Ο Βρετανός George Jellicoe (4 Απριλίου 1918- 22 Φεβρουαρίου 2007) έχει αποκληθεί ως “a British Achilles” (Βρετανός Αχιλλέας) στη χώρα του. Διετέλεσε πρώτος Διοικητής της Ειδικής Υπηρεσίας Σκαφών (S.B.S), ως διπλωμάτης, Υπουργός και πολιτικός, επιχειρηματίας και υπέρμαχος της Ιατρικής επιστήμης. Στη χώρα του θαυμάστηκε και ως μέλος της Βασιλικής Εταιρείας. Το 1948 προσκλήθηκε να προπονηθεί με τη βρετανική ομάδα των χειμερινών Ολυμπιακών αγώνων είτε για το cresta Run είτε ως σκιέρ.
Λόρδος, αρμόδιος για το Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και επιστήμης στην κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Χιθ το 1970, Πρόεδρος του Συμβουλίου της Ιατρικής Έρευνας (M.R.C.) από το 1990 και έπεισε την Κυβέρνηση να αναλάβει την έγκυρη και επιτυχημένη διαφημιστική εκστρατεία για την απειλή του AIDS.
Εν συνεχεία, Πρόεδρος του Συμβουλίου του Kings College του Λονδίνου (1974-1983) και του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον (1984-1995). Επίσης, Πρόεδρος του Συμβουλίου, καθώς και Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής και Επιστημονικής Επιτροπής (1980-1983).
Ευτύχησε να έχει πατέρα τον sir John Jellicoe, Ναύαρχο του στόλου. Ένας από τους νονούς του ήταν ο Βασιλιάς Γεώργιος ο Β΄ και ο κοσμοπολίτης Λανγκ, αργότερα Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρυ. Ήταν έξυπνος, νικητής του βραβείου Ιστορίας στο Wischester, πολυβραβευμένος.
Σε ηλικία 25 ετών, ήταν ήδη αντισυνταγματάρχης στη Μέση Ανατολή όπου του απενεμήθη το D.S.O. για τη συμμετοχή του στο σαμποτάζ αεροδρομίου Ηρακλείου (13-6-1942). Με τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (8-9-1943), επεχείρησε να ξεσηκώσει τους Ιταλούς της Δωδεκανήσου (9 και 12 Σεπτεμβρίου 1943), πέφτοντας στη Ρόδο με αλεξίπτωτο. Κάτι αντίστοιχο, τις ίδιες μέρες που επεχείρησε ο Πάτρικ Λη Φέρμορ με τους Ιταλούς της Κρήτης, σε συνεργασία με τους ενωμένους αντάρτες του καπετάν Μπαντουβά και τα αντίστοιχα γεγονότα, 9 και 12 Σεπτεμβρίου στη Βιάννο και στα Δωδεκάνησα.
Ο Jellicoe απέτυχε στη Ρόδο, οι Ιταλοί δεν συμφώνησαν (ο Διοικητής τους), συνελήφθη από τους Γερμανούς που επεχείρησαν από την Κρήτη, αλλά δραπέτευσε. Του δόθηκε, όμως, ο Στρατιωτικός Σταυρός (M.C.).
Άλλη πολεμική του ενέργεια ήταν κατά μήκος των αλβανικών και γιουγκοσλαβικών ακτών, του απενεμήθη το Legion d’ Honneur, ο Croix de Guere και ο Ελληνικός Πολεμικός Σταυρός. Ηγούμενος ενός μικρού βρετανικού αποσπάσματος, συμμετείχε στην απελευθέρωση της Αθήνας από τους Γερμανούς (12 Οκτωβρίου 1944).
Μετά τον πόλεμο παραιτήθηκε από το στρατό για να συνεργαστεί με τους πρόσφυγες στην Αυστρία, στην Υπηρεσία Αρωγής και Αποκατάστασης, του Ο.Η.Ε.
Ακολούθησε μια σταδιοδρομία ξένων υπηρεσιών στην Ουάσιγκτον, τις Βρυξέλλες και στη Μέση Ανατολή.
Λόγω του σκανδάλου του με γυναίκες παραιτήθηκε και ο Χιθ έκανε αποδεκτή την παραίτησή του, το 1986. Χαρακτηρίστηκε αυτοκαταστροφικός, αν και ήταν άνθρωπος με πολλή γοητεία, πνεύμα και θάρρος, αγαπούσε τις γυναίκες, θαυμαστής της Επιστήμης και εν γένει των Επιστημών.
Πολυβραβευμένος, έλαβε πολλά αξιώματα στη ζωή του, λόγω της δράσης του, κυρίως της συμμετοχής του στο σαμποτάζ του αεροδρομίου Ηρακλείου, σε αντίθεση με τον ηρωικό Κωστή Πετράκη που ανταμείφθηκε με 18 χρόνια εξορίας και απόλυσή του από καθηγητής Φυσικής Αγωγής.
Στην έκθεσή του, της 30ής Νοεμβρίου 1942 αναφέρει ότι επειδή γνώριζε γαλλικά εντάχθηκε στην ομάδα των σαμποτέρς, με επικεφαλής τον Γάλλο Berge.
Η διαταγή της επιχείρησης τού δόθηκε στις 4 Ιουνίου και μέσα σε τρεις ημέρες, κατά την έκθεσή του, έγινε η εξάσκηση της ομάδας.
Στις 6 Ιουνίου επιβιβάστηκαν στο υποβρύχιο “ ΤΡΙΤΩΝ” και έκαμαν άσκηση αποβίβασης, δυο μεθόδων. Με βρετανική φλεγματικότητα περιγράφει κατά λεπτό τα γεγονότα, ως και τις λεπτομέρειες της τροφής κατά τη διαδρομή (πεπόνια) που είχαν στο υποβρύχιο.
Στην Κρήτη έφτασαν στις 9.30 το βράδυ, με όλες τις περιπέτειες που είχαν με τις βάρκες που έβαζαν νερά και το βάρος των εφοδίων.
Ο Jellicoe προσδιορίζει ότι το σημείο της ακτής απείχε 14 χιλιόμετρα από το αεροδρόμιο Ηρακλείου. Ήταν, περίπου, η περιοχή των Γουβών, όπως την προσδιόρισε και ο Κωστής ο Πετράκης, την παραμονή του θανάτου, με επιτόπια επίσκεψή μας (Αντ. Σανουδάκης, Ιππότες του Ονείρου, Κωστή Πετράκη αφήγηση, “Κνωσός”, Αθήνα, 1989, 15).
Σαφώς, όχι στην παραλία Μαλλίων, όπως προσδιορίζουν, υποθετικά, άλλοι.
Από την πολυσέλιδη έκθεση Jellicoe της 30ής Νοεμβρίου 1942, επιλέγουμε ένα μικρό απόσπασμα, σε μετάφραση του Ελληνοαμερικανού Γιάννη Κογχυλάκη.
Η Έκθεση είναι παρμένη από τον Κογχυλάκη, όπως και άλλο προσφερθέν υλικό, από το Πολεμικό Μουσείο του Λονδίνου (Imperial War Museum, London), με τη μεσολάβηση, κατά τον Κογχυλάκη, του Βρετανού Στρατηγού Len Whittaker. Κατά μαρτυρία του ίδιου, γραπτή, γνωριζόταν με μέλη, παιδιά, της οικογένειας Jellicoe.
Από τη σπηλιά, στο “Μύλο του Σιγανού”, μετά από την αναγνώριση, στις 11 Ιουνίου και αποτυχημένη προσπάθεια εισόδου στις 12 Ιουλίου, την επομένη “…τις 10:30 η ώρα επροχωρήσαμε ξανά μπροστά, κόβοντας τα συρματοπλέγματα. Έτσι, που περιμέναμε γύρω από τα συρματοπλέγματα, μέσα εις το αεροδρόμιο, ετοιμαζόμεθα διά την επιχείρησην, μια γερμανική περίπολος κατέβηκε κάτω εις την μακρινήν μεριά που είχαμε κόψει τα συρματοπλέγματα με μια λαμπάδα.
Οι μπροστινοί άνδρες της περιπόλου δεν μας αντιλήφθηκαν, αλλά ο τελευταίος Γερμανός μάς αντιλήφθηκε και εσταμάτησεν απέναντί μου μισό μέτρο μακρυά από το κεφάλι μου. Αμέσως άρχισε να μας κάνει ερωτήσεις ποιοι ήμεθα, εμείς δεν ήταν δυνατόν να του δώσομε μια απάντηση διά να τον ευχαριστήσουμε!!! Ο Γερμανός με βαριά φωνή άρχισε να μας κάνει ερωτήσεις ξανά!!! Είμεθα τυχεροί που ο Γάλλος κουμάντος Μουχότ είχε το κουράγιο να παραστήσει τον μεθυσμένον με ένα ρουχαλισμό.
Αυτό φαίνεται τους ευχαρίστησε και τράβηξαν κάτω προς τα σύρματα, μουρμουρίζοντας τους εαυτούς τους [μεταξύ τους]. Εμείς αμέσως προχωρήσαμε μπροστά και εκρυφτήκαμε σε ένα χαντάκι που ήτανε αποθήκη διά βόμβες, περίπου είκοσι μέτρα από την άλλη μεριά!!! Όπως εμείς επεριμέναμε έτσι και έγινε, δεν είχανε απομακρυνθεί μακρυά και επιστρέψανε!!! Μάλιστα, επιστρέψανε οπίσω διά να προσπαθήσουνε να εξακριβώσουνε τι έγινε ξανά από την αρχήν.
Ο πιλότος είχε κλέψει τα σήματα προσγειώσεως, τα οποία μετέδωσε εις τον πύργον του αεροδρομίου που αληθινά ενομίζανε ότι ήταν γερμανικά.
Το άλλο αεροπλάνο μας επλησίασε από άλλη μεριά το αεροδρόμιο!!! Ξαφνικά, τα δύο αεροπλάνα μας τύπου “BLENHEIMS” που έπρεπε οι Γερμανοί αξιωματικοί του πύργου να τα αναγνωρίσουν, διότι το σχέδιον ήτανε διαφορετικό από (“στούκας”) γερμανικά αεροπλάνα, άρχισαν να βομβαρδίζουν τις εγκαταστάσεις του αεροδρομίου, δυστυχώς δίχως επιτυχία, διότι εμείς ακόμη ευρισκόμεθα τρυπωμένοι εις το χαντάκι που αποθήκευαν τις γερμανικές βόμβες.
Η επίθεσις δεν είχε καμιά πολεμική αξία, διότι οι βόμβες αστόχησαν!!! Εάν μία από αυτές εκτυπούσε την αποθήκη, θα κατόρθωνε να μας εξοντώσει μια και καλή, πράγμα που οι Γερμανοί από τρία φυλάκια δεν κατόρθωσαν τότε… Ευτυχώς, όμως, διότι ο βομβαρδισμός μάς εβοήθησε να εκτελέσομε με μεγάλη επιτυχία…”.
Ακολουθεί λεπτομερής τοποθέτηση των βομβών στα αεροπλάνα και σε αποθήκες καυσίμων, η πορεία προς τη Μεσαρά, τα γεγονότα με τη μάχη, ο σκοτωμός του Πιέρ Λεοστίκ, ως και η αναχώρησή του, στις 23 Ιουνίου 1942, για τη Μέση Ανατολή, με ελαφρύ σκάφος και κυβερνητη τον Mike Campel.
Η επιτυχής κατάληξη του σαμποτάζ στο αεροδρόμιο Ηρακλείου θεωρείται, ως προς την οργάνωση, επιτυχή εξέλιξη και αποτέλεσμα, το αξιολογότερο σαμποτάζ του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
* Ο Αντώνης Σανουδάκης- Σανούδος είναι
καθηγητή Ιστορίας- συγγραφέας