Οι στατιστικοί δείκτες των τελευταίων ετών αναδεικνύουνε ότι η Φιλανδία, αν και τρεις φορές μεγαλύτερη από τη χώρα μας, ενώ έχει το μισό ακριβώς πληθυσμό, εντούτοις κατορθώνει να ηγείται στην παγκόσμια κατάταξη χάρις στην υπερέχουσα εκπαιδευτική πολιτική.
Η κύρια ταυτότητα στην εκπαίδευση της αραιοκατοικημένης σκανδιναβικής χώρας πηγάζει μέσα από την πολύχρονη αφοσίωση του κεντρικού φιλανδικού κράτους στην ανασυγκρότηση της εκπαίδευσης ως δημόσιου αγαθού με άξονα την ευτυχία των νέων και των εφήβων. Επιπλέον, η αναβάθμιση των εκπαιδευτικών ως επαγγελματιών της γνώσης, της συναισθηματικής ισορροπίας και της ενεργής εμπλοκής τους, με αμφίπλευρη συμμετοχή των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευομένων στη μάθηση, αυτή είναι όντως μία διαρκής διαδικασία ενός κοινωνικού μετασχηματισμού.
Η μεγάλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση έγινε στη Φιλανδία κατά τη δεκαετία του 1970 σταδιακά μετά από τη δύσκολη συνεχόμενη διαρροή του μαθητικού δυναμικού και επαληθεύεται ως επιτυχημένη ήδη για τέσσερις δεκαετίες.
Ποια είναι πράγματι τα επιμέρους επιτυχημένα χαρακτηριστικά της φιλανδικής εκπαίδευσης; Το δημοτικό σχολείο αρχίζει στα 7 και όχι νωρίτερα διότι οι μικροί μαθητές κατανοούν τότε με μεγαλύτερη ευκολία. Η υποχρεωτική εκπαίδευση είναι εννιάχρονη και το Λύκειο διαχωρίζεται σε γενική και σε επαγγελματική εκπαίδευση όπως και στην Ελλάδα. Η μεγάλη διαφορά όμως έγκειται στη μεθοδολογία σε καθημερινή βάση. Το σχολικό curriculum είναι είκοσι ώρες ανά εβδομάδα (20 ώρες διδασκαλίας) με μέσο χρόνο εργασιών δεκαπέντε λεπτά κατ’ οίκον.
Παρά ταύτα, η έμφαση του φιλανδικού συστήματος βαραίνει τον εκπαιδευτικό ως οντότητα, καθώς μόνο ένας στους δέκα επιτυγχάνει στην ατομική συνέντευξη στο Πανεπιστήμιο, ώστε από τη μελέτη της επιστήμης να ενταχθεί στον καθηγητικό κλάδο. Όλοι οι καθηγητές έχουνε Μεταπτυχιακό Δίπλωμα και μαζί με τα ακαδημαϊκά μαθήματα, παράλληλα παρακολουθούνε το σχολείο εκπαίδευσης καθηγητών και δασκάλων σε ρεαλιστικά περιβάλλοντα μιας σχολικής μονάδας.
Η μείωση του φόρτου εργασίας στο σπίτι τις καθημερινές συνεπάγεται περισσότερο ελεύθερο χρόνο για δημιουργική απασχόληση των μαθητών, όπως η εκμάθηση ξένων γλωσσών, εάν αναλογιστούμε ότι ο μέσος Φιλανδός επικοινωνεί με επάρκεια στην παραγωγή λόγου σε σουηδικά, αγγλικά και γερμανικά –ενίοτε σε γαλλικά ή/ και ισπανικά. Επίσης, η κοινωνικοποίηση με τους συνομηλίκους από τη σχολική μονάδα γίνεται με κρατική μέριμνα στους χώρους ψυχαγωγίας του σχολείου, όπου τα παιδιά παίζουν σε ειδικά διαμορφωμένες αίθουσες με χρώμα παντού και στους καναπέδες έως Playstation…! Οι αθλητικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες, για παράδειγμα τα ομαδικά αθλήματα και η μουσική συνεπικουρούν στην ευτυχισμένη ζωή των εφήβων Φιλανδών.
Η μάθηση επομένως γίνεται διασκέδαση με εφαρμοσμένη κοινωνική πολιτική, ακόμη σε ζητήματα σίτισης σε καθημερινή βάση και δωρεάν για όλους, αποφεύγοντας διακρίσεις και φασιστική στοχοποίηση του μη-δυνατού. Η ατμόσφαιρα είναι φιλική ανάμεσα σε διδάσκοντες και οι διδασκόμενοι εισπράττουνε την εκτίμηση. Οι νέοι στη Φιλανδία είναι οι πιο ευτυχισμένοι μαθητές στην Ευρώπη γιατί επιθυμούν να πηγαίνουνε καθημερινά σε ένα αταξικό σχολείο όπου οι άνθρωποι συνεργάζονται και μαθαίνουνε σε ομάδες αρμονικά.
* Η Γ. Τσατσάνη είναι φιλόλογος – συγκριτολόγος