Με βάση την απόφαση που έλαβε στις 12/07/2025 η Σύνοδος της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, εντάσσονται τα Μινωικά Ανάκτορα της Κρήτης στον Κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Η ένταξη των Μινωικών Ανακτόρων της Κρήτης, όπως η Κνωσός, η Φαιστός, τα Μάλια, η Ζάκρος, η Ζώμινθος και η Κυδωνία, στον Κατάλογο της UNESCO, επιβεβαιώνει την παγκόσμια σημασία του Μινωικού πολιτισμού και αναδεικνύει την εξαιρετική αξία τους ως αρχαιολογικά σύνολα και ζωντανά μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς, σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού.
Τα Μινωικά Ανακτορικά Κέντρα, συμπεριλαμβανομένων της Κνωσού, της Φαιστού, των Μαλίων, της Ζάκρου, της Ζωμίνθου και της Κυδωνίας, ήταν βασικά κέντρα του Μινωικού πολιτισμού της Εποχής του Χαλκού, ο οποίος άκμασε μεταξύ 2800 και 1100 π.Χ. Η εγγραφή στην Παγκόσμια Κληρονομιά αναγνωρίζει την ιστορική σημασία των χώρων, την αρχιτεκτονική ακεραιότητα και την ύπαρξη ενός ολοκληρωμένου πλαισίου προστασίας και διαχείρισης.
Η εγγραφή των 6 Μινωικών Ανακτορικών Κέντρων στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UΝΕSCO, συνιστά μια εξέλιξη με αναμφίβολα πολλαπλασιαστικά οφέλη για τον τόπο μας.
Διαβάζοντας την απόφαση διαπίστωσα με έκπληξη, όπως ασφαλώς και άλλοι συμπολίτες, πως οι αρχαιολογικοί χώροι των Αρχανών δεν συμπεριλαμβάνονται στον Κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Δηλαδή:
- Το Ανακτορικό Κέντρο που αποτελεί κέντρο ενός εκτεταμένου μινωικού οικισμού, στην λεγόμενη «τουρκογειτονιά»
- Το νεκροταφείο στο Φουρνί, που συγκεντρώνει σχεδόν όλα τα είδη ταφικών κτηρίων και πρακτικών του Μινωικού πολιτισμού.
- Η μινωική έπαυλη στο Βαθύπετρο, στην οποία ανακαλύφθηκε ένα από τα πλέον ολοκληρωμένα πατητήρια οίνου, καθώς και ελαιοπιεστήριο.
Οι Αρχάνες και η ευρύτερη περιοχή είναι ένας αρχαιολογικός χώρος με θησαυρούς, όπου ο μύθος περιπλέκεται με την ιστορία.
Το ερώτημα που βασανίζει είναι γιατί αυτά τα σημαντικά μνημεία δεν εντάχθηκαν στον Κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς, «συμπληρώνοντας» τους αρχαιολογικούς χώρους που εντάχθηκαν.
Α. Δεν συμπληρώθηκε σωστά ο φάκελος και απορρίφθηκε;
Β. Δεν κατατέθηκε φάκελος επειδή ξεχάστηκε ή λόγω γραφειοκρατικών εμποδίων;
Γ. Επειδή ο χώρος που περιβάλλει τα μνημεία αυτά είναι υποβαθμισμένος;
Δ. Επειδή οι αρμόδιες Αρχές, Δήμος, Περιφέρεια, Υπουργείο Πολιτισμού, ολιγώρησαν;
Ε. Επειδή τα μνημεία αυτά δεν είναι σημαντικά ή δεν αποτελούν συνέχεια της Μινωικής εποχής;
ΣΤ. Μήπως ο Κατάλογος των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς που εντάσσονται τα Μινωικά Ανάκτορα της Κρήτης είναι ένα προσωρινός κατάλογος (επί της ουσίας μια εγγραφή υπό αναμονή για ένταξη), που υποκρύπτει σκοπιμότητες και ποιες μπορεί να είναι αυτές; Αλλά ακόμα και έτσι, γιατί αγνοήθηκαν τα Ανάκτορα των ΑΡΧΑΝΩΝ;
Και ένα τελευταίο ερώτημα: ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην προστασία, την διαχείριση και την προβολή των μνημείων που δεν εντάχθηκαν;
Σε κάθε περίπτωση, μια απάντηση πρέπει να δοθεί (από τον Δήμο Αρχανών, από την Περιφέρεια Κρήτης, από το Υπουργείο Πολιτισμού), όχι μονάχα στους δημότες του Δήμου Αρχανών, αλλά και σε όλους τους Κρητικούς και σε όλους τους Έλληνες.
Αλλά και μια απάντηση πρέπει να δοθεί, ως ένδειξη σεβασμού και ως ελαχίστου φόρου τιμής, στη μνήμη του ανθρώπου που ανέδειξε τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μνημεία των Αρχανών, του αείμνηστου Γιάννη Σακελλαράκη.
Ο Δημήτρης Φραγκουλάκης είναι ιατρός πνευμονολόγος, πρώην δήμαρχος Αρχανών