Φαινομενικά και ετυμολογικά, ίσως… Στην πράξη όμως, η εναλλακτικότητα των όρων κρύβει μιαν άκρως επικίνδυνη παγίδα. Αυτό θα υποστηρίξω εδώ με επιχειρήματα από την πολιτική ιστορία και την τρέχουσα επικαιρότητα.
«ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» – Ο ΒΟΛΙΚΟΣ ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ από τους πλουτ-ολιγάρχες Ανατολής και Δύσης αλλά και της δύσμοιρης χώρας μας.
Ο νέος Ρωσο-Ουκρανικός πόλεμος, η ενεργειακή κρίση, η ακρίβεια, η ανασφάλεια, η πανδημία του Κορονοϊού, η εκ νέου φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης κλπ. απορρόφησαν όλη την προσοχή μας και δεν άφησαν περιθώρια ενασχόλησης με άλλα προβλήματα στο εσωτερικό της χώρας μας, «του σπιτιού μας» – που φαινομενικά θεωρούνται λιγότερο επείγοντα και άρα περνούν σχεδόν απαρατήρητα…
Κ Α Ι Ο Μ Ω Σ… τα προβλήματα είναι είναι πολύ σοβαρά και επείγοντα και… για άλλη μια φορά τα βρίσκουμε μπροστά μας.
Απευθύνομαι στην δημοκρατικά εκλεγμένη ηγεσία του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής την οποίαν οφείλουμε να αποδεχόμαστε και να υποστηρίζουμε εφόσον σέβεται και διατηρεί αναλλοίωτες τις αρχές και τις αξίες που μας κληροδότησε ο μεγάλος ιδρυτής του Κινήματός μας Ανδρέας Γ. Παπανδρέου.
Δεν αρκεί η επίκληση του ονόματός του, η αναφορά των βασικών αρχών του Καταστατικού και η τυπική επαναφορά των συμβόλων μας. ΤΟ ΘΕΜΑ ΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΜΑΣ.
Προσωπικά, είμαι ήδη κοντά στο τέλος του βίου μου ως ενεργός πολίτης του προοδευτικού χώρου, με κινητικά προβλήματα που περιορίζουν δραστικά τη δράση μου. Έχω δε κουραστεί να λέω και να γράφω τα ίδια πράγματα χωρίς επαρκή αναταπόκριση. Ίσως μάλιστα να έχω γίνει και κουραστικός ή και γραφικός.
Εξηγούμαι λοιπόν: Δεν υπήρξα ποτέ ηγετικός παράγων στο Κίνημά μας και δεν διεκδικώ, ούτε τώρα, ηγετικό ρόλο. Σε δύσκολους καιρούς αυτοστρατεύτηκα στον αντιδικτατορικό αγώνα μαζί με άλλους συντρόφους και πορεύτηκα δίπλα στον μεγάλο ηγέτη μας Ανδρέα Παπανδρέου, στο Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΚ και στην Ίδρυση του ΠΑΣΟΚ και υπηρέτησα τη χώρα μας σε μη κοινοβουλευτικούς ρόλους ως απλός στρατιώτης, πιστός στις αρχές και τις αξίες του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑ.ΣΟ.Κ.). Αν αντέξετε να διαβάσετε αυτό το σημείωμα ως το τέλος θα γίνει φανερός ο λόγος αυτής της επεξήγησης.
Τον τελευταίο καιρό, ο όρος «Σοσιαλδημοκρατία» χρησιμομοποιείται κατά κόρον, σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα, ως ταυτόσημος με τον «Δημοκρατικό Σοσιαλισμό», από πολιτικούς του προοδευτικού χώρου, ακόμα – και ιδιαίτερα – από τη νέα, δημοκρατικά εκλεγμένη ηγεσία του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, και κατ’ επέκταση, των στελεχών της ιεραρχίας του.
Παλιότερα, όταν το ΠΑΣΟΚ είχε ξεκάθαρη και αδιαπραγμάτευτη ιδεολογική ταυτότητα και αρχές (και με βάση αυτές ανέλαβε την εξουσία), ζητήσαμε από τον αείμνηστο ηγέτη Ανδρέα Γ. Παπανδρέου να συγκρίνει αυτούς τους δύο όρους και ιδού η αυθεντική του απάντηση:
«Ίσως ο όρος Σοσιαλδημοκρατία να αρέσει προκειμένου, σε επικοινωνιακό επίπεδο, το αφήγημα να γίνει πιο ελκυστικό… Όμως, ο όρος Σοσιαλδημοκρατία, για τα ελληνικά πολιτικά πράγματα, ταυτίζεται με τον δεξιόστροφο λαϊκισμό».
Έκτοτε πορευτήκαμε με βάση αυτές συντεταγμένες ως ιερό πολιτικό ευαγγέλιο, πράγμα που μας ξεχώριζε από τις άλλες «προοδευτικές δυνάμεις».
Φαίνεται δε ότι η τάση αυτή της χρήσης του όρου «Σοσιαλδημοκρατία» έχει γενικευθεί και επαναλαμβάνεται σε πρωτοσέλιδες δηλώσεις από ηγετικά στελέχη στα υψηλότατα επίπεδα της ιεραρχίας του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής.
Το φαινόμενο, με τη συχνότητα που επαναλαμβάνεται, δεν μπορεί να είναι τυχαίο. Μήπως αλλάξαμε ιδεολογικό αφήγημα και δεν το αντιληφθήκαμε; Μηπως προηγήθηκε συζήτηση και πάρθηκαν αποφάσεις από τα συλλογικά όργανα και η λαϊκή βάση απουσίαζε αδικαιολογήτως;
Για τους πολιτικά απαίδευτους, αυτό είναι ένα πιθανώς αθώο και μάλλον κατανοητό λάθος. Για τους παροικούντες όμως «εις την πολιτικήν Ιερουσαλήμ» που οφείλουν να γνωρίζουν και να προσέχουν, είναι ένα επικίνδυνο και ασυγχώρητο ατόπημα.
Βεβαίως, κάποιοι όροι ηχούν, φανομενικά, ταυτόσημοι και χρησιμοποιούνται εναλλακτικά.
Ετυμολογικά, η εναλλακτικότητα ίσως ισχύει. Στην πράξη όμως και ιδιαίτερα στην πολιτική, η σημασία των λέξεων αλλάζει ανάλογα με τη χρήση τους. Η αλήθεια είναι ότι, από μακροχρόνια χρήση, οι όροι «Δημοκρατικός Σοσιαλισμός και Σοσιαλδημοκρατία» έχουν προσλάβει πολύ διαφορετκή εννοιολογική βαρύτητα.
Συνέδριο χωρίς προσυνεδριάκές διαδικασίες και δημοκρατικό πολιτικό διαλογο από τις οργανώσεις της βάσης, αποφάσεις που λαμβάνονται από την κορυφή και ανακοινώνονται απλά στη βάση, λειτουργία μηχανισμών προώθησης υποψηφίων και αποκλεισμός μη «ημετέρων» χωρίς λογοδοσία, που είναι φαινόμενα νοσηρής αντίληψης, οπαδισμού και άλλων αντιδημοκρατικών πρακτικών δεν είναι καλοί οιωνοί για το μέλλον μας.
Ας συναισθανθούν οι «αυτόκλητοι πρωταγωνιστές» την βαριά ευθύνη που επωμίζονται και αν δεν το πράξουν, τον λόγο έχει η δημοκρατική μας βάση.
Επισημαίνω λοιπόν και καταγγέλλω την προϊούσα κατάρρευση του ιδεολογικού και πολιτικού οικοδομήματος που μας κληροδότησε ο Ανδρέας και οι συν αυτώ ιδρυτές του ΠΑΣΟΚ και δεν με πειράζει αν στενοχωρήσω κάποιους/ες από σας. Προτείνω δε ότι, αν δεν υπάρξει αλλαγή στάσης από την ηγεσία, επείγει η έναρξη κινητοποίησης από τη λαϊκή βάση του κινήματος με θετικές προτάσεις που θα οδηγήσουν στην διόρθωση του βηματισμού μας και επαναβεβαίωση της ταυτότητάς μας.
Συνιστώ όμως παράλληλα και πολύ μεγάλη ψυχραιμία, πολιτικό ήθος και προσοχή για να αποφευχθούν διχαστικές ενέργειες που θα προσφέρουν νερό στον μύλο της Δεξιάς και της δήθεν Αριστεράς.
Δεν λέω ότι δεν είναι καλό να αποφεύγουμε λεκτικές ακρότητες και απολυτότητες όταν δεν χρειάζονται – να βάζουμε δηλαδή, λίγο «νερό στο κρασί μας». Αλλά πόσο νερό πια; Τόσο ώστε, από το πολύ νέρωμα» το ιδεολογικό μας υπόβαθρο να καθίσταται «άχρουν, άοσμον και άγευστον» όπως όταν στο σχολείο αναφερόμασταν στις ιδιότητες του ύδατος;
Ας μην ψαχνόμαστε, κατόπιν εορτής, να βρούμε «τίς πταίει»…
ΗΜΕΙΣ ΠΤΑΙΟΜΕΝ, είτε γιατί το καλλιεργήσαμε ενεργά για προσωπικές σκοπιμότητες, είτε γιατί το αφήσαμε να συμβεί αδιαφορώντας.
Η πικρή μακρόχρονη διεθνής εμπειρία αποδεικνύει ότι η ταύτιση των δύο όρων δεν είναι και τόσο αθώα. Στην ιστορική εξέλιξη των πραγμάτων, ο κανόνας – και όχι η εξαίρεση – είναι ότι κάθε φορά που ένα λαϊκό ξέσπασμα, ως ανατροπή ή και ως επανάσταση, πετυχαίνει, είναι έτοιμοι να αντιδράσουν οι μηχανισμοί της «αντεπανάστασης» για να τις ακυρώσουν.
Αυτό μπορεί και συμβαίνει γιατί οι λαϊκές εξεγέρσεις, αυθόρμητες και ασύντακτες, ανέτοιμες να διαχειριστούν τη διοικητική μηχανή της κάθε χώρας, δέχονται ή επιζητούν τη βοήθεια των τεχνοκρατών «σοσιαλδημοκρατών»* οι οποίοι, προβάλλοντας τον «πολιτικά ορθό λόγο», διεισδύουν έντεχνα και, όχι ανιδιοτελώς, και αλλοιώνουν, διαβρώνουν εκ των έσω, αποπροσανατολίζουν και τελικά ακυρώνουν τις κατακτήσεις των κινημάτων.
* Για να μην υπάρξει παρεξήγηση -ηθελημένη ή αθέλητη- εξηγούμαι: Δεν υπαινίσσομαι συνειδητή πρόθεση αλλοίωσης της ιδεολογικής ταυτότητας του ΠΑΣΟΚ εκ μέρους της ηγεσίας και των στελεχών της παράταξης. Ίσως απειρία, ίσως επιπολαιότητα, ίσως βιασύνη για την κατάκτηση της εξουσίας… ποιος ξέρει. Το αποτέλεσμα πάντως θα είναι η εξομοίωση της ιστορικής μας παράταξης με το λοιπό πολιτικό σύστημα που ισοδυναμεί με γκρέμισμα σε ό,τι χτίσαμε σε πέντε και πλέον δεκαετίες.
Απλά, ως παλιότερος και εμπειρότερος, συνιστώ μεγάλη προσοχή σ’ αυτή την περίοδο των «πονηρών εξελίξεων».
Στην Ευρώπη, στη Νότια και Βόρεια Αμερική και στην Ασία, υπάρχουν πάμπολα παλαιά και πρόσφατα παραδείγματα που βεβαιώνουν του λόγου το αληθές. Οι χειρότερες και πιο χαρακτηριστικές μορφές αυτού του φαινομένου παρατηρούνται στην Ισπανία του Φράνκο, στην Πορτογαλία του Σαλαζάρ και, πιο έντονα, στη Χιτλερική Γερμανία, στη Σταλινική Σοβιετική Ένωση αλλά και σε πολλές άλλες χώρες με ή χωρίς προσχήματα.
Βεβαίως, η Ελλάδα δεν εξαιρείται, διαχρονικά και, όλοι γνωρίζουμε ότι το φαινόμενο συνεχίζεται και τώρα, με συνενοχή αρκετών πολιτικών κομμάτων και ηγετικών παραγόντων αλλά και, δυστυχώς, με την ανοχή ημών των «πολιτών».
Η πιο απάνθρωπα βάρβαρη εκδήλωση του φαινομένου επαναλαμβάνεται αυτές τις μέρες από τον Πρόεδρο (γρ. δικτάτορα) της Ρωσίας Βλαδίμηρο Πούτιν** με την αναίτια και απρόκλητη εισβολή στην Ουκρανία και τις εν ψυχρώ εκτέλέσεις νηπίων, γυναικών, γερόντων και άλλων αθώων αμάχων.
(Αυτό δεν απαλλάσσει την υπερδύναμη της Δύσης, τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που, στο πλαίσιο των γεωστρατηγικών ανταγωνισμών, έχουν και εκείνες τις δικές τους βαρύτατες ευθύνες. Υπάρχει όμως διαφορά βαθμού ενδεδυμένη με πολιτικά προσχήματα).
Η υποκρισία της επίκλησης ιδεολογικών κινήτρων για την καθυπόταξη των λαών στους ασκούντες την εξουσία, προδίδεται από τη χαρακτηριστική προσωπική αποστροφή του Βλαδίμηρου Πούτιν: «όποιος δεν αναπολεί τη Σοβιετική Ένωση δεν έχει καρδιά- και όποιος υποστηρίζει την επιστροφή της δεν έχει μυαλό».
** Σημείωση: Σε όσους/ες εξ υμών ενδιαφέρεστε να αποκτήσετε μια βαθύτερη κατανόηση της εξέλιξης του φαινομένου από την εποχή του Τσάρου και έως σήμερα (Ιστορική γνήσια αυθόρμητη επανάσταση εργατών και αγροτών, Λένιν, Τρότσκυ, και αργότερα Κερένσκυ, «Σοσιαλδημοκράτες», Στάλιν, Περεστρόικα, Κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, Πλουτοκράτες- Ολιγάρχες, Πούτιν…) συνιστώ να μελετήσετε το βιβλίο του Βρετανού Αριστερού Ιστορικού Neil Faulkner “A People’s History of theRussian Revolution”. Τίτλος Ελληνικής Έκδοσης: «Η «ΑΝΩΝΥΜΗ» ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ».
Brainfood Εκδοτική ΜΕΠΕ, Τηλ.: 210 251 4123 www. Brainfood.gr