Ο Ντόναλντ Τραμπ πολιτεύθηκε στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του και μέχρι την ανάληψη της εξουσίας κατηγορώντας τη διακυβέρνηση Μπάιντεν-Χάρρις ως φιλοπόλεμη. Ούτε λίγο ούτε πολύ απέδιδε τους πολέμους στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή αποκλειστικά στους χειρισμούς των πολιτικών αντιπάλων του. Ευθέως δε υποσχόταν ότι ο ίδιος ως πρόεδρος θα τελείωνε αυτές τις συγκρούσεις άμεσα, “μέσα σε μια ημέρα” έλεγε και ξαναέλεγε γλαφυρά.
Τα αποτελέσματα φυσικά είναι αστρονομικά μακρυά από οτιδήποτε έχει υποσχεθεί και πώς αλλιώς μπορούσε να γίνει; Οι περιφερειακές συγκρούσεις έχουν ρίζες που εντοπίζονται βαθιά στην ιστορία, δεν πρόκειται για επιχειρηματικό deal, η επίτευξη μιας βιώσιμης ειρήνης είναι κάτι που αφορά αδιανόητα περίπλοκες διαπραγματεύσεις και πολυεπίπεδους παράγοντες.
Τίποτα από αυτά δεν πτόησε, ούτε και πτοεί απ’ ό,τι φαίνεται, τον Ντόναλντ Τραμπ να μιλά ακατάσχετα για θέματα εξαιρετικά ευαίσθητα ή να δημοσιεύει αδιανόητα πράγματα, όπως εκείνο το διαβόητο βίντεο τεχνητής νοημοσύνης για την μετατροπή της Γάζας σε μια κοσμοπολίτικη ριβιέρα χωρίς… Παλαιστινίους.
Η διακυβέρνηση Τραμπ με ασύλληπτη ελαφρότητα και χοντροκοπιά συστηματικά αποδιοργανώνει και πυροδοτεί το διεθνές σύστημα. Όχι μόνο δεν τελειώνει τους πολέμους, αλλά ο τρόπος με τον οποίο πολιτεύεται είναι προφανές ότι δημιουργεί τις προϋποθέσεις για επιπολασμό και επέκταση των συγκρούσεων.
Ασφαλώς δεν οφείλονται στον Αμερικανό πρόεδρο οι συγκρούσεις, όπως δεν οφείλονταν στον προκάτοχό του φυσικά, όπως ο ίδιος κατηγορούσε. Η διακυβέρνησή του έχει ήδη αποσταθεροποιήσει τον κόσμο που ήταν εκ των πραγμάτων στα όρια της έκρηξης.
Σε ένα κόσμο που τις τελευταίες δύο δεκαετίες αυξάνονται και πληθύνονται οι απορρυθμιστές, οι Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι πριν πέντε μήνες διατηρούσαν ένα ρόλο ρυθμιστή και σταθεροποιητή -ακόμα και στη διάρκεια της πρώτης προεδρίας Τραμπ. Αυτή είναι μια πραγματικότητα που αποτελεί παρελθόν.
Αυτό δεν φαίνεται να προβληματίζει τον Λευκό Οίκο. Και αν προβληματίζει κάποιους στην Ουάσιγκτον, από το βαθύ πολιτικό σύστημα που εντοπίζεται στο Κογκρέσο, το Πεντάγωνο και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, κανείς δεν έχει την ισχύ να χαλιναγωγήσει τον ένοικο του Οβάλ Γραφείου και τη στενή ομάδα των πειθήνιων συνεργατών του.
Οι πόλεμοι δεν θα τελειώσουν, δεν τελειώνουν ούτε σε μία ημέρα ούτε σε πολύ περισσότερες, αν δεν υπάρξουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Και οι προϋποθέσεις αυτές αφορούν το κατά περίπτωση περιφερειακό ή ευρύτερο ισοζύγιο ισχύος. Η ανάμεικτη και συγκεχυμένη γλώσσα παρέμβασης και απόσυρσης που χρησιμοποιεί η Ουάσιγκτον παράγει μπερδεμένα μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις, σε συμμάχους και αντιπάλους.
Το έλλειμμα ηγεσίας σε παγκόσμιο επίπεδο είναι πρωτοφανές για τα τελευταία 80 χρόνια. Το χειρότερο είναι δε ότι δεν διαφαίνεται να πληρωθεί κιόλας αυτό το έλλειμμα. Τα περιθώρια και οι πιθανότητες συντονισμού των δυνάμεων της σταθεροποίησης του παγκόσμιου συστήματος λιγοστεύουν καθημερινά.
Όσο η πρωτοβουλία των κινήσεων και η πίτα της ισχύος μοιράζεται σε χαμηλότερο επίπεδο, τόσο πιο απορρυθμισμένο θα τείνει να γίνεται το διεθνές σύστημα. Αν δεν “μαζευτεί” το “σεντόνι” της ισχύος που έχει απλωθεί υπερβολικά και αν δεν πιεστούν οι αποσταθεροποιητές με την απειλή της συντονισμένης δράσης των δυνάμεων του ευρωατλαντικού κόσμου, δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι δραστικά σύντομα.
Από τη στιγμή όμως που οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να επιλέγουν την διπολική στρατηγική Τραμπ, το ενδεχόμενο μιας ανασύνταξης αυτών των δυνάμεων απομακρύνεται. Αντίθετα, η απορρύθμιση είναι η μόνη σταθερά σε αυτή τη φάση του παγκόσμιου συστήματος και δυστυχώς προχωρούμε συλλογικά σε μια ενδοχώρα ολοένα και πιο αφιλόξενη και επικίνδυνη. Αντί για το τέλος των πολέμων σε μια ημέρα, φτάσαμε να φοβόμαστε το τέλος των ημερών σε ένα πόλεμο…