Η διεθνής αναγνώριση της εξέχουσας οικουμενικής αξίας των Μινωικών Αρχαιολογικών χώρων και η καταχώρησή τους στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, που ανακοινώθηκε στο πλαίσιο των εργασιών της 47ης συνόδου της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς, οφείλει να αποτελέσει την απαρχή για περαιτέρω προβολή του πρώτου Ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Υπάρχει, πλέον, γενική απαίτηση για ένα νέο Αρχαιολογικό Μουσείο στο Ηράκλειο, εφάμιλλο του Αρχαιολογικού Μουσείου της Ακρόπολης και του νέου Μουσείου στην Giza του Καΐρου. Και τα δύο αποτελούν παραδείγματα προς μίμηση, προκειμένου να αναδειχθούν και να τιμηθούν η ιστορία μας και τα εξαιρετικά κειμήλια του πρώτου Ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Την ανάγκη για τη δημιουργία του Μουσείου της Ακρόπολης διατύπωσε πρώτος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τον Σεπτέμβριο 1976, οριοθετώντας και τον χώρο στον οποίο τελικά κτίστηκε το νέο μουσείο. Στην συνέχεια, διεξήχθησαν δύο αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί, το 1976 και το 1979. Το 1989, η Μελίνα Μερκούρη, που ως υπουργός Πολιτισμού ταύτισε την πολιτική της με τη διεκδίκηση της επιστροφής των Γλυπτών του Μουσείο, διενήργησε νέο διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό.
Τα αποτελέσματα του διαγωνισμού ακυρώθηκαν μετά την αποκάλυψη μιας μεγάλης οικιστικής περιοχής στο οικόπεδο Μακρυγιάννη, που χρονολογείται από τους προϊστορικούς ως τους βυζαντινούς χρόνους. Έπρεπε, πλέον, η ανασκαφή να ενταχθεί μέσα στο νέο μουσείο, πράγμα που τελικά έγινε.
Το Μουσείο της Ακρόπολης, στην οδό Μακρυγιάννη, θεμελιώθηκε το 2003. Ολοκληρώθηκε, εγκαινιάστηκε μεγαλοπρεπώς, στις 20 Ιουνίου 2009, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κάρολο Παπούλια, παρουσία του προέδρου της (Ευρωπαϊκής Ένωσης) Ε.Ε. και πλήθους ξένων ηγετών (Εικ. 1) και άνοιξε για το κοινό στις 21 Ιουνίου 2009.
Ο τότε υπουργός Πολιτισμού Αντώνης Σαμαράς, σε μια συμβολική κίνηση, που μεταδόθηκε σε ολόκληρον τον κόσμο, τοποθέτησε σε μετόπη του Παρθενώνα θραύσμα μαρμάρου, που επεστράφηκε από το Μουσείο του Βατικανού. Η κίνηση αυτή συμβόλισε το πάγιο ελληνικό αίτημα για επανένωση των μαρμάρων του Παρθενώνα. Το Μουσείο της Ακρόπολης καταλαμβάνει έκταση 25.000 m2, με εκθεσιακούς χώρους 14.000 m2 και αρχικό κόστος 130 εκατομ. €.
Αντίστοιχα, το νέο Αιγυπτιακό Μουσείο του Καΐρου, βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο της Giza, στην περιοχή των Πυραμίδων σε έκταση 500 στρεμ., σε μικρότερο υψόμετρο, ώστε οι Πυραμίδες να φαίνονται από διάφορα σημεία, ακόμη και του εσωτερικού χώρου του.
Οι Πυραμίδες, τάφοι για τους Αρχαίους βασιλιάδες και τις βασίλισσες των Φαραώ, ανεγέρθηκαν πριν 4.500 χρόνια, δηλαδή την εποχή του Μινωικού πολιτισμού. Αυτό το μουσείο έχει μήκος 800 m, και καλύπτεται με ημιδιαφανές αλάβαστρο, που δημιουργεί ένα εξαιρετικό αισθητικό αποτέλεσμα ειδικά όταν πέφτει επάνω του το ηλιακό φως.
Το πελώριο κτήριο, αν το δεις από ψηλά, έχει σχήμα λοξού τριγώνου με την πρόσοψη σχεδιασμένη επίσης με τη μορφή τριγώνων, ώστε να αντανακλά συμβολικά τις Πυραμίδες (Εικ. 2). Είναι έργο αξίας ενός δισεκατομ. $, που κατασκευαζόταν για περισσότερο από μια δεκαετία και άνοιξε πρόσφατα με περισσότερους από 4.000 επισκέπτες ημερησίως.
Σε συμφωνία με τα παραπάνω, η θέση του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου οφείλει να είναι πλησίον του Αρχαιολογικού Χώρου της Κνωσού, με τον οποίο θα αποτελέσει το Μινωικό Αρχαιολογικό Πάρκο, όπως και παλαιότερα είχα αρθρογραφήσει (Αγγελάκης, 2023).
Το μέγεθος του μουσείου οφείλει να είναι αντάξιο της αρχαιολογικής αξίας του περιεχομένου του και ισοδύναμο αυτών της Ακρόπολης και της Giza. Αυτή η προοπτική διευκολύνεται από τις τεράστιες διαθέσιμες δημόσιες εκτάσεις, πέριξ του αρχαιολογικού χώρου (Καραβάνσεράι και μικρή και μεγάλη Κνωσός), που βρίσκονται στη διάθεση της Πολιτείας για αυτό τον σκοπό. Επίσης, δίδουν τη δυνατότητα ενός, επί τέλους, επαρκούς και μακροχρόνιου σχεδιασμού, που θα ακολουθεί το διεθνές γίγνεσθαι σε παρόμοιες περιπτώσεις, όπως στην Περσέπολη στο Ιράν, το Xian στην Κίνα και αλλού.
Είναι επιτακτική η απαίτηση για ένα νέο σύγχρονο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, που ασφαλώς τυγχάνει γενικής στήριξης και θα καλύψει ένα πασιφανές τεράστιο κενό για το Ηράκλειο και την Κρήτη!
Βιβλιογραφία
Αγγελάκης, Α. Ν. (2023). Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Χανιώτικα
Νέα, Χανιά Κρήτης, 21/04.2023, https://www.haniotikanea.
gr/archaiologiko-moyseio-irakleioy/
Ο Ανδρέας Ν. Αγγελάκης είναι επίτιμο μέλος και διακεκριμένο fellow του Παγκόσμιου Οργανισμού Νερού (IWA)