Όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια ακούμε τά: «άποψή του είναι βρε αδερφέ», «όλες οι απόψεις είναι ίσες» και «αυτή είναι η δική του αλήθεια, έχεις πρόβλημα»!
Όλες οι απόψεις είναι ίσες λοιπόν: το καινούργιο «φασούλι», σύμφωνα με το οποίο στον κόσμο μας, και η παλαβομάρα και η λογική έχουν την ίδια αξία. Είτε ο άλλος είναι καθηγητής ιατρικής λοιμωξιολόγος, είτε καθηγητής φιλόλογος, είτε γεωλόγος ειδικός στα πετρώματα των Βραχωδών ορέων, οι απόψεις τους για τον κορονοϊό και το εμβόλιο είναι ισάξιες.
« Άποψή του είναι»! Κι αν η «άποψή του» είναι είτε εξώφθαλμα ηλίθια (άποψη μπορεί να είναι και το «μπρρθρτνκφξιδξνβψλκξρτ!»), είτε εμφανώς παλαβή (και το ενδεχόμενο κάποια στιγμή ο ήλιος να ανατείλει από τη Δύση δεν μπορεί κανείς να το αποκλείσει στην απειροστή του πιθανότητα, άρα κι΄αυτό ισότιμη άποψη), πρέπει, στο όνομα του αξιώματος της ισότητας των απόψεων, όχι μόνον να την ακούσεις, αλλά και να τη σεβαστείς ως ισάξια. Και να μην διαμαρτυρηθείς!
Η απόλυτη εφαρμογή του τίποτα, η πλήρης ισοπέδωση των πάντων, η επικράτηση του ουσιαστικού κενού: δεν υπάρχουν κατακριτέες ή απορριπτέες απόψεις. Όλες έχουν την ίδια αξία. Κι αν τολμήσεις να χαρακτηρίσεις κάποια ως παλαβή, τότε είσαι ρατσιστής, φασίστας, Ναζί και… δεν συμμαζεύεται. Η αν-αξιοκρατία, η
αν-αριστεία, η αν-αξιολόγηση, εντός, εντός και…. επί τ’ αυτά: τυχαίο; Δεν νομίζω!
Πόσες «αλήθειες» θα πρέπει να κάνει πράξη, να εφαρμόσει μία κυβέρνηση για να προστατέψει την Δημόσια Υγεία και την κοινωνία; Αυτή των επίσημων και θεσμοθετημένων εξειδικευμένων αρχών π.χ. του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, της Πανελλήνιας Ένωσης Νοσοκομειακών Γιατρών, της Πανελλήνιας Ένωσης Λοιμωξιολόγων, του Πανελλήνιου Ιατρικού Συμβουλίου κ.λπ. (οι οποίες σημειωτέον αναγνωρίζονται και συνταγματικά σαν επισήμως θεσμοθετημένοι σύμβουλοι της κάθε Ελληνικής Κυβέρνησης) και των αντίστοιχων Ευρωπαϊκών και Παγκόσμιων, ή την κάθε «αλήθεια ευκαιρίας» του κάθε όψιμου «προφήτη»;
Ή εδώ, επιτέλους και αναγκαστικά πλέον, και οι απόψεις και, πολύ περισσότερο, οι «αλήθειες» θα πρέπει να υποστούν τη βάσανο της λογικής, της απλής και της επιστημονικής, και αυτών που θα κριθούν λογικές να προχωρήσει η πραγμάτωσή τους και αυτών που θα κριθούν παράλογες η απόρριψή τους ως τέτοιων;
Που οφείλεται όμως αυτό το καινούργιο φαινόμενο;
Μα, ακριβώς στην «καινουργιότητά» του. Σημείο των καιρών, όπως και άλλα πολλά. Παλιά για να εκφράσει κάποιος δημοσίως μια άποψη θα έπρεπε να το σκεφτεί πολύ, διότι αν ήταν «κοτσάνα», θα γελούσε μαζί του ο κόσμος, όλο το καφενείο. Πρώτη κρησάρα λοιπόν η αυτογνωσία και ο αυτοπεριορισμός.
Δεύτερη κρησάρα: εάν επρόκειτο να δημοσιευτεί στον τύπο, ημερήσιο ή περιοδικό κ.λ.π., περνούσε από κάποια κόσκινα και πρώτα-πρώτα, από τον υπεύθυνο ύλης, μετά από τον αρχισυντάκτη, μετά από διευθυντή κ.λ.π. Υφίστατο δηλαδή η άποψή του κάποια αξιολόγηση και μάλιστα αυστηρή. Και εάν τελικά δημοσιεύονταν, τότε υφίστατο και την βάσανο της κοινής γνώμης, η οποία ήταν επίσης αυστηρή και ενδεχομένως να είχε και συνέπειες, επαγγελματικές, προσωπικές ή άλλες.
Τώρα με την ελεύθερη, αυτόματη και ανέλεγκτη πρόσβαση του καθενός στα Μαζικά Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΜΚΔ, όπως π.χ. facebook, twitter, instagram κ.λ.π.), η άποψη του καθενός φτάνει σε χρόνο πραγματικό στα μάτια εκατομμυρίων δεκτών-ληπτών, χωρίς να έχει υποστεί κανενός είδους επιλογή, έλεγχο ή αξιολόγηση. Και αυτό, θα παρατηρήσει κάποιος και πολύ σωστά, είναι πολύ καλό για τον πομπό της άποψης. Είναι όμως και για τους δέκτες και το κοινωνικό σύνολο; Με δεδομένο και αποδεδειγμένα ότι πολύ λίγοι άνθρωποι είναι σε θέση να κάνουν σωστή χρήση των ΜΜΚΔ, άρα η συντριπτική πλειονότητα των χρηστών τους κάνει από εσφαλμένη ως εγκληματική, πολύ-πολύ αμφιβάλλω.
Και το κυριότερο: σε χρόνο πραγματικό ο χρήστης απολαμβάνει άμεσα, ανεμπόδιστα και «ορατά» και την επιδοκιμασία των ομοίων του, οι οποίοι μέσα στα δισεκατομμύρια των χρηστών, και για την μεγαλύτερη παλαβομάρα ή ανοησία, θα βρεθούν να είναι κάποιες χιλιάδες τουλάχιστον. Με αποτέλεσμα, ο εν λόγω χρήστης-πομπός, εκτός από την εντελώς λανθασμένη χρήση των ΜΜΚΔ να αποκτά και εντελώς λανθασμένη εντύπωση για τον εαυτό του. Και όσο πιο «αγανακτισμένος», πιο «ψεκασμένος», πιο «φονταμενταλιστής» είναι, τόσο πιο επιθετικός γίνεται, όπως επίσης το είδος του, αυξανομένων των ΜΜΚΔ και της ευκολίας διατύπωσης άποψης, θα βαίνει συνεχώς αυξανόμενο.
Με πρώτη και καλύτερη «παράπλευρη απώλεια» την «άποψη» ότι, αφού όλες οι απόψεις δημοσιεύονται στον ίδιο «τοίχο» και σίγουρα, και οι σοβαρές και οι παλαβές, απολαμβάνουν κάποιας αποδοχής, άρα όλες έχουν την ίδια αξία, άρα όλες είναι ίσες. [Άχ, αυτή η κατακαϋμένη η ισότητα, για να παραφράσουμε και λίγο το Ευαγγέλιο, πόσο έχει κακοπάθει «στα χείλη των… αμαθών»! Που αγνοούν ακόμα και αυτό που ο Αριστοτέλης διατύπωσε ήδη πριν 2.500 χρόνια, ότι δηλαδή στον κόσμο μας δεν υπάρχει ισότητα, υπάρχει αναλογία! Ότι «ισότητα» μεταξύ άνισων (όλα τα πράγματα στον κόσμο μας είναι μεταξύ τους άνισα) είναι η αναλογία.]
Και τελική «παράπλευρη απώλεια» τις πολλές, πάμπολλες, αλήθειες. Την αλήθεια του καθενός. Στη θέση του «ο κάθα γεις κι’ η μοίρα του» που λέγαμε παλιά, τώρα θα λέμε «ο κάθα γείς κι η αλήθεια του»! Με τη διαφορά ότι πολλές αλήθειες μπορεί να υπάρχουν ίσως π.χ. στη φιλοσοφία του δικού μας σύμπαντος ή και σε άλλα ίσως σύμπαντα. Στον καθημερινό μας κόσμο όμως, όπως και στην επιστήμη μας, υπάρχει μόνον μία: αυτή που απορρέει από το, αλλά και επιβεβαιώνει το λειτουργικό «πρόγραμμα» του κόσμου τούτου, με βάση το οποίο έφτασε τον κόσμος μας μέχρις εδώ: το σύστημα του ορθολογισμού.
Και δεν νομίζω ότι έχει έρθει ακόμα η ώρα να αντικατασταθεί.
Και το πρόβλημα πλέον αναφύεται στη σύγχρονη κοινωνία ως καίριο και κρίσιμο, αφού ουσιαστικά ο ορθολογιστής με τον άνθρωπο του «άποψή του» και του «όλες οι απόψεις είναι ίσες» και της «αλήθειας του καθενός» πλέει πλέον σε διαφορετικά κανάλια και εκπέμπει σε διαφορετικά δίκτυα, ασύμβατα μεταξύ τους, τα οποία δεν διασταυρώνονται, αλλά λειτουργούν παράλληλα. Π,χ, ο ένας στα μακρά κι ο άλλος στα βραχέα, που λέγαμε παλιά. Ο ένας στο δίκτυο του ορθολογισμού, της λογικής κι ο άλλος στο δίκτυο του ανορθολογισμού, της ιδεοληψίας. Αποκλείεται συνεπώς να βρεθούν μαζί, αποκλείεται να πείσει ο ένας τον άλλον, αποκλείεται να συμφωνήσουν, αποκλείεται να καταλήξουν σε κοινό συμπέρασμα, ο ένας προσπαθεί να δομήσει, να συνθέσει , κι’ ο άλλος να αποδομήσει, να αποσυνθέσει.
Με τη διαφορά ότι η δόμηση και η σύνθεση είναι, ακόμα, αυτές που προάγουν την κοινωνία και όχι η αποσύνθεση και η αποδόμηση, οι οποίες μόνον κατ’ εξαίρεση και με μεγάλη προσοχή μπορεί να είναι χρήσιμες.
Και αυτή ακριβώς είναι η επιδίωξη των σύγχρονων ιδεοληπτικών, αρνητών, συνομωσιολόγων, αγανακτισμένων κ.λ.π.: να μετατρέψουν τα παράλληλα κανάλια και δίκτυά τους σε «παράλληλη πραγματικότητα» (κάτι θα θυμούνται οι αναγνώστες από το πρώτο εξάμηνο του 2015 της κυβέρνησης Συριζανέλ και τις συνέπειές της). Μια παράλληλη πραγματικότητα η οποία θα τους επιτρέψει να καθιερώσουν την «παράλληλη αλήθεια» τους, ή ακριβέστερα τις δικές τους «παράλληλες αλήθειες» (αφού ο καθένας διαθέτει τη δική του), ως ισότιμες με την άλλη, τη «συμβατική».
Μέχρι τώρα ξέραμε το «πολλές απόψεις, ένα το συμπέρασμα, μία η αλήθεια». Τώρα προσπαθούν να μας επιβάλλουν το «κάθε άποψη – μια αλήθεια, όσες οι απόψεις – τόσες και οι αλήθειες». Και, φυσικά, μόλις το καταφέρουν αυτό, τότε ακριβώς θα έχει βρει εφαρμογή, μετά από τόσους αιώνες, ο μύθος του Πύργου της Βαβέλ στην κοινωνία μας. Και ο καθένας μπορεί να φανταστεί πώς είναι δυνατόν να λειτουργεί ένα οργανωμένο κοινωνικό σύνολο με άπειρες, ασύμβατες μεταξύ τους, «αλήθειες». Απλώς δεν θα λειτουργεί.
Τότε όμως θα είναι ήδη αργά για να αρχίσουμε ανησυχούμε!
* Ο Θανάσης Καραγιάννης είναι δικηγόρος Ηρακλείου