«Να ξαναγυρίσω σ’ ό,τι έχει αληθινή αξία για μένα (…) σ’ έναν απόγειο αυτοκαθορισμό που διαφεντεύει ο έρως»
Η ζωή μας, είναι μια ζωή ενσώματη. Ειδικότερα η ζωή του νου. Στην ανάλυσή του για τον αληθινό έρωτα, ο Γάλλος φιλόσοφος Michel Foucault, μιλώντας για τον Φαίδρο και το Συμπόσιο του Πλάτωνα, προσπαθεί να ιχνηλατήσει τα επιχειρήματα μέσα από τα οποία το αισθητικό πρόβλημα της παιδεραστίας λ.χ., αντικαθίσταται με την προαιώνια σύνδεση ανάμεσα στον έρωτα και μια εξωκόσμια οντότητα.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της αρχαιότητας δεν υπάρχει, δεν συναντάται τρελή αγάπη (amour fou): θα πρέπει να περιμένουμε έως την εμφάνιση του Οβίδιου -διατείνεται ο Γάλλος στοχαστής-, όπου το υποκείμενο λησμονεί τον εαυτό του και μετατρέπει, βιώνει τις εμπειρίες του αγαπώμενου άλλου στη θέση της δικής του ταυτότητας.
[Παρόλ’ αυτά υπάρχει και το στάδιο του μαίνεσθαι στον πλατωνικό έρωτα, καθόσον εξ’ άλλου ο έρωτας από μόνος του είναι ουσιαστικά, δείχνει και εμπεριέχει έναν «προσανατολισμό της επιθυμίας, του πόθου» (Iris Murdoch, 1993: σελ. 497)].
Τι πρέσβευαν για τον Έρωτα λοιπόν οι αρχαίοι;
Πρόκειται για τον παράνομο καρπό της ένωσης του Άρη με την Πάνδημο Αφροδίτη (της Θεάς δηλαδή της σαρκικής ηδονής), και οι πρόγονοί μας τον φαντάζονταν σαν ένα γυμνό αγόρι με χρυσά φτερά κι ένα τόξο στο χέρι.
Ρίχνοντας τα βέλη του τόσο στους ανθρώπους όσο και στους θεούς, ξυπνούσε τα πάθη τους, και -σύμφωνα με τον Ευριπίδη- ο αφεύγατος ερωτάς τους, που μπορεί να ξεχωρίσει τόσο έχοντας άγια όσο και αρνητικά στοιχεία, ανυψώνοντας από τη μια, κάθε τι καλό κι ευχάριστο, κι από την άλλη τη μεγαλύτερη πίκρα και συμφορά, είχε μια καθολική υπόσταση.
Ο Θεός ήταν όμορφος, διασκεδαστικός, ευτυχισμένος, χαρούμενος και παιχνιδιάρης, όμως τα βέλη του ήταν τρομαχτικά και δεν μπορούσε κανείς να τον κοροϊδέψει διότι, σαν υιός που ήταν της Αφροδίτης, τιμωρούσε όποιον αποτύγχανε να του δείξει σεβασμό ή παραμελούσε να τον τιμήσει κατά τρόπο αρμόζοντα.
Στην εποχή μας, πολλοί άνθρωποι που ερωτεύονται, ζουν με το φόβο του χωρισμού, καθώς μοιάζουν έρμαια μερικών εξόφθαλμων ελαττωμάτων τους στα μάτια του αγαπώμενου προσώπου. Κι είναι επιτακτική ανάγκη να ενστερνιστούν τόσο τον σεβασμό προς τον άλλο, όσο και το να μην παραμελούν να ικανοποιούν τις ανάγκες του.
Ό,τι δηλαδή μας διδάσκει εν πολλοίς η αρχαία γραμματεία. Έτσι, εξυφαίνεται εντός τους, ένας ιστός, ένα ηθικό πλέγμα εσωτερικής αναγκαιότητας, τέτοιο που να κατανικά τον αρχικό και πρωτόγονο, απλό φόβο του χωρισμού.
Κι αυτό, γιατί δεν είμαστε ποτέ μόνοι μας σε μια σχέση: τη σχέση την κάνουν δύο. Από τη θλιβερή, μοναχική ύπαρξη του ενός, φτάνουμε στο ζευγάρι, που θεσπίζει με τη σειρά του τους δικούς του κώδικες και νόμους, τα δικά του θέλω και τα δικά του πρέπει.
Θυσίες γίνονται πολλές. Γιατί το να μετέχει κανείς σε μια ερωτική σχέση, σημαίνει να ανηφορίζει σ’ ένα δρόμο ασκητικό, παρέα μ’ έναν εκλεκτό συνοδοιπόρο. Όμως το στοίχημα αξίζει, καθώς ο φόβος της μοναξιάς και της εγκατάλειψης μετουσιώνεται σε ερωτική συνεργασία, κι αυτό, όπως η ιστορία έχει δείξει, συμβαίνει κάτω από οποιεσδήποτε εξωτερικές ή εσωτερικές συνθήκες τελικά.
Ο Μπάμπης Λάσκαρις είναι κοινωνικός ανθρωπολόγος, μέλος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας