελέμη και την αλόγιστη χρήση του υπόγειου νερού, θα έπρεπε χθες να προτείνομε/απαιτήσομε από το αρμόδιο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας μικρότερα και αποδοτικότερα έργα ανάπτυξης και αξιοποίησης των μη συμβατικών υδατικών πόρων. Όπως αναφέρει η Πατρίς στις 18/12/2025, υφάλμυρο νερό φθάνει στο 70% των νοικοκυριών του Ηρακλείου.
Σημειώνεται ότι ακόμη και τα υπόγεια νερά μπορούν να θεωρηθούν ανανεώσιμα, αλλά υπό όρους· ανανεώνονται αργά, μέσω της διήθησης των επιφανειακών υδάτων της βροχής.
Σήμερα στην Ελλάδα, τα υπόγεια νερά σε πολλές περιοχές της, αντλούνται με ρυθμό πολύ ταχύτερο από την ανανέωσή τους, όπου 80% των αναγκών μας καλύπτονται από αυτά, καθιστώντας τα πρακτικά μη ανανεώσιμα και ευάλωτα στην υπεράντληση και μόλυνση, με σοβαρές επιπτώσεις, όπως είναι οι καθιζήσεις ή και η λειψυδρία.
Γενικά, οι Υπηρεσίες Νερού Κρήτης, όπως αυτή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, θα πρέπει να θεωρούν το υπόγειο νερό μη-ανανεώσιμο φυσικό πόρο και να καθοδηγούν την χρήση του με σύνεση, γιατί εκτιμάται ότι ανανεώνεται κάθε 500-1000 χρόνια. Σε αρκετές περιοχές, κυρίως σε αυτές της κάτω Μεσσαράς, ήδη παρατηρούνται σοβαρές καθιζήσεις.
Μεταξύ των έργων, που θα έπρεπε ήδη να απαιτηθεί η συνδρομή του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, για την υλοποίηση ενός τουλάχιστον, για έγκαιρη και έγκυρη αντιμετώπιση της λειψυδρίας του Ηρακλείου, περιλαμβάνονται τα:
(α) Η άμεση αφαλάτωση θαλάσσιου νερού με μια μικρή σχετικά μονάδα αφαλάτωσης ανατολικά του Ηρακλείου, που θα μπορεί να τροφοδοτεί τον αγωγό που έρχεται από τον Αποσελέμη, με τις απαιτούμενες συμπληρωματικές υδατικές ανάγκες μας.
(β) Η αφαλάτωση υφάλμυρου νερού από τον Αλμυρό Ηρακλείου, που εκφορτίζει γύρω στα 270 εκατ. m3 υφάλμυρου νερού τον μέσο χρόνο, δηλαδή περίπου το 1/2 της συνολικής κατανάλωσης νερού για όλες τις χρήσεις νερού στην Κρήτη. Ένα τέτοιο έργο θα μπορούσε να καλύπτει, στο μέλλον, όλες τις συμπληρωματικές υδρευτικές ανάγκες μας με νερό πολύ καλής ποιότητας και μικρό σχετικά κόστος.
Το έργο αυτό θα πρέπει να συνοδεύεται με άμεση αντικατάσταση τμήματος του αγωγού Κέρης-Ηράκλειο (από τον Αλμυρό στο Ηράκλειο) με άλλον μεγαλύτερης διαμέτρου ή κατασκευή νέου παράλληλου αγωγού.
(γ) Στην Φοινικιά, σύντομα ολοκληρώνεται το πρότυπο έργο για ολόκληρη την χώρα μας, της συμπληρωματικής επεξεργασίας του συνόλου των εκροών των επεξεργασμένων αστικών υγρών αποβλήτων, για την παραγωγή πολύ καλής ποιότητας αρδευτικού νερού.
Έτσι, θα μπορούσε να εξετασθεί η δυνατότητα εμπλουτισμού υπόγειου υδροφορέα κατά τη διάρκεια του χειμώνα, απ’ όπου τους θερινούς μήνες, θα ήταν δυνατό να αντλείται και να παράγεται με αφαλάτωση πόσιμο νερό με μικρό κόστος πολύ καλής ποιότητας.
Τέλος, είναι απολύτως αναγκαίο και επείγον οι τοπικοί άρχοντες επί τέλους να αντιληφθούν ότι το νερό είναι ένα και μοναδικό (Kourgialas et al., 2025). Έτσι, θα μπορούσε να επιβάλλεται ολιστική και αποτελεσματική διαχείριση των υδατικών μας πόρων, έγκαιρα και έγκυρα, αξιοποιώντας τη διαθέσιμη τεχνογνωσία, τις διεθνείς πρακτικές, την ιστορία μας και φυσικά το παρελθόν, που είναι διδάσκαλος του παρόντος και σύμβουλος του μέλλοντος.
Ο Ανδρέας Ν. Αγγελάκης είναι επίτιμο µέλος και διακεκριμένος fellow της Παγκόσμιας Εταιρείας Νερού (IWA)
Βιβλιογραφία
Αγγελάκης, Α. Ν. (2025). Γιατί το Ηράκλειο έφθασε σε κατάσταση
Λειψυδρίας; Πατρίς Ηρακλείου 20/12/2025,
https://www.patris.gr/stiles/proektaseis/giati-to-irakleio-efthase-sekatastasi-leipsidrias/
Kourgialas, Ν. Ν., Angelakis, Α. Ν., and Tchobanoglous, G., 2025. Implementing the One Water Concept in Greece: Interdisciplinary Insights
and Challenges. Water 2025, 17(24), 3525;
https://doi.org/10.3390/w17243525.