Έχουμε μπει και επισήμως στην καρδιά του καλοκαιριού. Γιατί ο Αύγουστος είναι η καρδιά του καλοκαιριού. Μια καρδιά που χτυπά δυνατά και γρήγορα ετούτο το μήνα σε όλη την Ελλάδα.
Τον μήνα της Παναγιάς, τον συκολόγο, τον τρυγητή, τον πενταφά, τον τραπεζοφόρο, τον δριμάρη, τον μήνα που τρέφει τους έντεκα (υπόλοιπους μήνες), γιατί αντιπροσωπεύει την εποχή που είναι όλα τα αγαθά σε αφθονία, ή τουλάχιστον κάποτε ήταν. Το σιτάρι, το καλαμπόκι, τα σύκα, τα σταφύλια, η σταφίδα, τα καρύδια, τα φρούτα και τα λαχανικά, ήταν ανέκαθεν αγαθά που προσέφερε απλόχερα ο 8ος μήνας του χρόνου.
Ολόκληρος ο μήνας Αύγουστος είναι αφιερωμένος στην Παναγιά, με την κοίμησή της, τις παρακλήσεις, τη νηστεία, τα Μεθεόρτια, τα Εννιάμερα, και με την κατάθεση της Αγίας Ζώνης την τελευταία μέρα του μήνα, όπου και τελειώνει το εκκλησιαστικό έτος. Σε όλη την Ελλάδα ο Δεκαπενταύγουστος και η Κοίμηση της Θεοτόκου γιορτάζεται, απ’ άκρου εις άκρον, με περίσσια λαμπρότητα σε μεγάλες εκκλησίες και σε μικρά ξωκλήσια. Είναι γνωστή και ως, «η Λαμπρή του καλοκαιριού».
Την τιμητική του έχει ο Ναός της Ευαγγελίστριας στην Τήνο, όπου κάθε χρόνο αυτόν τον μήνα καταφθάνουν για προσκύνημα πιστοί απ’ όλη τη χώρα. Ο εορτασμός συμπίπτει και με το ιστορικό γεγονός του τορπιλισμού του ελληνικού αντιτορπιλικού «Έλλη» από ιταλικό υποβρύχιο στις 15 Αυγούστου του 1940, που αποτέλεσε ουσιαστικά και την προαναγγελία της ιταλικής επίθεσης κατά της Ελλάδας στις 28 Οκτωβρίου του 1940.
Στην Αρχαία Ελλάδα, στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο, ο Αύγουστος αντιστοιχούσε στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Εκατομβαιώνα, που ήταν μήνας αφιερωμένος στον θεό Ήλιο, και στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Μεταγειτνιώνα. Στους αρχαίους ρωμαϊκούς χρόνους ο Αύγουστος ονομαζόταν «Σεξτίλις», γιατί ήταν ο έκτος μήνας του χρόνου, σύμφωνα με το ρωμαϊκό ημερολόγιο που περιελάμβανε 10 μήνες.
Παρά το γεγονός ότι αργότερα προστέθηκαν ακόμα δύο μήνες στο ημερολόγιο, και παρά το ότι ο Αύγουστος έγινε ο 8ος μήνας, διατήρησε την παραπάνω ονομασία του, όπως και οι επόμενοι μήνες που το όνομά τους προερχόταν από αριθμό. (Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος).
Αργότερα όμως ο μήνας μετονομάστηκε σε «Αύγουστο», προς τιμήν του ρωμαίου αυτοκράτορα Αύγουστου Οκταβιανού. Όπως ο Οκταβιανός Αύγουστος διαδέχτηκε στην κεφαλή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας τον Ιούλιο Καίσαρα, έτσι και ο μήνας Αύγουστος διαδέχεται κάθε χρόνο τον μήνα Ιούλιο.
Το 40 π.Χ. ο Οκταβιανός Αύγουστος του προσέθεσε αυθαίρετα μία μέρα, στις 30 που είχε μέχρι τότε, την οποία απέσπασε από τον Φεβρουάριο, για να μην υστερεί από τον Ιούλιο που είχε 31 ημέρες, μιας και ο Ιούλιος, που ήταν αφιερωμένος στον Ιούλιο Καίσαρα, είχε 31 ημέρες. Έτσι ο Αύγουστος έχει τώρα 31 και ο Φλεβάρης 28 ημέρες (και 29 στα δίσεκτα έτη). Γι’ αυτό λέγεται και «κουτσοφλέβαρος».
Ο Αύγουστος παραδοσιακά είναι ο μήνας των διακοπών, της ξεγνοιασιάς και της καλοκαιρινής ραστώνης. Είναι ο μήνας που φιλοξενεί τα πιο ωραία παραδοσιακά πανηγύρια σε όλη τη χώρα, αλλά και τις ποικίλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις που ζωντανεύουν τους υπαίθριους χώρους συγκεντρώσεων, κυρίως της επαρχίας, βγάζοντάς τους έστω και για έναν μήνα από την μελαγχολική χειμωνιάτικη μοναξιά τους.
Για τους ρομαντικούς, ο Αύγουστος είναι ο μήνας με την ομορφότερη πανσέληνο της χρονιάς, που συνήθως την απολαμβάνουν σε παραλίες, σε αρχαιολογικούς χώρους ή σε συναυλίες.
Το ολόγιομο φεγγάρι του Αυγούστου είναι αυτό που συγκεντρώνει τις περισσότερες προτιμήσεις, αν και η παράδοση το μνημονεύει και το υμνεί μαζί με εκείνο του Γενάρη:
«Τ’ Αυγούστου και του Γεναριού τα δυο χρυσά φεγγάρια…».
Ο Αύγουστος όμως είναι και ο μήνας των πρόσκαιρων ή των ανεκπλήρωτων ερώτων, και αυτό δεν θα μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητη την τέχνη, την οποία ως γνωστόν η ζωή αντιγράφει πιστά. Έτσι, ο αψεγάδιαστος Αύγουστος έχει εμπνεύσει στο έπακρο την καλλιτεχνική δημιουργία και έχουν γραφτεί για χάρη του μεγαλουργήματα.
Όλα τα είπαν οι ποιητές για τον Αύγουστο. Μέσα στην κάψα του καλοκαιριού, στη θάλασσα ή το βουνό, υμνούν με τον περίτεχνο λόγο τους τη φύση, που ξεχειλίζει από εικόνες, ήχους, ευωδιές και συναισθήματα: «Αύγουστε μήνα και Θεέ σε σένανε ορκιζόμαστε πάλι του χρόνου να μας βρεις στο βράχο να φιλιόμαστε», διαβάζουμε μεταξύ άλλων στο ποίημα «Αύγουστος», από «Τα ρω του έρωτα» του νομπελίστα μας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη.
Ο Γιάννης Ρίτσος, μέσα σε λίγους μόνο στίχους από το ποίημά του «Αύγουστος», κλείνει ολάκερο τον Αύγουστο, ζωντανεύοντας τις εικόνες από τον πιο ζεστό μήνα του καλοκαιριού: «Το φως είναι μαύρο, καμένο απ’ τη ζέστη σαν ανθρώπινο σώμα.
Πόδια γυμνά, δυνατά, βαμμένα απ’ τη θάλασσα ή το μούστο. Στήθια κρουστά, σφιγμένα στις παλάμες του ήλιου. Πάνω στ’ αλώνια λιχνίζουνε μεγάλα στάχυα. Μες στα μάτια των παιδιών χώνονται τ’ άχυρα. Τρέχουν. Τ’ αμπέλια είναι απέραντα σαν τη δόξα ή την άγνοια. Λίγο να κάνεις να σκύψεις θα βουλιάξεις ακέριος στο γαλάζιο».
Έχουν γραφτεί αμέτρητα τραγούδια για τον 8ο μήνα του χρόνου, αλλά ίσως το πιο όμορφο από αυτά, είναι το τραγούδι «Αύγουστος», του αξέχαστου Νίκου Παπάζογλου.
Οι στίχοι, η μουσική και η ερμηνεία του, δεν αφήνουν κανέναν ακροατή ασυγκίνητο, γιατί αποτελούν προσωπικό βίωμα του ίδιου του καλλιτέχνη, όταν κάποιον Αύγουστο γνώρισε μια πολύ εντυπωσιακή κοπέλα και την ερωτεύτηκε. Δεν συμβαίνει συχνά, αλλά κάποιες φορές οι λέξεις είναι πιο δυνατές κι απ’ αυτό το ίδιο το συναίσθημα.
Αυτό ακριβώς συνέβη κι εδώ: «Σε ποιαν έκσταση απάνω σε χορό μαγικό/ μπορεί ένα τέτοιο πλάσμα να γεννήθηκε/ από ποιο μακρινό αστέρι είναι το φως/ που μες στα δυο της μάτια πήγε κρύφτηκε/ κι εγώ ο τυχερός που το ‘χω δει». Λίγο πιο κάτω: «Μες στο βλέμμα της ένας τόσο δα ουρανός/ αστράφτει, συννεφιάζει, αναδιπλώνεται/ μα σαν πέφτει η νύχτα πλημμυρίζει με φως/ φεγγάρι αυγουστιάτικο υψώνεται/ και φέγγει από μέσα η φυλακή…».
Ο Αύγουστος έρχεται και φεύγει κουβαλώντας μονίμως κάτι μαγικό από τον παιδικό ενθουσιασμό. Επιστρέφει πάντα για να μας απελευθερώνει από την βαρεμάρα της ρουτίνας και την μελαγχολία της συνήθειας. Είναι ο θρίαμβος του παρόντος, μια μικρή διακοπή που επιβάλει την αλλαγή των όρων με τους οποίους κυλάει ο χρόνος.
Ένα είναι βέβαιο. Και αυτός ο Αύγουστος θα περάσει τόσο γρήγορα όσο γρήγορα πέρασαν και οι προηγούμενοι, μαζί με όλα όσα κουβαλά πάνω του. Φρόντισε να «ξοδέψεις» όσο περισσότερο καλοκαίρι μπορείς, γιατί είναι ακόμα εδώ με την κάθε στιγμή του να σε περιμένει και να σε προκαλεί, καθώς και όλα όσα έχουν ειπωθεί για εκείνο.
Αποτύπωσε στο μυαλό σου – και όχι στο κινητό σου – όλες εκείνες τις εικόνες από τις τελευταίες «παραστάσεις» του καλοκαιριού και κράτησέ τις για σένα: Τις όμορφες εικόνες από τα αλμυρίκια στις ακροθαλασσιές που χορεύουν στους ρυθμούς των μελτεμιών του Αυγούστου. Τα φυσικά πορτρέτα που ποζάρουν παιδικές μορφές, με τη φέτα το καρπούζι στο ένα χέρι και στο άλλο το χωνάκι παγωτό, να τρέχουν γελώντας στα σοκάκια της παιδικής ανεμελιάς.
Τα μαγευτικά τοπία από τις θάλασσές μας, που είναι γεμάτες από μικρά και μεγάλα καράβια. Την πανοραμική ανεπανάληπτη εικόνα του έναστρου ουρανού, με πρωταγωνιστή το πιο λαμπρό αστέρι του, το μοναδικό αυγουστιάτικο φεγγάρι.
Όταν σωπάσει και το τελευταίο τζιτζίκι, εμείς θα φοράμε ξανά τις μάσκες μας, και τούτος ο Αύγουστος θα έχει ήδη γίνει παρελθόν. Μαζί με την ανάμνησή του, οφείλουμε να κρατήσουμε και την υπόσχεση που θα έχουμε δώσει, να ανταμωθούμε και πάλι το επόμενο καλοκαίρι με τον ωραιότερο μήνα του χρόνου.
Καλό μήνα! Καλό Αύγουστο!
https://moschonas.wordpress.com