Το κείμενο που ακολουθεί, αποτελεί τη συνέχεια του Α΄ Μέρους που δημοσιεύτηκε στο προηγούμενο φύλλο με τίτλο: ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Η παράτολμη απόφασή τους για απαγωγή του βασιλιά!
Η τελευταία Παγκρήτια σύσκεψη σύμφωνα πάντα με το κατηγορητήριο, έγινε στις 28 Οκτωβρίου του 1967 στο Αγιασμάτσι, στην οποία μετείχαν τα 20 μέλη της οργάνωσης. Σκοπός της συνάθροισης αυτής όπως το κατηγορητήριο αναφέρει ήταν να αποφασίσουν για το πώς θα επιτίθεντο στο κυβερνητικό κλιμάκιο και στον Βασιλιά Κωνσταντίνο, οι οποίοι θα ήταν οι επίσημοι στον εορτασμό του ολοκαυτώματος του Αρκαδίου στο Ρέθυμνο στην επέτειο των 101 χρόνων από το 1866.
Στην συζήτηση που έγινε υπήρξαν σύμφωνα με τα πρακτικά της προανάκρισης διάφορες προτάσεις όπως «η δολοφονία των μελών του κυβερνητικού κλιμακίου και η συγκρότησις ενόπλων ομάδων υπαίθρου δια την εκτέλεσιν πράξεων στρεφομένων κατά της Κυβερνήσεως».
Τελικά όμως αυτό που αποφασίστηκε, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των πρωταγωνιστών, ήταν, ότι η οργάνωση με όλους τους ενόπλους θα έστηναν ενέδρα στη Δυτική πύλη του Αρκαδίου, θα συνελάμβαναν και θα απήγαγαν τον Βασιλιά κατά την είσοδό του στο Μοναστήρι. Στη συνέχεια θα τον οδηγούσαν σε ασφαλές μέρος μέσα στο Μοναστήρι, στο κελί του ηγουμένου της Μονής ο οποίος ήταν μυημένος στο σχέδιο κατά την μαρτυρία του πρωτεργάτη της οργάνωσης του Γιώργη του Ουρανού.
Από εκεί θα τον εξανάγκαζαν με την απειλή των όπλων, να ορκίσει νέα, δημοκρατική Κυβέρνηση. Με την ενέργεια αυτή του βασιλιά, κατά τις ισχύουσες διατάξεις, θα καταλύετο η δικτατορία! Αυτό βέβαια, όσο και να μην πετύχαινε απόλυτα, δηλαδή το ότι ο βασιλιάς θα συλλαμβάνοταν, θα ήταν μια κορυφαία αντιστασιακή πράξη, όπου με αιχμή του δόρατος την αιχμαλωσία του ανώτατου άρχοντα της χώρας, το συμβάν, θα έπαιρνε τεράστια διεθνή δημοσιότητα. Θα δημιουργούταν τέτοια πολιτική και στρατιωτική αναστάτωση, που η δικτατορία θα εκτίθετο διεθνώς και πάντα κατά τις εκτιμήσεις των πρωταγωνιστών, αυτό θα οδηγούσε στην κατάρρευσή της. Αυτό όμως ήταν και ο σκοπός του εγχειρήματός τους. Η πτώση της λαομίσητης χούντας!
Η επιχείρηση της ασφάλειας στο Αγιασμάτσι
Όμως για κακή τους τύχη δύο ημέρες μετά την Παγκρήτια αυτή σύσκεψη, σε μια βομβιστική ενέργεια μελών της οργάνωσης στο Ηράκλειο, συνελήφθησαν από την Ασφάλεια Ηρακλείου τρεις από αυτούς. Στη συνέχεια ξεκίνησε πογκρόμ συλλήψεων.
Σε λίγες ημέρες είχαν συλληφθεί όλα τα μέλη της οργάνωσης. Στην αγροικία του στο Αγιασμάτσι αργά τη νύκτα της 7ης Νοεμβρίου μετά από συντονισμένη επιχείρηση της Ασφάλειας Ηρακλείου συνελήφθη και ο Γιώργης Ουρανός, η σύζυγός του Φωτεινή, και ο πρωτανηψιός του Σταυρακάκης Μανώλης μαθητής του Γυμνασίου τότε, 16 χρόνων, ο οποίος εκείνη την περίοδο διέμενε μαζί τους. Η γηραιά μητέρα του Γιώργη Ουρανού, η Αμαλία, που διέμενε επίσης μαζί τους, δεν συνελήφθη.
Επίσης τότε βρέθηκαν και κατασχέθηκαν όλα τα όπλα τους, που ήταν κρυμμένα εκεί, και όλοι μαζί το ίδιο βράδυ μεταφέρθηκαν στην Ασφάλεια Ηρακλείου. Αμέσως ξεκίνησαν οι ανακρίσεις με τις γνωστές απάνθρωπες μεθόδους της χούντας.
Η παραπομπή στο στρατοδικείο Χανίων
Με βάση την αναφορά της Ασφάλειας Ηρακλείου που φέρει ημερομηνία 22 Νοεμβρίου ΄67 συντάχθηκε το παραπεμπτικό βούλευμα του φρουράρχου Χανίων προς τον βασιλικό επίτροπο του ΕΚΤΑΚΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΔΙΚΕΙΟΥ ΧΑΝΙΩΝ με ημερομηνία 29 Νοεμβρίου του ΄67.
Ο βασιλικός επίτροπος ενεργών ως εισαγγελέας του Στρατοδικείου, συνέταξε το κατηγορητήριο με βάση τον Νόμο 509 του 1947 που είχε νομοθετηθεί στην έναρξη του Εμφυλίου πολέμου για τις διώξεις των Ελλήνων κομμουνιστών και «αντιφρονούντων», και τους ορίστηκε δίκη στις 13 Δεκεμβρίου ΄67 με πολύ βαριές κατηγορίες για Εθνική προδοσία και σχεδιαζόμενη ένοπλον κατάλυσιν του πολιτεύματος.
Ωστόσο η πραγματική απόφαση για την σχεδιαζόμενη επίθεση των αγωνιστών και για την απαγωγή του Βασιλιά δεν τους έγινε γνωστή από την πρώτη ημέρα των ανακρίσεων και για τούτο δεν ματαιώθηκε η επίσκεψη του βασιλιά στις εκδηλώσεις που ήταν ακριβώς την επόμενη ημέρα 8 Νοεμβρίου, και ούτε η συμμετοχή στην κυβερνητική αποστολή του αντιπροέδρου της χούντας Στυλιανού Παττακού.
Οι κατηγορίες με τις οποίες παραπέμφηκαν, ήταν βαρύτατες και φυσικά οι ποινές θα ήταν εξ’ ίσου εξοντωτικές και για την τρομοκράτηση των υπόλοιπων αντιδρούντων δημοκρατών πολιτών εκτιμώμενες ως και την ποινή των ισοβίων.
Το βασιλικό “πραξικόπημα” και η αναβολή της δίκης
Όμως την ημέρα που θα ξεκινούσε η δίκη στις 13 Δεκεμβρίου, ξημερώματα εκδηλώθηκε το βασιλικό «πραξικόπημα» από τη Θεσσαλονίκη, όπου δημιουργήθηκε πολύ μεγάλη αναστάτωση στο στράτευμα και έτσι η δίκη αναβλήθηκε. Το υποτιθέμενο «πραξικόπημα» απέτυχε, και την ίδια ημέρα ο βασιλιάς διέφυγε στη Ρώμη. Λίγες ημέρες αργότερα, στις 22 Δεκεμβρίου ο δικτάτορας Παπαδόπουλος εξήγγειλε γενική αμνηστία, η οποία ήταν μέσα στα πλαίσια της φιλελευθεροποίησης και της δήθεν ολιγότερο αυστηρής αντιμετώπισης των αντιπάλων της που ήθελε να παρουσιάσει η χούντα.
Οι δικτάτορες πήραν αυτή την απόφαση, γιατί αφ’ ενός είχαν πιεσθεί έντονα από τη διεθνή κοινότητα, αλλά και αφετέρου, επειδή είχαν ήδη περάσει 8 ολόκληροι μήνες από την επιβολή της δικτατορίας, και εκείνοι είχαν εδραιωθεί στην εξουσία και ένοιωθαν περισσότερο ασφαλείς στο ότι δεν κινδύνευαν να τους ανατρέψουν. Με τις διατάξεις αυτές περί αμνηστίας απελευθερώθηκαν εκατοντάδες πολιτικοί κρατούμενοι σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Η αμνηστία που δεν ίσχυσε για την Κρήτη
Η περίπτωση της Κρήτης όμως εξαιρέθηκε από την απόδοση αμνηστίας, γιατί, επειδή η Κρήτη ήταν μια ιδιαίτερη περιοχή με υψηλό δημοκρατικό φρόνημα και πολύ μεγάλο ποσοστό της δημοκρατικής παράταξης, θα έπρεπε να εξαλειφθούν οι πυρήνες αντίστασης και μάλιστα με παραδειγματική τιμωρία των συλληφθέντων για εκφοβισμό των πολιτών.
Αλλά επίσης η Δ.Ε.Κ.Α. ήταν και η μοναδική αντιστασιακή οργάνωση που παρουσιάστηκε στη Κρήτη και η οποία διέθετε κατ’ αρχήν ισχυρό πολεμικό οπλισμό, είχε υψηλή συνοχή και μαχητικότητα, μεγάλη επιχειρησιακή δεινότητα και συγχρόνως τα μέλη της διέθεταν υψηλό κοινωνικό κύρος αφού ήδη οι τέσσερεις από αυτούς ήταν πρώην βουλευτές της δημοκρατικής παράταξης και ένας πρώην δήμαρχος.
Εξ άλλου οι άνθρωποι της δικτατορίας ως έμπειροι στις διώξεις δημοκρατικών πολιτών διέγνωσαν ότι αν φυλακίσουν και εξουδετερώσουν τους συλληφθέντες αγωνιστές οι οποίοι σίγουρα αποτελούσαν τους πλέον αποφασισμένους κατά της χούντας σε όλο το νησί, θα κάμψουν και την μαχητικότητα του δημοκρατικού κόσμου της Κρήτης.
Αυτό σίγουρα επιβεβαιώθηκε αφού όλα τα επόμενα 6 χρόνια της δικτατορίας δεν εμφανίστηκε καμία άλλη αντιστασιακή οργάνωση στη Κρήτη.
Η αποφυλάκιση του Ανδρέα Παπανδρέου
Με τις διατάξεις αυτές περί αμνήστευσης στις 24 Δεκεμβρίου αποφυλακίζεται από τις φυλακές Αβέρωφ και ο Ανδρέας Παπανδρέου ο οποίος βρισκόταν εκεί φυλακισμένος από τον Μάιο του ΄67.
Στις 16 Ιανουαρίου ο Ανδρέας με την οικογένειά του αναχωρεί για το Παρίσι, και από εκεί για την Στοκχόλμη όπου στις 27 Φεβρουαρίου θα ιδρύσει το πολιτικό κίνημα Π.Α.Κ. για την αντίσταση κατά της χούντας, το οποίο θα αποτελέσει και το προοίμιο του ΠΑΣΟΚ.
Η αλλαγή στο κατηγορητήριο
Η νέα δίκη για τους αγωνιστές της Δ.Ε.Κ.Α. ορίζεται για την 1η Φεβρουαρίου ΄68. Πράγματι η δίκη ξεκινάει την 1η Φεβρουαρίου στο Έκτακτο Στρατοδικείο Χανίων και ολοκληρώνεται με συνοπτικές διαδικασίες στις 3 Φεβρουαρίου. Ωστόσο το κατηγορητήριο για τους αγωνιστές είχε ήδη αλλάξει σκόπιμα, και η παραπομπή τους δεν ήταν πια με τον Νόμο 509 / 1947 του Εμφυλίου, αφού στα πλαίσια της εξαγγελθείσης φιλελευθεροποίησης και αμνηστίας θα έπρεπε η χούντα να εμφανίζει ηπιότερο πρόσωπο, ακόμη και προς «τους εχθρούς» της.
Έτσι μετέτρεψαν το κατηγορητήριο ώστε να καταδικαστούν ως εγκληματίες με βάση τον ποινικό κώδικα για παράνομη κατοχή όπλων και εκρηκτικών υλών καθώς και οπλοφορία, και όχι με τις αρχικές κατηγορίες για 6 απείθειες στη διαταγή της Στρατιωτικής Αρχής περί εθνικής προδοσίας και απόπειρα κατάλυσης του πολιτεύματος. Ακόμη στόχος των στρατοδικών ήταν να διεξαχθεί η δίκη όσον συντομότερα γινόταν, ώστε να μην προλάβει να πάρει πολύ δημοσιότητα. Και αυτό το πέτυχαν, αφού δεν γράφτηκε καν στις αθηναϊκές εφημερίδες.
Αυτό συνέβη αφ’ ενός επειδή τις δημοκρατικές εφημερίδες τις είχε κλείσει η χούντα, εις δε τις υπόλοιπες υπήρχε η λογοκρισία που δεν επέτρεπε να γραφτούν τέτοια ανατρεπτικά γεγονότα!
Οι βαριές ποινές στους αγωνιστές
Στις 3 Φεβρουαρίου τελείωσε η δίκη και εκδόθηκε η απόφαση. Ως δικαστικό έγγραφο αποτελείται από 100 χειρόγραφες σελίδες αντίγραφο του οποίου βρίσκεται στο αρχείο του Γεώργιου Ουρανού. Οι ποινές που επιβλήθηκαν στους 24 καταδικασθέντες αγωνιστές ήταν, από 11 χρόνια φυλάκιση για τον Φοίβο Ιωαννίδη, 5 χρόνια για τον Θανάση Σκουλά, 4 χρόνια για τον Γιώργη Ουρανό και τον Γιώργη Γιαννόπουλο, 3,5 χρόνια για τον Δημήτρη Ξυριτάκη, 2 χρόνια για τον Γιάννη Χαλκιαδάκη, τον Στρατή Μεσσήνη, τον Μανώλη Παπαϊωάννου, και τον παπα-Πέτρο Γαβαλά και λιγότερα χρόνια για τους υπόλοιπους.
Όλοι οι καταδικασθέντες οδηγήθηκαν στις φυλακές. Άλλοι στην Ν. Αλικαρνασσό, άλλοι στην Αγυιά Χανίων, καθώς και σε άλλες φυλακές της χώρας όπου και εξέτισαν τις ποινές τους. Από τους 29 αυτούς αγωνιστές σήμερα οι 21 δεν βρίσκονται πια στη ζωή.
Σήμερα συμπληρώνονται 53 ολόκληρα χρόνια από την σύλληψη των αγωνιστών, και εκείνο που έχει σημασία για εμάς είναι να μην ξεχνούμε πως το στέριωμα της Δημοκρατία μας, δεν μας χαρίστηκε αλλά κατακτήθηκε με πολλούς αγώνες και θυσίες και από τους παραπάνω αλλά και από εκατοντάδες άλλους αγωνιστές, που κάποιοι μάλιστα απ’ αυτούς πλήρωσαν ακόμη και με τη ζωή τους !
Αποτίουμε λοιπόν φόρο τιμής στους αγωνιστές της Δημοκρατίας που με τη γενναιότητά τους μας δείχνουν το παράδειγμα των αγώνων για τα πανανθρώπινα ιδανικά της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας.
Η πρόταση για το Μουσείο της Αντίστασης
Στα πλαίσια της αναγνώρισης των αγώνων τους αυτών, προτείνουμε το σπίτι στο Αγιασμάτσι που χρησιμοποιήθηκε ως ορμητήριο των αγώνων κατά της δικτατορίας να αγοραστεί είτε από το ελληνικό Δημόσιο είτε από φορέα του, ή ακόμη και από πολιτιστικό φορέα ιδιωτικής πρωτοβουλίας (π.χ. κάποιας τράπεζας) και να χρησιμοποιηθεί ως μνημείο και μουσείο των αγώνων για τη Δημοκρατία.
Σήμερα το σπίτι και ο περιβάλλων χώρος ανήκει σε κληρονόμους του Γιώργη Ουρανού. Το κτήριο θα πρέπει να ανακατασκευαστεί και να συμπληρωθεί ώστε να μπορεί να διαμορφωθεί σε μουσειακό, εκθεσιακό καθώς και μικρό συνεδριακό χώρο. Επίσης στον ευρύχωρο περιβάλλοντα χώρο θα μπορούσε να ανεγερθεί ένας μικρός υπαίθριος αμφιθεατρικός χώρος για εκδηλώσεις την περίοδο του καλοκαιριού. Το όλον συγκρότημα θα μπορεί να ονομαστεί, ως «ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ».
Οι δράσεις του Μουσείου
Η διαχείρισή του θα ανατεθεί σε ένα ίδρυμα ιδιωτικού ή δημόσιου χαρακτήρα που θα συσταθεί και που θα ορίζεται από τον φορέα ιδιοκτησίας και διαχείρισής του. Στο χώρο του μουσείου θα μπορούν να εκτεθούν εκθέματα που θα αναφέρονται στον αντιδικτατορικό αγώνα της οργάνωσης Δ.Ε.Κ.Α. και των Κρητών γενικότερα, αλλά και όλων των αντιστασιακών οργανώσεων της Ελλάδας στο σύνολό τους.
Επίσης το μουσείο θα μπορεί να διοργανώνει εκδηλώσεις που θα σχετίζονται με τους αντιστασιακούς αγώνες όχι μόνον του ελληνικού λαού αλλά και άλλων φιλικών μας λαών του ευρωπαϊκού αλλά και του διεθνούς χώρου. Ακόμη το μουσείο θα μπορεί να αναπτύξει συνεργασίες με το Πανεπιστήμιο Κρήτης, αλλά και με τις Νομικές ή και τις σχολές ιστορίας των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης ή και του εξωτερικού για την εκπόνηση μελετών για την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Επίσης θα μπορεί να προχωρεί σε εκδόσεις συγγραμμάτων και μελετών για τους κοινωνικούς αγώνες του ελληνικού ή και άλλων λαών. Το μουσείο ακόμη θα μπορεί να διοργανώνει εκδηλώσεις μορφωτικές αλλά και ψυχαγωγικές, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Ιδιαίτερο πλεονέκτημά του, είναι και η τοποθεσία του, που βρίσκεται σε απόσταση μόλις επτακοσίων περίπου μέτρων από την Εθνική οδό, στον μελλοντικό κόμβο του Λατζιμά, όπου οριοθετείται ακριβώς στο μέσο της απόστασης Χανίων – Ηρακλείου που είναι 70 περίπου χιλιόμετρα από την κάθε πόλη.
Ο συμβολισμός της Διοίκησης
Στην επιτροπή διοίκησης του μουσείου θα πρέπει να μετέχουν και οι οκτώ επιζώντες της οργάνωσης Δ.Ε.Κ.Α. Πρόεδρος της επιτροπής θα πρέπει να οριστεί ένας ακαδημαϊκός δάσκαλος άμεσα σχετιζόμενος με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την συνταγματική τους κατοχύρωση και ως τέτοιον προτείνουμε τον Ευάγγελο Βενιζέλο, κορυφαίο συνταγματολόγο και πρώην υπουργό. Ε
ίμαστε σίγουροι ότι το βαρύ πολιτικό και ιστορικό φορτίο που θα φέρει το μουσείο σε συνδυασμό με την ευρυμάθεια και την επιστημοσύνη της προτεινόμενης Διοίκησής του, θα έχει λαμπρή ανταπόκριση, προς όφελος της Δημοκρατίας μας και του λαού μας.
Ο Γιώργος Ουρανός είναι ψυχολόγος, πρώην διοικητής του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Χανίων