Ένα μικρό παράθυρο σε έναν κόσμο αυθεντικό, λιτό και μεγαλοπρεπή, όπου οι μορφές, οι χειρονομίες και τα σημάδια του χρόνου αποκτούν νέα σημασία μέσα από το φως, ανοίγει για όλους εμάς ο γνωστός φωτογράφος και μαθηματικός Μανόλης Μετζάκης, ο οποίος από το 2012 περιδιαβαίνει τα μαγικά Αστερούσια για να συναντήσει ανθρώπους και μνήμες των παιδικών του χρόνων.
Καρπός του ταξιδιού αυτού είναι ένα λεύκωμα για έναν από τους πιο ιδιαίτερους και αυθεντικούς τόπους της Κρήτης, με τίτλο «Αέναες Μορφές Αστερουσίων», το οποίο παρουσιάζεται αύριο.
«Για μένα, αναφέρει μιλώντας στην «Π», τα Αστερούσια δεν ήταν κάτι ξένο.
Έχοντας μνήμες από τα παιδικά μου χρόνια, από κοντινό χωριό που περνούσα τα καλοκαίρια, είχα οικείες εικόνες από πρόσωπα, φωνές, συνήθειες, μυρωδιές, χώρους εσωτερικούς και εξωτερικούς. Με τη διαφορά ότι τώρα μπορούσα φωτογραφίζοντας να απαθανατίσω όλα αυτά που σιγά – σιγά χάνονται στον χρόνο!».
Μέσα από το λεύκωμα, ο αναγνώστης συναντά ανθρώπους που διατηρούν μνήμες και ιστορίες, επαγγέλματα που χάνονται, αλλά και μια πολιτισμική ταυτότητα που παραμένει αέναη, όπως υπαινίσσεται ο τίτλος.
Σημειώνοντας τη συμβολή της Εύας Λιναρδάκη, η οποία είναι κοινωνική λειτουργός στον Πύργο, έκανε πιο εύκολο το έργο του με τους ανθρώπους της περιοχής, ενώ τονίζει ότι δεν στάθηκε απέναντί τους ως φωτογράφος, αλλά ως ακροατής.
«Είναι -υπογραμμίζει ο κ. Μετζάκης- ένας τόπος σκληρός, που θέλει σεβασμό για να τον προσεγγίσεις και να σου ανοιχτεί. Οι άνθρωποί του λιτοί, περήφανοι, δεμένοι με τη γη τους, τα ήθη και τα έθιμα. Κρατούν ζωντανή την παράδοση και την ψυχή του τόπου τους, καλώντας να μην λησμονήσουμε τις ρίζες μας αλλά να τις τιμήσουμε με σεβασμό, αναγνώριση και συγκίνηση».
«Μου δόθηκε η ευκαιρία να φωτογραφίσω έναν κόσμο που κουβαλάω μέσα μου»
– Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με τα Αστερούσια Όρη και τους ανθρώπους τους;
«Όλα ξεκίνησαν στις αρχές του 2012, όταν η Εύα Λιναρδάκη με ρώτησε αν θα με ενδιέφερε να φωτογραφίσω τους ανθρώπους της περιοχής όπου εργαζόταν σαν κοινωνική λειτουργός. Εγώ, χωρίς καν να το σκεφτώ, είπα ναι.
Για μένα, τα Αστερούσια δεν ήταν κάτι ξένο.
Έχοντας μνήμες από τα παιδικά μου χρόνια, από κοντινό χωριό που περνούσα τα καλοκαίρια, είχα οικείες εικόνες από πρόσωπα, φωνές, συνήθειες, μυρωδιές, χώρους εσωτερικούς και εξωτερικούς. Με τη διαφορά ότι τώρα μπορούσα φωτογραφίζοντας να απαθανατίσω όλα αυτά που σιγά – σιγά χάνονται στον χρόνο!
Η χαρά μου είναι πολύ μεγάλη που μου δόθηκε η ευκαιρία να φωτογραφίσω έναν κόσμο που κουβαλάω μέσα μου.
Κάπως έτσι ξεκίνησε αυτή η διαδρομή».
– Πώς γεννήθηκε η ιδέα του λευκώματος «Αέναες Μορφές Αστερουσίων»;
«Ξεκίνησα να φωτογραφίζω με την ανάγκη να καταγράψω την περιοχή, να δω ξανά, να σταθώ, να αφουγκραστώ και να αποτυπώσω όλα αυτά που είχα ζήσει σαν παιδί, αλλά τα είχα μόνο στο μυαλό και την καρδιά μου.
Έτσι χρόνο με τον χρόνο, η δουλειά μεγάλωνε σιωπηλά και οι φωτογραφίες πλήθαιναν.
Και κάποια στιγμή έγινε ξεκάθαρο ότι αυτό το υλικό ζητούσε να πάρει μια μόνιμη μορφή. Έτσι αποφασίσαμενα, προχωρήσουμε στην έκδοση του λευκώματος».
– Πώς προσεγγίσατε τους ανθρώπους που φωτογραφίσατε;
«Όπως προανέφερα, την πρόταση να φωτογραφίσω μου την έκανε η Λιναρδάκη Εύα, η οποία είναι κοινωνική λειτουργός στον Πύργο. Με το να γνωρίζει όλους τους ανθρώπους της περιοχής, μπορούσε να κανονίζει όλες τις φωτογραφήσεις και να κάνει πολύ πιο εύκολο το έργο μου!
Η παρουσία της Εύας τούς ενέπνεε εμπιστοσύνη και για αυτό ήταν πάντα πρόθυμοι και χαλαροί να ποζάρουν στον φακό μου!
Και εγώ δεν στάθηκα απέναντί τους ως φωτογράφος.
Στάθηκα δίπλα τους ως ακροατής».
«Κάθε άνθρωπος και μία μορφή, κάθε άνθρωπος και μία ιστορία»
– Τ’ Αστερούσια είναι μια εντελώς ιδιαίτερη περιοχή. «Όνομα και πράμα» θα ‘λεγε κανείς. Ποια είναι η δική σας εντύπωση;
«Διαφορετικά μέρη, διαφορετικοί άνθρωποι! Μία εντελώς ιδιαίτερη περιοχή της Κρήτης. Ένας τόπος σκληρός, που θέλει σεβασμό για να τον προσεγγίσεις και να σου ανοιχτεί. Οι άνθρωποί του λιτοί, περήφανοι, δεμένοι με τη γη τους, τα ήθη και τα έθιμα. Κρατούν ζωντανή την παράδοση και την ψυχή του τόπου τους, καλώντας να μην λησμονήσουμε τις ρίζες μας αλλά να τις τιμήσουμε με σεβασμό, αναγνώριση και συγκίνηση».
– Υπάρχει κάποια μορφή ή ιστορία που σας συγκίνησε ιδιαίτερα;
«Κάθε άνθρωπος και μία μορφή, κάθε άνθρωπος και μία ιστορία! Αυτό που με συγκίνησε ήταν ότι κάθε ένας από αυτούς τους ανθρώπους είχε και ένα ρητό, ένα απόφθεγμα να μας πει! Κάτι όμως που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση, είναι η γιαγιά που είναι και στο εξώφυλλο της πρόσκλησης, που ανέβαινε με τα πόδια από τον κάμπο στην Ιθιά και την οποία συναντήσαμε μεσοστρατίς!».
– Αν σας ζητούσε κάποιος να περιγράψετε στιγμές στ’ Αστερούσια που ζήσατε και δεν φωτογραφήσατε, ποιες θα ήταν;
«Ό,τι είδα και ό,τι ήθελα να φωτογραφίσω, το φωτογράφισα! Σίγουρα υπάρχουν ακόμα πολλά που είναι εκεί και περιμένουν να καταγραφούν!».
– Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες κατά τη διάρκεια των φωτογραφίσεων;
«Η μοναδική δυσκολία που αντιμετώπισα ήταν μερικές φορές με το φως. Ήμασταν συχνά σε εσωτερικούς χώρους, με όχι καλές φωτιστικές συνθήκες».
– Ο μαθηματικός επηρεάζει τον φωτογράφο ή το αντίθετο;
«Νομίζω ο μαθηματικός επηρεάζει τον φωτογράφο! Τη μαθηματική σκέψη και προσέγγιση την έχει νομίζω κάποιος από μικρός! Και αυτό βγαίνει μετά και στη φωτογραφία. Σε εμένα νομίζω βγαίνει έντονα!».
Αύριο η παρουσίαση του λευκώματος
Το φωτογραφικό λεύκωμα «Αέναες Μορφές Αστερουσίων», θα παρουσιαστεί αύριο, Παρασκευή 19 Δεκεμβρίου 2025, στις 19:00, στην Αίθουσα «Μανώλης Καρέλης» (οδός Ανδρόγεω).
Την παρουσίαση θα πλαισιώνει έκθεση φωτογραφιών στον χώρο του φουαγιέ.
Θα μιλήσουν οι:
– Βούλα Γ. Επιτροπάκη, δικηγόρος – διαμεσολαβήτρια
-Βαγγέλης Τζούκας, δρ. Κοινωνιολογίας
– Πολυχρόνης Νικηφοράκης, κτηνίατρος, GPU GRAND MASTER, EFIAP/b, ESFIAP πρόεδρος Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας Ηρακλείου
– Ευανθία Ι. Α. Λιναρδάκη, κοινωνική λειτουργός και ηθική αυτουργός για την δημιουργία του λευκώματος
– Μανώλης Μετζάκης, καθηγητής Μαθηματικών-Φωτογραφίας, GPU GRAND MASTER, GPU CR5, EFIAP/p, ESFIAP, QPSA, APSA πρόεδρος GPU (Global Photographic Union)
Την παρουσίαση του βιβλίου συντονίζει η: Γεωργία Καρβουνάκη, πολιτισμολόγος – επιμελήτρια κειμένων
Η εκδήλωση είναι ανοιχτή σε όλους και η είσοδος είναι ελεύθερη. Μετά το πέρας της εκδήλωσης, το λεύκωμα θα διανεμηθεί δωρεάν στους παρευρισκόμενους.
Το λεύκωμα έγινε με τη γενναιόδωρη στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης και ιδιαίτερα του περιφερειάρχη Κρήτης κ. Σταύρου Αρναουτάκη, που στέκεται πάντα αρωγός σε τέτοιου είδους προσπάθειες.