Διεθνώς, οι αρμόδιοι οργανισμοί καταγράφουν την απέραντη και απειλητική μοναξιά η οποία από πολλούς επιστήμονες χαρακτηρίζεται όπως και η κατάθλιψη ως άλλη μια επιδημία. Πλήττουν άπαντες και περισσότερο από όλους, τους νέους και τραγικά τους έφηβους.
Σε μια περίοδο της ζωής τους που η κοινωνικότητα τους είναι σχεδόν αναγκαστική αν σκεφτούμε μόνο ότι εκτός από την οικογενειακή εστία περνούν 10 ώρες της μέρας σε σχολεία, φροντιστήρια, δραστηριότητες που είναι τα πρώτα πεδία κοινωνικοποίησης μετά την οικογένεια.
Κι όμως οι έφηβοι με όλη την ορμή τους νιώθουν μοναξιά και θλίψη. Ακόμα και όσο βρίσκονται στα σχολεία – στους κύριους χώρους της μάθησης και της έκφρασης, του σχηματισμού των πρώτων συλλογικών οραμάτων, της φιλίας και των πρώτων δεσμών.
Η μαθήτρια του Λυκείου Σερρών Ρ.Α.Ν σε μια προσωπική της αφήγηση για το σχολείο που δημοσιεύτηκε σε μαθητική εφημερίδα (ΤΟ ΒΗΜΑ 12/12/2021) κρίνοντας το σχολείο κατέθεσε μεταξύ άλλων: «κάποιες μέρες με γεμίζεις με αισιοδοξία, μου δίνεις γνώση, τροφή για σκέψη και εξέλιξη. Όμως όσο καλά κι αν φαντάζουν αυτά που μας προσφέρεις, δεν είναι αρκετά.
Με βάζεις σε ένα βαθμολογικό μοντέλο μάθησης, που αντί να με εξελίξει πνευματικά, με κάνει να χάνω την ουσία της γνώσης και να βλέπω μόνο λέξεις και αριθμούς. Γιατί, σχολείο μου, έτσι όπως έχεις καταλήξει, ο ρόλος που σου ταιριάζει είναι να αναβαθμίζεις μηχανές, όχι να σχηματίζεις ανθρώπινες ψυχές… σχολείο, είσαι κομμάτι της καθημερινότητας ας, αλλά θέλουμε να είσαι και κομμάτι της καρδιάς μας…»
Η πανδημία έχει αλλάξει τα πάντα και όλοι αντιλαμβανόμαστε την κρίση στην υγεία που δημιούργησε κυρίως από τα νούμερα των κρουσμάτων, των νοσηλειών καθώς και από τα νούμερα των κονδυλίων που καθημερινά επενδύονται για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Και φυσικά από όλες τις επιπτώσεις όπως καταγράφονται. Η κρίση στην ψυχική υγεία προϋπήρχε.
Η πανδημία την γιγάντωσε και δυστυχώς δεν γίνεται γενικά αντιληπτό σε ποιο βαθμό γιατί αυτό δεν παρουσιάζονται καθημερινά και σκόπιμα με συγκεντρωτικά και αναλυτικά νούμερα. Απουσιάζει παντελώς η αναφορά στα νούμερα που (ΔΕΝ) επενδύονται για την αντιμετώπιση της μοναξιάς και της απομόνωσης, της κατάθλιψης και του άγχους που συνιστούν απάνθρωπες συνθήκες όχι απλά επικίνδυνες όπως αν λείπει το αντισηπτικό από ένα τραπέζι.
Παρουσιάζονται ως μεμονωμένα περιστατικά τις αυτοκτονίες, τη βία, τον αντιδημοκρατισμό, τον εκφοβισμό. Και φυσικά δεν επαναλαμβάνονται κάθε μέρα τα αποτελέσματα των σχετικών ερευνών και των μελετών που αφορούν τους έφηβους.
Είναι σοκαριστικό να βλέπεις σε διαγράμματα ως δεύτερη αιτία θανάτου των εφήβων τις αυτοκτονίες. Αυτό μαζί με άλλα κρίσιμα ευρήματα δημοσίευσε η UNICEF στο The State of the World’s Chlidren 2021, που μετέφερε στην Ελλάδα με αναλυτικό ρεπορτάζ η ΕΡΤ, με αφορμή τη διεθνή διάσκεψη για την ψυχική υγεία που διοργανώθηκε πρόσφατα στο Παρίσι με τίτλο «Mind our Rights, Now!» https://www.unicef.org/reports/state-worlds-children-2021 .
166 εκατομμύρια έφηβοι ηλικίας 10–19 ετών παγκοσμίως αντιμετωπίζουν κάποια ψυχική διαταραχή. Τρία άτομα την ημέρα χάνονται από αυτοκτονία στην Ευρώπη, συνολικά 1200 παιδιά και έφηβοι από 10 έως 19 ετών τον χρόνο.
Τα ποσοστά όπως παρουσίασε σε αναλυτικό διάγραμμα η UNICEF ανά 100.000 άτομα στην Ευρώπη ηλικίας 15-19 ετών, τα ποσοστά σύμφωνα με τις αιτίες θανάτου έχουν ως εξής:
42% τροχαία ατυχήματα
34% αυτοκτονία
8% συγγενείς παθήσεις
8% πνιγμοί
8% διαταραχές χρήσεις ουσιών
Σύμφωνα με δημοσίευμα του ΑΜΠΕ (9ος 2021) σε σχετική έρευνα που διεξήγε η Ευρωπαϊκή Παιδοψυχιατρική Εταιρεία διαπιστώθηκε ότι η επίπτωση της πανδημίας στην ψυχική υγεία των παιδιών και εφήβων αυξήθηκε δραματικά από το 50% το 2020 στο 80% το 2021 με τη μεγαλύτερη αύξηση να σημειώνεται στις αυτοκτονικές τάσεις, τις διαταραχές άγχους και διατροφής και τα σοβαρά καταθλιπτικά επεισόδια.
«Οι επιπτώσεις τις πανδημίας είναι σημαντικές, όμως δεν πρόκειται παρά για την κορυφή του παγόβουνου. Πριν καν ξεσπάσει η πανδημία, πολλά παιδιά υπέφεραν από προβλήματα ψυχικής υγείας και δεν λάμβαναν την κατάλληλη θεραπεία», τόνισε η γενική διευθύντρια της Unicef Ενριέτα Φιόρ.
Η πρόληψη, η αυξημένη έγνοια πριν το πρόβλημα παρουσιαστεί ή μεγαλώσει, η επένδυση σε χρόνο με το παιδί και τον έφηβο, σε συμβουλευτικές συνεδρίες και διάλογο με τους ειδικούς είναι μια επείγουσα ανάγκη. Ιδιωτικό ζήτημα είναι η ψυχική υγεία των εφήβων; Όχι, το ζήτημα είναι απόλυτα Πολιτικό γιατί η επίπτωση αυτής της κρίσης είναι σοβαρή και καθοριστική στη δημόσια σφαίρα, στη στάθμη του πολιτισμού μας και στην ποιότητα της δημοκρατίας, στο μέλλον του κόσμου.
Είναι επείγουσα ανάγκη σε προτεραιότητα η κατανόηση της κατάστασης της ψυχικής υγείας από τον πολιτικό κόσμο και ο σχεδιασμός πολιτικών αποφάσεων για την ψυχική υγεία και η επένδυση στην υλοποίηση τους. Ακόμα και μια έφηβη από τη Σουηδία αυτό καταγράφει με τον δικό της λόγο, στο πλαίσιο της ως άνω έρευνας της UNICEF σε όλον τον κόσμο: «τα θέματα που σχετίζονται με το στρες και την ψυχική υγεία φαίνεται να σας αγχώνουν. Και είναι θέματα για τα οποία δεν θέλετε στην πραγματικότητα να συζητήσετε».
Η ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων είναι πολύτιμη.
Ένα μισοανοιγμένο μπουμπούκι που μαραζώνει ή/και χάνεται πριν ανθίσει, ευωδιάσει και καρπίσει είναι χαμένο κέρδος του κόσμου. Και το χαμένο κέρδος του κόσμου είναι ανυπολόγιστη ζημία για όλους μας.
Ας έχουμε όλοι το νου μας στο παιδί, κυρίως στην εφηβεία…