Συμπληρώθησαν 98 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή!
Τραγική φιγούρα της εποχής εκείνης υπήρξε ο 55χρονος Μητροπολίτης Σμύρνης, Χρυσόστομος Καλαφάτης. Γέννημα θρέμα της Μικρασίας αποδείχθηκε ακλόνητος μαχητής των ιδανικών της φυλής μας, στον Μακεδονικό αγώνα ως Δεσπότης Δράμας και κατά την Μικρασιατική περιπέτεια ως Μητροπολίτης της πρωτεύουσας της Ιωνίας.
Στη Σμύρνη Ίδρυσε ή ανακαίνισε πολλά κοινωφελή ιδρύματα, όπως ήταν η Ευαγγελική Σχολή, το Ομήρειο παρθεναγωγείο, νοσοκομεία και αθλητικούς χώρους.
Με τους πύρινους λόγους του, ενδυνάμωνε το εθνικό φρόνημα των Ελλήνων της Μικρασίας. Απομακρύνθηκε από το θρόνο του για την έντονη αυτή δραστηριότητα του, μα επανήλθε σύντομα θριαμβευτής.
Το μεγαλείο του ήθους, του χαλύβδινου χαρακτήρα, και του ηρωισμού του, αποκαλύφθηκε όταν κατέρρευσε το Ελληνικό μέτωπο και οπισθοχώρησε ο Ελληνικός Στρατός.
Στις παραινέσεις του Αρχιστρατήγου των Ελλήνων να αναχωρήσουν μαζί, αρνήθηκε να τον ακολουθήσει. Το ίδιο επανέλαβε τόσο στον Γάλλο πρόξενο, όσο και στον Καθολικό Επίσκοπο που τον κάλεσαν να φύγουν με ευρωπαϊκό πλοίο λέγοντας: « Ο καλός ποιμήν οφείλει να παραμένει πλησίον του ποιμνίου του»
Αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί το απόγευμα της 27ης Αυγούστου 1922 (με το παλαιό ημερολόγιο) και να προσαχθεί στον διοικητή Νουρεντίν Πασά, ο οποίος αφού τον κατηγόρησε για ενέργειες κατά του τουρκικού έθνους, τον εξύβρισε σκληρότατα και τον παρέδωσε στον φανατισμένο τούρκικο όχλο που ήταν έξω από το διοικητήριο με αποτέλεσμα να κατακρεουργηθεί.
Λεπτομέρειες των φρικτών βασανιστηρίων που υπέστη, υπάρχουν καταγεγραμμένες στο βιβλίο του Γάλλου ιστορικού Rene Puaux, “Ο θάνατος της Σμύρνης”.
Αλλά και ο πρώην πρόεδρος της ακαδημίας Αθηνών Γ. Μυλωνάς έχει καταθέσει την μαρτυρία ενός Τουρκοκρητικού τον οποίο συνάντησε στα μπουντρούμια του διοικητηρίου της Σμύρνης τον Σεπτέμβριο του 1922 και ευρίσκεται στο κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών.
Ο Αμερικανός πρόξενος της Σμύρνης την εποχή εκείνη George Horton στο βιβλίο του ”Η κατάρα της Ασίας” γράφει για τον Χρυσόστομο: ”Πέθανε σαν μάρτυρας και αξίζει να του απονεμηθούν ύψιστες τιμές από την Ελληνική Εκκλησία και την Ελληνική Κυβέρνηση”.
Η εκκλησία της Ελλάδος 70 χρόνια μετά το 1922 τον ανακήρυξε Άγιο και Εθνομάρτυρα. Η μνήμη του, μαζί και των 4 σφαγιασθέντων Αρχιερέων, Γρηγορίου Κυδωνίων, Αμβροσίου Μοσχονησίων, Προκοπίου Ικονίου Ευμαθίου Ζήλωνος, Αλλά και όλων των κληρικών και λαϊκών που σφαγιάσθηκαν κατά την Μικρασιατική Καταστροφή, εορτάζεται την Κυριακή προ της υψώσεως του τιμίου Σταυρού δηλαδή εφέτος την 13η Σεπτεμβρίου.
Επίσης με ομόφωνη απόφαση της βουλής των Ελλήνων το 1998 η ημερομηνία αυτή καθιερώθηκε ως ημέρα Εθνικής μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό κράτος και εορτάζεται σ’ όλες της πρωτεύουσες των νομών της χώρας.
Η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη αλλά και άλλες πόλεις τον έχουν τιμήσει με ανδριάντες του, αλλά και με ονοματοδοσία κεντρικών δρόμων τους.
Επίσης ιεροί ναοί έχουν ανεγερθεί προς τιμή του σε διάφορα μέρη της χώρας μας.
Στην περιοχή του Ηρακλείου ο 1ος ναός που ανεγέρθει προς τιμή του είναι στη κοινότητα Ζίντας του δήμου Αρκαλοχωρίου.
Το Ηράκλειο με έντονο το Μικρασιατικό στοιχείο και με 10 Μικρασιατικούς συλλόγους, έχει χρέος του να τον τιμήσει με την τοποθέτηση ανδριάντα του σε κεντρικό σημείο της πόλης, διότι δίκαια ο Χρυσόστομος Σμύρνης θεωρείται και είναι ο νέος εθνομάρτυρας Ιεράρχης μας.
*Ο Νίκος Κοκάλης είναι φαρμακοποιός και τ. πρόεδρος συλλόγου Μικρασιατών “Ο Άγιος Πολύκαρπος”