- Αχ, παντέρμη Κρήτη!
- (Παντελής Πρεβελάκης)
- «Αφήστε με να παινέψω την πατρίδα μου, το αξίζει»
- (Μάνος Κατράκης)
Τον Μάρτιο του 1981, διοργανώθηκε στο Παρίσι από τον σκηνοθέτη Γιάννη Ιορδανίδη τιμητική εκδήλωση για τα 50 χρόνια της καλλιτεχνικής δημιουργίας του Μάνου Κατράκη.
Από τον λιτό και δωρικό λόγο του, παραθέτω το παρακάτω απόσπασμα:
«Σας ευχαριστώ για την τιμή που μου κάνετε. Εγώ όμως θέλω να σας πω ποιος είμαι, για να με γνωρίσετε σωστά. Θέλω να σας πω πως γεννήθηκα στην Κρήτη. Μεγάλωσα ξυπόλυτο παιδί στις αμμουδιές της πατρίδας μου, που έβαζα στ’ αυτιά μου τα κοχύλια της θάλασσας να ακούσω τη βουή του ωκεανού.
Δεν ήξερα να αποζητώ την ομορφιά, μα η ομορφιά ξεδιπλωνόταν ολόγυρά μου. Δεν ήξερα να αποζητώ τη λεβεντιά. Μα η λεβεντιά με συνέπαιρνε μέσα από τις ιστορίες του παππού μου.
Αφήστε με να παινέψω την πατρίδα μου. Το αξίζει».
Με τον βαθύ αναστεναγμό, αχ παντέρμη Κρήτη, (από το βιβλίο του Π. Πρεβελάκη, για τα παθήματα και τις θυσίες του κρητικού λαού στην Επανάσταση του 1866), πόσο θα ήθελα, Μάνο Κατράκη, να ακούγαμε τη βροντερή φωνή σου!
«Όχι, δεν είναι αυτή η Κρήτη μας»!
Μέσα σε αυτό τον καταπνικτικό κουρνιαχτό που έχει σηκωθεί αυτές τις αποτρόπαιες στιγμές, συμπαθάτε με να πω κι εγώ δυο λόγια. Όχι παινέδια, όχι δικαιολογίες τούτη τη στιγμή.
Μου έρχονται λόγια πνιγμένα, σχεδόν χωρίς ειρμό, βγαλμένα από τα βάθη της ψυχής, σαν αντίλαλος της τραγικότητας και της ανάγκης. Λόγια, όμως, ειπωμένα φιλικά και καλοπροαίρετα.
Λοιπόν, να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή τούτη την αναμφισβήτητη αλήθεια: Η παραβατικότητα και οι εγκληματικές ενέργειες δεν υπήρχαν στην Κρήτη από πάντα. Είναι νεότευκτο φαινόμενο, όπως είναι και σε άλλα μέρη της Ελλάδας και σε άλλα μέρη του πλανήτη. Είναι ανάμεσα στις άλλες κακοήθειες, που μας άφησαν οι παγκόσμιοι πόλεμοι και οι εμφύλιοι σπαραγμοί.
Η μόνη παραβατικότητα των Κρητικών πιο παλιά ήταν να πολεμάνε τον Τούρκο κατακτητή. Και δεν είναι απώτερο παρελθόν. Να το υπενθυμίσουμε και αυτό. Η Ελλάδα έγινε ελεύθερο κράτος το 1830, ενώ η Κρήτη παρέμεινε σκλαβωμένη σχεδόν έναν αιώνα ακόμη. Όλοι οι Κρητικοί έχουν να διηγούνται ότι ο προπάππος τους πολέμησε ή έπεσε ηρωικά στην Επανάσταση του 1897.
Σε όλο τον δέκατο ένατο αιώνα, έγιναν οι πιο φοβερές και αιματηρές επαναστάσεις. Οι Κρητικοί έτρεχαν από τη μια άκρη του νησιού στην άλλη, να συνδράμουν, να βοηθήσουν στον αγώνα, αδελφωμένοι, για την ελευθερία.
Δεν είχαν καιρό για βεντέτες και αλληλοσκοτωμούς.
Θα μου πείτε, γιατί τα λέμε όλα αυτά; Όχι βέβαια για δικαιολογίες.
Δεν υπάρχει δικαιολογία για εγκλήματα, που αφαιρούν ανθρώπινες ζωές, που ξεκληρίζουν οικογένειες, που αναστατώνουν την κοινωνία.
Το φαινόμενο της παραβατικότητας και της εγκληματικότητας έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια.
Δυστυχώς, πολλοί παράγοντες «εμπλέκονται» σ’ αυτό το πελώριο θέμα, που έχουν να κάνουν όχι μόνο με τις ανθρώπινες σχέσεις, αλλά κυρίως με τη διοίκηση, με τους στόχους και τους τρόπους άσκησης της εξουσίας. Και πόσα δεν έχει να πει κανείς για τις αιτίες, τον διχασμό της ελληνικής κοινωνίας, τη διαφθορά, την ψηφοθηρία, τον παραγοντισμό κ.λπ.
Χρέος, λοιπόν, ύψιστο για τις νεότερες γενιές, να δουν σωστά το πρόβλημα, αλλά κυρίως για την Πολιτεία, που έχει τις ευθύνες, που είναι συχνά υπεύθυνη και ακόμη και ένοχη για πολλές παθογένειες.
Ο Μανόλης Αστυρακάκης είναι φιλόλογος