Πρόσφατα, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) και οι τρεις κορυφαίες πλατφόρμες διαμοιρασμού (Airbnb, Booking.com και VRBO) προχώρησαν στη σύναψη ενός πρωτοκόλλου συνεργασίας (MoU – Memorandum of Understanding), στο οποίο προβλέπονται τα εξής:
Οι πλατφόρμες θα παρέχουν στους ιστοτόπους τους ένα διακριτό και σαφώς ορισμένο πεδίο, προκειμένου ο ιδιοκτήτης/διαχειριστής ακινήτων να καταχωρεί τον προβλεπόμενο αριθμό καταχώρισης ακινήτου (Ειδικό Σήμα Λειτουργίας/Μοναδικός Αριθμός Γνωστοποίησης/Αριθμός Μητρώου Ακινήτου, ανάλογα με την περίπτωση) ή την αιτιολογημένη εξαίρεσή του, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία.
Οι πλατφόρμες θα ενημερώσουν, όσον αφορά τα ήδη καταχωρισμένα ακίνητα, για την υποχρέωση παροχής του αριθμού καταχώρισής τους, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, καθώς και για τους κινδύνους της μη συμμόρφωσης.
Οι πλατφόρμες συμφωνούν ότι έπειτα από σχετική ειδοποίηση της ΑΑΔΕ θα αφαιρούν όλες τις καταχωρίσεις που δεν παρείχαν τον προβλεπόμενο αριθμό καταχώρισης ακινήτου ή τη δικαιολογημένη εξαίρεση, όπως ορίζει ο νόμος.
Οι συμφωνημένες διαδικασίες θα επανεξετάζονται ετησίως, ξεκινώντας από τον Ιούνιο του 2021.
Η σύναψη του πρωτόκολλου συνεργασίας στοχεύει αφενός στην προστασία των δημοσίων εσόδων και αφετέρου στον περιορισμό της φοροδιαφυγής, δεδομένων των αυξημένων εσόδων των ιδιοκτητών/διαχειριστών ακινήτων από την οικονομία διαμοιρασμού τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με το εκτεταμένο φαινόμενο της μη δήλωσής τους.
Παράλληλα, αποσκοπεί να αμβλύνει τον αθέμιτο ανταγωνισμό που έχει προκύψει από το παραπάνω φαινόμενο και να προστατέψει τις επιχειρήσεις που λειτουργούν νόμιμα και συμμορφώνονται με τις δηλωτικές τους υποχρεώσεις, όπως τις επιχειρήσεις ενοικίασης καταλυμάτων αλλά και τις ξενοδοχειακές μονάδες.
Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να σημειωθεί ότι το πρωτόκολλο συνεργασίας έρχεται να συμπληρώσει την ήδη υπάρχουσα νομική βάση για την αποστολή πληροφοριών εκ μέρους των ψηφιακών πλατφορμών προς την ΑΑΔΕ. Ειδικότερα, στο άρθρο 15 παρ. 3α του ν. 4174/2013 (Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας) προβλέπεται ότι η Φορολογική Διοίκηση δύναται να ζητά, με έγγραφο ή ηλεκτρονικό αίτημα, από κάθε διαχειριστή ψηφιακής πλατφόρμας, η οποία δραστηριοποιείται στην οικονομία του διαμοιρασμού, οποιαδήποτε πληροφορία ή στοιχείο σχετικά με πρόσωπα που χρησιμοποιούν την πλατφόρμα ως πωλητές (ιδιοκτήτες/διαχειριστές), για τα οποία προκύπτουν φορολογικές υποχρεώσεις στην ημεδαπή.
Παράλληλα, στο άρθρο 54Δ του Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας προβλέπεται ότι η μη ανταπόκριση στο παραπάνω αίτημα, μέχρι την τελευταία ημέρα του επόμενου μήνα από τον μήνα παραλαβής του αιτήματος, ή η παροχή στοιχείων που δεν ανταποκρίνονται στις προδιαγραφές του ως άνω αιτήματος, συνεπάγεται τη διακοπή της πρόσβασης στους ιστότοπους των ψηφιακών πλατφορμών, από τους Παρόχους Υπηρεσιών Διαδικτύου με καταστατική έδρα ή με τόπο πραγματικής διοίκησης ή μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα, όταν η πρόσβαση διενεργείται από Διεύθυνση Διαδικτυακού Πρωτοκόλλου (Διεύθυνση IP) που βρίσκεται στην Ελληνική Επικράτεια.
Βάσει του άρθρου 15 παρ. 3α ΚΦΔ, η Φορολογική Διοίκηση έχει ήδη προβεί στην αποστολή ηλεκτρονικών αιτημάτων προς τις τρεις ψηφιακές πλατφόρμες με σκοπό να της γνωστοποιήσουν σειρά στοιχείων ιδιοκτητών/διαχειριστών ακινήτων που έχουν χρησιμοποιήσει την πλατφόρμα για τα φορολογικά έτη 2018, 2019 και 2020. Ενδεικτικώς, στις ηλεκτρονικές επιστολές ζητούνται τα στοιχεία των ιδιοκτητών/διαχειριστών ακινήτων, τα στοιχεία των ακινήτων και τα στοιχεία του εισοδήματος του αντίστοιχου φορολογικού έτους που έλαβαν οι ιδιοκτήτες/διαχειριστές μέσω της πλατφόρμας.
Οι δε ψηφιακές πλατφόρμες, ανταποκρινόμενες στα αιτήματα της Φορολογικής Διοίκησης, λαμβανομένης υπόψη της ιδιαίτερα δυσμενούς κύρωσης του άρθρου 54Δ του Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας, έχουν αποστείλει αρχεία για τα παραπάνω φορολογικά έτη, στα οποία φημολογείται ότι υπάρχουν πάνω από 120.000 εγγραφές ακινήτων.
Ωστόσο, λόγω της μη δήλωσης κατά την ανάρτηση των ακινήτων στις πλατφόρμες, είτε του ΑΦΜ είτε του αριθμού καταχώρισης ακινήτου, δεν ήταν δυνατή η αυτόματη και γρήγορη ταυτοποίηση των ιδιοκτητών/διαχειριστών ακινήτων από την ΑΑΔΕ. Επομένως, όπως αναφέρθηκε, το πρωτόκολλο συνεργασίας, έρχεται να συμπληρώσει και να βελτιώσει την εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 15 παρ. 3α του Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας.
Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι η χρονική ισχύς του πρωτοκόλλου συνεργασίας τίθεται υπό την προϋπόθεση της πορείας των ευρωπαϊκών εξελίξεων σχετικά με την θέσπιση ενός κανονιστικού πλαισίου στο πεδίο της υποχρεωτικής δήλωσης και της αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με τις ψηφιακές πλατφόρμες.
Συγκεκριμένα, στις 22 Μαρτίου 2021 το Συμβούλιο υιοθέτησε την από 15.07.2020 πρόταση της Επιτροπής για την τροποποίηση της Οδηγίας 2011/16/ΕΕ, γνωστή και ως DAC7. Με την εν λόγω Οδηγία, τα κράτη μέλη πρέπει να ενσωματώσουν έως την 31.12.2022 και να εφαρμόσουν από την 01.01.2023 τις διατάξεις της Οδηγίας DAC 7, με την οποία θεσπίζονται αφενός κανόνες γνωστοποίησης από τις ψηφιακές πλατφόρμες των στοιχείων και των εισοδημάτων των ιδιοκτητών/διαχειριστών ακινήτων στο κράτος μέλος της έδρας της πλατφόρμας και αφετέρου κανόνες αυτόματης ανταλλαγής των δηλωθέντων στοιχείων και εισοδημάτων από το εν λόγω κράτος μέλος, στο κράτος μέλος της φορολογικής κατοικίας των ιδιοκτητών/διαχειριστών ακινήτων ή στο κράτος μέλος τοποθεσίας του ακινήτου.
Δεδομένου ότι, μεταξύ των στόχων της Οδηγίας, είναι και η αντιμετώπιση των μεμονωμένων εθνικών νομοθετημάτων σε επίπεδο ΕΕ, τα οποία δημιουργούν πολλές και διαφορετικές δηλωτικές υποχρεώσεις για τις ψηφιακές πλατφόρμες, η διάταξη του άρθρου 15 παρ. 3α του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας θα πρέπει να επανεξεταστεί στο μέλλον από τον Έλληνα νομοθέτη. Όπως αναφέρθηκε, κάθε ψηφιακή πλατφόρμα θα δηλώνει τα στοιχεία μόνο σε ένα κράτος μέλος, το οποίο στη συνέχεια θα τα αποστέλλει αυτομάτως στο κράτος μέλος της της φορολογικής κατοικίας των ιδιοκτητών/διαχειριστών ακινήτων ή στο κράτος μέλος τοποθεσίας του ακινήτου.
Πάντως, η υποχρέωση γνωστοποίησης των υπό συζήτηση στοιχείων σε εθνικό επίπεδο και πριν από την υιοθέτηση ανάλογων μέτρων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποδεικνύει τα έγκαιρα αντανακλαστικά του Έλληνα νομοθέτη και της Φορολογικής Διοίκησης, δεδομένου ότι το άρθρο 15 παρ. 3α εισήχθη στον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας τον Δεκέμβριο του 2019.
* Ο Γεώργιος Βλαχάκης είναι δικηγόρος Αθηνών, LL.M. Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Φορολογικού Δικαίου Πανεπιστημίου Μάαστριχτ, Μ.Δ.Ε. Φορολογικού Δικαίου Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών