Καιρό τώρα, μία περίεργη ιδέα, πολιορκεί το νου μου. Χτυπά με πείσμα τα τοιχώματα του μυαλού μου και πασχίζει να βγει, στο φως. Τελικά τα καταφέρνει να βγει στο φως και τι μου λέει αν αγαπάς; Ρε συ;
Σκέφτηκες ποτέ πώς ήταν ο κόσμος ετούτος όταν ήρθες περαστικός επισκέπτης σ’ αυτόν και πώς είναι σήμερα; Πόσες μεταρρυθμίσεις και πόσες αλλαγές έχουν επισυμβεί, οι περισσότερες προς το καλύτερο, που δεν περνούν από το μυαλό ανθρώπου, καθώς όλοι νομίζουμε, ότι ο κόσμος πάντα ήταν όπως είναι σήμερα;
Ναι πραγματικά αμέτρητες αλλαγές έχουν συμβεί στη ζωή μας που δεν τις αναλογιζόμαστε, δεν τις ταξινομούμε, δεν τις αξιολογούμε, ενώ τις έχουμε βιώσει, μία προς μία και αποτελούν τα σκαλοπάτια της κλίμακας που οδηγεί στην εξέλιξη και την πρόοδο. Πολλά είναι αυτά που διαφέρουν από τότε μέχρι σήμερα. Εύλογα κάποιος μπορεί να ρωτήσει ποιο θεωρείται το τότε; Δεν αναφέρομαι στο απώτερο παρελθόν.
Ας θεωρήσουμε το τότε στο τέλος του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου και συλλέξουμε τις εμπειρίες της μεταπολεμικής γενιάς, που ακόμα υπάρχει, και είναι σε δράση, τονίζοντας ότι ιστορία, είναι ένα τρένο, τρέχει, πάντα με καινούργιους επιβάτες. Νιώθω την ανάγκη, να τονίσω ότι το άρθρο αυτό, δεν αποτελεί κάποια μεταπτυχιακή εργασία.
Απλά είναι μια αναφορά σε αλλαγές που αποδεικνύουν, ότι η χώρα σημείωσε εξέλιξη και πρόοδο και προχώρησε παρά τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες στην εξέλιξη. Υπήρξαν πολλά εμπόδια και ανασχέσεις. Καταλύθηκε η Δημοκρατία και τη θέση της πήρε η Δικτατορία.
Φτάσαμε στα πρόθυρα του πολέμου. Βγήκαμε για δεύτερη φορά στρατιώτες και πήραμε όπλα για να υπερασπιστούμε την πατρίδα. Ζήσαμε πολιτικές, αστάθειες και ταραχές. Πολιτική ένδεια. Η εξέλιξη όμως και η πρόοδος γεννήθηκε μέσα από τις ανάγκες μας και έτσι προχωρούμε.
Θα αρχίσω να τα γράφω, μα από πού; Μα από τη γέννηση των ανθρώπων. Τα χρόνια εκείνα οικογένεια ήτανε πολλά παιδιά. Σήμερα ένα έως κανένα. Ο οικογενειακός προγραμματισμός, ήταν ένα θέμα εντελώς άγνωστο.
Μια φορά μία κυρία από το Λαράνι που είχε πολλά παιδιά και περνούσε δύσκολα, όταν της είπα, γιατί έκανες τόσα πολλά παιδιά, μου είπε: «να σου πω Δάσκαλε; Ετούτο είναι για μένα, ο κινηματογράφος μου και οι Τρεις Καμάρες μου…».
Τηλεόραση δεν υπήρχε. Υπήρχε το ραδιόφωνο, που ήταν μάλιστα, ένα μέσο μόρφωσης, χρήσιμο, με σοβαρές εκπομπές, όπως η ραδιοφωνική βιβλιοθήκη, το θέατρο στο μικρόφωνο, παιχνίδια γνώσεων.
Οι γυναίκες με την κοιλιά στο στόμα πήγαιναν στα χωράφια και όταν ερχόταν η ώρα του τοκετού, οπλιζόταν με δύναμη και γεννούσαν σπίτι, με την μαμή, χωρίς γιατρό, νοσοκομείο και κλινικές.
Δεν γνώριζαν τον ανώδυνο τοκετό, τις ασκήσεις, τις αναπνοές. Σήμερα ακούς περισσότερο την καισαρική τομή παρά τον φυσιολογικό τοκετό. Κανείς από τη γενιά μας δεν γνώριζε τον παιδίατρο. Σήμερα από την πρώτη στιγμή το παιδί παρακολουθείται από τον παιδίατρο και ευτυχώς.
Φάρμακα λιγοστά έως ανύπαρκτα. Πολλά παιδιά πέθαιναν από ασήμαντες αιτίες. Φυσικά δεν υπήρχαν και οι ανάλογες τροφές. Γάλα, κρέμες κλπ. Το γάλα της μάνας μόνο και κανένα χαμομηλάκι. Τα παιχνίδια λιγοστά έως ανύπαρκτα. Έδιναν και έπαιρναν τα αυτοσχέδια παιχνίδια. Αλλά πόσο ωραία παιχνίδια όμορφα παιχνίδια παίζαμε.
Μπάλα από κουρέλια, το λουρί της μάνας, το ντελίβερι, τα παλέτα, το τοιχάκι, το κρυφτό, το κυνηγητό, κλπ. Σήμερα που αγοράζουν παιχνίδια, πολλά παιχνίδια και ουδέποτε είναι ευτυχισμένα, όλο κάτι τους λείπει. Η καθαριότητα; Μπάνιο, λούσιμο κάθε Σάββατο στη σκάφη πλενόμασταν στην κρεμαστή βρυσούλα με το νερό που φέρναμε από το πηγάδι με τον κουβά και το σταμνί.
Διατροφή; άστα. Όσπρια, χόρτα, πατάτες, ό,τι έβγαζε ο κήπος, κρέας; μια φορά την εβδομάδα την Κυριακή. Την Κυριακή το πρωί εκκλησία και όποιος δεν ήθελε να σηκωθεί έπαιρνε τιμωρία. Ήμασταν όμως δυνατοί, γιατί από μικρά παιδιά πηγαίναμε στις δουλειές με τους μεγάλους να προσφέρουμε κι εμείς το μερίδιο μας στην οικογενειακή οικονομία. Σήμερα δεν δουλεύουν, δεν προσφέρουν μόνο απαιτούν. Αυτό δεν τους προσφέρει τους κάνει μάλιστα μεγάλο κακό.
Το μεγάλο λάθος της γενιάς μου είναι, ότι περάσαμε φτωχές δυσκολίες συνθήκες άγριες όπως δε γνωρίσαμε θέρμανση στα σχολεία και στο σπίτι. Δε γνωρίσαμε συνθήκες υγιεινής.
Δεν υπήρχε λουτρό με τη σημερινή μορφή. Ο χώρος των σωματικών μας αναγκών, ήταν έξω από το σπίτι. Το φαγητό όμως της μάνας και της γιαγιάς, πεντανόστιμο. Σημειωτέον ότι όλοι μαζί, καθόμαστε στο τραπέζι και οπωσδήποτε προηγούνταν προσευχή.
Εκπαιδευτικό σύστημα
Η εκπαίδευση μας ήταν εντελώς διαφορετική. Νηπιαγωγεία δεν υπήρχαν. Προσχολική αγωγή ανύπαρκτη. Και ο δάσκαλος η δασκάλα και το σχολείο, να έχουν αποκτήσει την κακή φήμη, από την αρχή. Και τούτο γιατί συνήθως φράση για τους υποψήφιους μαθητές, ήταν : «- εδά που θα πας εσύ στο σχολειό, θα σου πει αυτός ο δάσκαλος με τη βέργα του….»
Στο σχολείο υπήρχε αυστηρότητα. Οι μικροί βλέπαμε τους μεγάλους να τρώνε ξύλο στα χέρια, από τον δάσκαλο και μας έπιανε τρόμος. Θυμούμαι κάποιους που κατουρήθηκαν, εκεί επιτόπου. Όποιος δεν πρόσεχε στο μάθημα, έτρωγε «σκαμπίλι» στα γρήγορα. Οι δάσκαλοι παραταύτα, πάσχιζαν να μάθουμε και η αγωνία τους ήταν μεγάλη.
Οι εθνικές γιορτές γιορτάζονταν με τη δέουσα μεγαλοπρέπεια. Μεγαλοπρέπεια ήταν, ότι πηγαίναμε στον ποταμό κόβαμε τις μυρτιές, για να στολίσουμε το σχολείο, τις εικόνες των ηρώων και την είσοδο του σχολείου. Τελικά το συμπέρασμα είναι ότι από το δημοτικό μαθαίναμε γράμματα άρα χρειάζεται αυτή η αυστηρότητα. Σήμερα τα πάντα έχουν ισοπεδωθεί. Οι γονείς μαλώνουν τους δασκάλους. Ενέργεια εντελώς αντιπαιδαγωγική.
Τα σχολεία δεν είχαν θέρμανση. Ούτε καθαρίστρια. Είχαν όμως σχολικό κήπο, τραγούδι, εθνικούς χορούς. Όλα αυτά έχουν εξαφανιστεί από τα από τα σημερινά σχολεία. Εξετάσεις, τους λεγόμενους διαγωνισμούς τους κάναμε δύο φορές το χρόνο. Α εξάμηνο και Β εξάμηνο. Το ίδιο και στο γυμνάσιο. Για να πάμε γυμνάσιο, εξετάσεις. Όλα αυτά άφησαν πολλές και σοβαρές γνώσεις. Κυρίως μας μάθαιναν αγαπάμε και να σεβόμαστε τους μεγαλύτερους, τα ζώα, το περιβάλλον. Να είμαστε ευγενικοί και να παραχωρούμε την θέση μας.
Στα σχολεία οι γυμναστές έκαναν δουλειά. Θυμούμαι τόσα αγωνίσματα: δρόμος, άλματα, ακόντιο, λιθάρι, σφαίρα, κ.α. ενώ στο τέλος του χρόνου, είχαμε τις επιδείξεις. Τώρα τι κάνουν; Μου έλεγαν μαθητές ότι τα κινητά, χτυπούν και κατά την ώρα του μαθήματος, μέσα στις τάξεις. Οι καθηγητές και οι δάσκαλοι φοβούνται τους γονείς και δεν κάνουν παρατηρήσεις. Δεν ασκούν πλέον αγωγή. Όλα έχουν αφεθεί στον αυτόματο πιλότο δε γίνεται έτσι εκπαίδευση. Παλαιότερα για να συνεχίσουμε, για να θεραπευτεί κάνεις από κάποια σοβαρή ασθένεια έπρεπε να πάει Αθήνα, ή και εξωτερικό.
Απαιτούνταν πολλά χρήματα και πολύς χρόνος. Σήμερα ευτυχώς περισσότερες ασθένειες θεραπεύονται εδώ. Επίσης μεγάλη μεταρρύθμιση το θέμα της υγείας, μπορεί να αποτελέσει ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο.
(Συνεχίζεται)
*Ο Λεωνίδας Κανελλής είναι συνταξιούχος δάσκαλος