Η έλλειψη νερού στο Ηράκλειο επιδεινώνεται καθημερινά. Το ίδιο πρόβλημα αντιμετώπιζαν πολλά νησιά του νοτίου Αιγαίου μέχρι τις αρχές του τρέχοντος αιώνα. Παρά το ότι, τότε, το κόστος της αφαλάτωσης του θαλασσινού νερού ήταν σχετικά υψηλό, σε σύγκριση με το σημερινό, έγκαιρα και έγκυρα άρχισε να εφαρμόζεται η αφαλάτωση.
Έτσι σήμερα, όλα σχεδόν τα νησιά του Αιγαίου έχουν επιτυχώς αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ανεπάρκειας νερού, με την εγκατάσταση πάνω από 160 μονάδων, με δυναμικότητα περίπου 100 χιλιάδων m3 αφαλατωμένου νερού την ημέρα και κόστος 0,50-0,45 €/m3 παραγόμενου νερού.
Πριν από αυτήν την σύγχρονη τεχνολογική δυνατότητα, το πρόβλημα της έλλειψης νερού αντιμετωπιζόταν με μεταφορά πόσιμου νερού με βυτιοφόρα και κόστος 10 €/m3 περίπου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα υπήρξαν αρκετά νησιά του Αιγαίου και η Κύπρος. Σήμερα δυστυχώς, στο Ηράκλειο βρισκόμαστε σε αυτό το στάδιο.
Δηλαδή της προμήθειας νερού με βυτιοφόρα, με κόστος υψηλότερο από 10 €/m3. Δυστυχώς, η παραπληροφόρηση και η ατολμία έχουν στερήσει από την κοινωνία το δικαίωμα να έχει πρόσβαση σε επαρκές και ασφαλές νερό. Αντ’ αυτού, οι επαγγελματίες του κέντρου κλείνουν τα καταστήματά τους λόγω έλλειψης νερού, πολίτες σε απόγνωση καταφεύγουν σε δημόσιους χώρους ή κουρεία για να λουστούν, ενώ τα βυτιοφόρα δεν προλαβαίνουν τις παραγγελίες, με αμφίβολη την ποιότητα του πωλούμενου νερού.
Σήμερα η αξιοποίηση των μη συμβατικών πηγών, κυρίως του αφαλατωμένου νερού, αποτελεί μονόδρομο για την ασφαλή ικανοποίηση των υδατικών αναγκών των κοινωνιών και όχι μόνο, όπως επιτυχώς γίνεται αλλού.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου, η Κύπρος, η Μάλτα, το Ισραήλ και άλλες περιοχές του πλανήτη. Στην Κρήτη, που διαθέτει σημαντικότατες υφάλμυρες πηγές σε παράκτιες περιοχές -συνολικής παροχής ενός δισεκατομ. m3 υφάλμυρου νερού περίπου ετησίως- είναι τραγικό να μην μπορούμε να παράξομε το απαιτούμενο πόσιμο νερό, με το χαμηλότερο δυνατό κόστος (0,13-0,15 €/m3 παραγόμενου νερού), σε σύγκριση με το αφαλατωμένο θαλασσινό νερό (0,50-0,45 €/m3 ) και το μεταφερόμενο (10 €/m3) και με ασφαλή και υψηλά ποιοτικά χαρακτηριστικά.
Όπως επανειλημμένα έχω αρθρογραφήσει, εκτιμάται ότι από τους Αλμυρούς του Ηρακλείου, Αγίου Νικολάου και την πηγή της Μαλαύρας Ιεράπετρας, θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί η ελλειμματικότητα νερού της ανατολικής Κρήτης, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.
Ακόμη και το Ηράκλειο η μεγαλύτερη πόλη και πρωτεύουσα της Κρήτης, θα μπορούσε πάγια να αντιμετωπίσει το υδατικό της πρόβλημα με: (α) την αφαλάτωση υφάλμυρου νερού της πηγής του Αλμυρού Ηρακλείου. Η άδεια χρήσης του υφάλμυρου νερού από το Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος, πληροφορούμαι, ότι μπορεί να χορηγηθεί άμεσα. (β) Την επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων εκροών των αστικών υγρών αποβλήτων.
Αυτό το θέμα, το οποίο είχαμε προτείνει από το 1994, φαίνεται ότι επιλύεται με καθυστέρηση 30 χρόνων, εις βάρος της ανάπτυξης, που θα είχε επιφέρει όλα αυτά τα χρόνια η επωφελής αξιοποίηση 40.000 m3 νερού ημερησίως, τουλάχιστον τους θερινούς μήνες.
Είναι αυτονόητο ότι η άμεση αξιοποίηση των υφάλμυρων νερών πρέπει να αποτελέσει την πρώτιστη και όχι την έσχατη λύση για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας. Υπάρχει ατεκμηρίωτη παραπληροφόρηση και δυσπιστία για την ποιότητα του αφαλατωμένου νερού.
Δυστυχώς, ακόμη και ειδικοί επιστήμονες θεωρούν το αφαλατωμένο νερό ως βιομηχανικό νερό υψηλού κόστους. Αυτό είναι παρωχημένη δοξασία και ο χρησιμοποιούμενος όρος βιομηχανικό νερό εντελώς αδόκιμος, όπως έχει αναφερθεί κατ’ επανάληψη. Το νερό είναι ένα και μοναδικό (Αγγελάκης, 2025).
Διεθνώς, προβλέπεται ότι στο μέλλον η αφαλάτωση θα αυξάνεται με αποτέλεσμα να αποτελέσει την κύρια πηγή υδροδότησης σε αρκετές περιοχές, ενώ το κόστος παραγωγής του αφαλατωμένου νερού θα μειωθεί ακόμη περισσότερο. Επομένως, ουδεμία δικαιολογία υπάρχει πλέον για την κωλυσιεργία και τη διστακτικότητα στην αξιοποίηση αυτού του πολύτιμου μη συμβατικού υδατικού πόρου.
Απαιτούνται σοβαρές, επιστημονικά δόκιμες και αδιάβλητες αποφάσεις για την έγκαιρη, έγκυρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση του υδατικού ελλείμματός μας. Δεν περιποιεί τιμή σε κανένα αυτή η απαράδεκτη κατάσταση, με τόσο έντονα προβλήματα ύδρευσης ολόκληρης σχεδόν της κοινωνίας του τόπου μας.
Βιβλιογραφία
Αγγελάκης, Α. Ν. (2025). Αξιοποίηση μη συμβατικών υδατικών πόρων.
Χανιώτικα Νέα, Χανιά, 19/08/2025, https://www.haniotikanea.
gr/axiopoiisi-i-sy-vatikon-poron/
Ο Ανδρέας Ν. Αγγελάκης είναι επίτιμο μέλος και διακεκριμένο fellow του Παγκόσμιου Οργανισμού Νερού (IWA)