Από την 1η Ιανουαρίου έως 10 Αυγούστου του έτους που διανύουμε, θρηνούμε στην Κρήτη 45 ψυχές-θυσία στον Μολώχ της ασφάλτου. Το ίδιο διάστημα πέρυσι είχαμε θρηνήσει την απώλεια 28 ψυχών και (δικαίως) θεωρούσαμε υπερβολικά υψηλό το νούμερο αυτό. Φέτος η ποσοστιαία αύξηση (δυστυχώς) ανήλθε στο 60%!!!
Τραγικά νούμερα, τραγικότερη η πραγματικότητα. Σαράντα πέντε συνάνθρωποί μας, «έφυγαν» βίαια, και κάποιοι από αυτούς (οι περισσότεροι) ήταν νέοι που δεν πρόλαβαν να χαρούν τη ζωή.
Άραγε τι άλλαξε από πέρυσι μέχρι φέτος, και είχαμε αυτή τη θεαματική αύξηση των θανατηφόρων τροχαίων στη Μεγαλόνησο; Γνωστά τα αιτιατά, γνωστότερα τα αίτια, αλλά δυστυχώς, θυμόμαστε το κακό έως ότου θρηνήσουμε το επόμενο θύμα.
Μια αξονική τομογραφία των τροχαίων στο «νησί των γενναίων», δείχνει ευανάγνωστα τις βασικές αιτίες οι οποίες είναι: Απαιδευσιά, οινοπνευματώδη, μεγάλες ταχύτητες, ξενύχτι. Αυτό είναι το τετράπτυχο του θανάτου. Επανέρχομαι όμως στο βασανιστικό ερώτημα: Τι άλλαξε από πέρυσι μέχρι φέτος και αυξήθηκαν κατά 60% τα θανατηφόρα τροχαία; Η απάντηση, δεν είναι απλή, και περιέχει πολλά διαζευκτικά: Ή αυξήθηκε η ταχύτητα κατά 60% (κατηγορηματικά αυτό αποκλείεται), ή οι Κρητικοί οδηγοί αύξησαν την κατανάλωση οινοπνευματωδών κατά 60% (δεν αποκλείεται) ή… αυξήθηκε το ξενύχτι κατά 60%.
Υπάρχει και μια ακόμη παράμετρος που (κατά τη γνώμη μας) είναι η επικρατέστερη: Να χειροτέρεψε η οδηγική μας συμπεριφορά κατά 60%.
Είμαι οδηγός με επαγγελματικό δίπλωμα Γ’ Κατηγορίας σχεδόν μισό αιώνα και έχω στο ενεργητικό μου εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα σε όλο το μήκος και πλάτος του ελλαδικού χώρου μηδέ και του νησιώτικου εξαιρούμενου. Δικαιούμαι (συνεπώς) να έχω άποψη για τα οδηγικά τερτίπια των Ελλήνων οδηγών. Όμως, θα εστιάσω στην οδηγική συμπεριφορά των οδηγών της Μεγαλονήσου, αφού για την Κρήτη γίνεται ο λόγος, εδώ είναι και οι εκατόμβες των νεκρών.
Διαπίστωση 1η: Είναι απολύτως σαφές ότι η συντριπτική πλειοψηφία των οδηγών στην Κρήτη, έχει παντελή έλλειψη οδηγικής (αλλά και γενικότερης) παιδείας. Ελάχιστοι σέβονται τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας, αφού μια μερίδα τον αγνοεί και κάποια άλλη αγνοεί τις συνέπειες της παράβασής του. Ισχνή μειοψηφία είναι αυτοί που σέβονται τη διπλή διαχωριστική γραμμή. Οι προσπεράσεις μεγάλης μερίδας (κυρίως νέων) οδηγών, δείχνουν πως η διπλή διαχωριστική γραμμή είναι ως μη υπάρχουσα! Εν τέλει, ο οδηγικός «κωλοπαιδισμός», είναι ευθέως ανάλογος της ελλιπούς γενικής παιδείας. Ο απαίδευτος οδηγός θεωρεί πως, και τα δύο ρεύματα κυκλοφορίας είναι δικά του, ενώ ο εγωκεντρισμός του (επίσης έκδοχο της ελλιπούς παιδείας και νοημοσύνης) δεν του επιτρέπουν να δεχτεί προπόρευση άλλου οχήματος! Η οδηγική συμπεριφορά του απαίδευτου οδηγού, είναι απότοκο της οικογενειακής σχολής νταηλικιού, η οποία επιτάσσει την ανυπακοή σε νόμους και κανόνες. Ο νεαρός τσαμπουκάς οδηγός, μαθήτευσε νηπιόθεν στην ποδιά του «κυρού ντου», κι εκεί διδάχθηκε πως: ο δρόμος είναι ιδιόκτητος, τα σκουπίδια (όπως και τα αποτσίγαρα), πετιούνται καθοδόν και, ότι κινείται (λαγός, σκύλος, γάτα, ασβός, κουνάβι κ.α.) το… ζουλίζομε! Από νήπιο διδάσκεται και πως, απ’ όλα αυτά, μαζεύομε μόνο το λαγό…
Διαπίστωση 2η: Για μια μεγάλη μερίδα οδηγών (κυρίως νεαρών), η ταχύτητα είναι υπόθεση ρουτίνας. Είτε οδηγούν εντός κατοικημένης περιοχής είτε όχι, το γκάζι είναι στο τέρμα κι όποιον πάρει ο χάρος. Ουαί και αλίμονο αν βρεθείς μπροστά από το νεαρό, που οδηγεί το 4Χ4 του πατρός, και δεν πας άκρα δεξιά του δρόμου για να σε προσπεράσει. Αισθάνεσαι ότι είναι έτοιμος να σε καβαλικέψει και να σε συνθλίψει, προκειμένου να φτάσει 3 λεπτά νωρίτερα στην… καφετέρια!
Διαπίστωση 3η: Είναι βέβαιο ότι κατά τη διάρκεια της νύχτας, οι ταχύτητες αυξάνονται υπερβολικά, γιατί σε όλα τα παραπάνω προστίθεται το αλκοόλ! Ειδικότερα μετά τις τρεις-τέσσερις τα ξημερώματα η κατάσταση είναι εκτός ελέγχου! Είναι οι «γκρίζες» ώρες του 24ώρου, τότε που γίνονται τα πλέον τραγικά τροχαία. Νομίζω πως σε καμιά άλλη περιοχή της χώρας δεν καταναλώνονται τόσες ποσότητες σκληρών αλκολούχων, όσες στην Κρήτη.
Διαπίστωση 4η: Παρά τις αυστηρές κυρώσεις, αλλά κυρίως, παρά τη διαπιστωμένη προστασία των ζωνών ασφαλείας, ένα μεγάλο ποσοστό συνεχίζει να οδηγεί αρνούμενο (ηλιθιωδώς) να μην τις φέρει.
Τραγικότερα είναι τα πράγματα στους δικυκλιστές, οι οποίοι, ενώ γνωρίζουν πολύ καλά τη χρησιμότητα του κράνους, ελάχιστοι είναι αυτοί που το φορούν.
Μ’ όλα αυτά, σε διάστημα μόλις επτά μηνών, θρηνούμε, λοιπόν, την απώλεια 45 συνανθρώπων μας και ελπίζω να μην έχουμε την ίδια συχνότητα μέχρι τέλους του έτους, γιατί θα καταγραφεί αρνητικό ρεκόρ όλων των εποχών!
Αλήθεια, πόσοι από μας, αναλογιζόμαστε πώς διαμορφώνεται η κατάσταση μετά από τον τραγικό θάνατο ενός νέου ανθρώπου; Πόσοι συμμεριζόμαστε τον άφατο και αγιάτρευτο πόνο των γονέων, που από τη μια στιγμή στην άλλη μεταβάλλονται σε μαυροφορεμένες ψυχές που ξεχνούν το γέλιο και κάνουν συμφωνία διαρκείας με το κλάμα και τη θλίψη; Τι να πει κανείς, και πώς να παρηγορήσει τους γονείς ενός νέου ανθρώπου που κόβεται τόσο νωρίς το νήμα της ζωής του; Ποιος γιατρός και ποιο βοτάνι να απαλύνει την πληγή τους;;;
Όμως υπάρχει και μια άλλη παράμετρος της τραγωδίας αυτής και αφορά στους τραυματισμούς. Αφήνουμε στην άκρη τις υλικές ζημιές, γιατί, πράγματι είναι το τελευταίο. Ας αναλογιστούμε ένα άνθρωπο που μένει ανάπηρος για το υπόλοιπο της ζωής του και τις επιπτώσεις που υπάρχουν τόσο στην εθνική οικονομία, όσο και στον οικογενειακό του περίγυρο.
Θα μπορούσαμε να γράφουμε τόσα κι άλλα τόσα. Η λύση δεν είναι μονοσήμαντη για να ισχυριστούμε ότι μόνο οι αστυνομικοί έλεγχοι θα λύσουν το πρόβλημα. Αφορά και όλους εμάς που συμμετέχουμε στο πρόβλημα με τη συνένοχη ανεκτικότητά μας. Όταν ανεχόμαστε τους απαίδευτους γονείς, εκείνους που βάζουν τα πιτσιρίκια στην ποδιά τους και τα διδάσκουν κανόνες κακής οδηγικής συμπεριφοράς είμαστε συνένοχοι. Όταν ανεχόμαστε τα πιτσιρίκια να οδηγούν πάσης φύσεως οχήματα, είμαστε συνένοχοι. Όταν ανεχόμαστε το διπλανό, το χωριανό, τον κολλητό να σπινιάρει και να κάνει ανορθώσεις, να μας προσπερνά στο δρόμο καταστρατηγώντας τον ΚΟΚ, είμαστε συνένοχοι. Όταν κάνουμε σινιάλα ειδοποιώντας «πως η τροχαία έχει παρακάτω μπλόκο», είμαστε συνένοχοι!
Είναι (επιτέλους!) επιτακτική η ανάγκη, να συνειδητοποιήσουμε ότι ο μη φυσικός θάνατος οποιουδήποτε ανθρώπου είναι προσέτι οδυνηρότερος. Ειδικότερα ο θάνατος νέων ανθρώπων είναι εθνική πληγή. Να εννοήσουμε ότι τα χρήματα που απαιτούνται για τα νοσήλια τραυματιών τροχαίων ατυχημάτων βγαίνουν από τις τσέπες όλων μας. Επέλεξα ως επίλογο, να παραθέσω την εξαιρετική μαντινάδα του Βιαννίτη δασκάλου Δημήτρη Ζαμπουλάκη και οι νοούντες νοήτωσαν…
Φταίνε πολλοί, φταίω κι εγώ
που ο κόσμος ζούγκλα μοιάζει
γιατί, βουβός στο άδικο
στέκω και κάνω χάζι…
*Ο Μανώλης Σπανάκης είναι δημοσιογράφος, διευθυντής στην εφημερίδα «Ηχώ της Βιάννου»