Μια νέα εποχή ξεκινά για την ιστορική οικία Χρονάκη, η οποία παραδόθηκε στο Λύκειο των Ελληνίδων Ηρακλείου, μετά από την απόφαση παραχώρησης για χρήση της υπουργού Πολιτισμού, κυρίας Λίνας Μενδώνη.
Η λιτή τελετή παραχώρησης έγινε την Παρασκευή 19/12/2025, από την Υπηρεσία Νεότερων Μνημείων Κρήτης. Στόχος του Λυκείου των Ελληνίδων Ηρακλείου είναι να αναδείξει το μνημείο ως Μουσείο Κρητικής Υφαντικής και λαογραφίας και να ανοίξει τις πόρτες του στους πολίτες.
Σημαντικός είναι ο ρόλος του περιφερειάρχη Κρήτης, κ. Σταύρου Αρναουτάκη, στη διαδικασία παραχώρησης και στην εν γένει αξιοποίηση του ιστορικού κτηρίου, με τον περίτεχνο διάκοσμο και τα στοιχεία βαλκανικής αρχιτεκτονικής.
Τη διαδικασία της ανάδειξης (μελέτες και έργο) θα αναλάβει η Τεχνική Υπηρεσία της Περιφερειακής Ενότητας Ηρακλείου, με καθοριστικό ρόλο επί των απαιτούμενων εγκρίσεων των αρμόδιων υπηρεσιών του Υπ. Πολιτισμού. Η χρηματοδότηση της α΄ φάσης ανάδειξης (μελέτες), προέρχεται από το Υπ. Πολιτισμού και την Περιφέρεια Κρήτης.
Όπως τόνισε μιλώντας στην «Π» η πρόεδρος του Λυκείου των Ελληνίδων, κυρία Μαρία Κασωτάκη, οι μελέτες προβλέπεται να ολοκληρωθούν το καλοκαίρι του 2026, ώστε, τέλη του 2027 με αρχές του 2028, να έχει σχεδόν ολοκληρωθεί η αποκατάσταση.
Η κυρία Κασωτάκη υπογράμμισε ότι το κτήριο δεν βρίσκεται σε τόσο κακή κατάσταση, ενώ ο μουσειακός χώρος και η εγκατάσταση των εκθεμάτων από το Λύκειο θεωρείται από τις πιο ιδιαίτερες φάσεις του όλου εγχειρήματος.
«Το κτήριο -κατέληξε η κυρία Κασωτάκη- στο ενδιάμεσο μπορεί κατά διαστήματα ν’ ανοίγει τις πόρτες του και να φιλοξενεί δικές μας δραστηριότητες και εκθέσεις, ώστε να μπορεί το κοινό να το επισκέπτεται».
Η πρόεδρος και τα μέλη του ΔΣ του Λυκείου των Ελληνίδων Ηρακλείου ευχαριστούν θερμά την υπουργό Πολιτισμού, κυρία Λίνα Μενδώνη, τον περιφερειάρχη Κρήτης, κ. Σταύρο Αρναουτάκη, καθώς και τις υπηρεσίες τους για την υποστήριξη του σημαντικού αυτού εγχειρήματος.
Η οικία
«H Οικία Χρονάκη αποτελεί -σύμφωνα με απόσπασμα από την Τεχνική Έκθεση της 7ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων (Συντάκτης: Ιωάννα Στεριώτου)- αντιπροσωπευτικό παράδειγμα των αρχοντικών, που κτίστηκαν στο Ηράκλειο μετά τον μεγάλο σεισμό του 1856. Είναι το κύριο τμήμα από το αρχικό “κονάκι”, στο οποίο πρέπει να ανήκαν και τα άλλα προσκτίσματα, που σήμερα δεν σώζονται, όλα μαζί δε, με τους γύρω κήπους και τις αυλές, πρέπει να αποτελούσαν ένα ενιαίο σύνολο.
Το τμήμα αυτό, που σώζεται και είναι το κηρυγμένο μνημείο, διατηρεί όλη την ομορφιά στο εσωτερικό. Η όψη από τον δρόμο (Κωνσταντίνου Παλαιολόγου), καθώς και η μεγάλη όψη της αυλής, δεν παρουσιάζουν κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, που να φανερώνει τον πλούτο που κρύβεται μέσα του.
Περιγραφή λειτουργίας
Α. Το ισόγειο: Από το θύρωμα της κυρίας εισόδου βρίσκεται κανείς σε μια μικρή αυλή (α). Μια σκάλα στ’ αριστερά οδηγεί στην είσοδο του ορόφου. Κάτω από ένα “σοτοπόρτεγο”, που έχει δεξιά κι αριστερά μικρούς βοηθητικούς και αποθηκευτικούς χώρους, περνά στον χώρο που αποτελεί προθάλαμο του κάτω “οντά”, με πρόσβαση στην πίσω αυλή.
Ο “οντάς” στο ισόγειο έχει ζωγραφιστό ξύλινο ταβάνι και εντοιχισμένα ντουλάπια με φύλλα (κανάτια), που έχουν διάφορες διακοσμήσεις. Από τον προθάλαμο βγαίνει κανείς στην πίσω αυλή, που ακόμη διατηρείται -σε ένα της τμήμα- βοτσαλοστρωμένη. Σε μια γωνιά σώζεται ακόμη η παλιά κτιστή δεξαμενή, ο χαζινές, με τις μαρμάρινες γούρνες απ’ όπου υδρευόταν όλο το “κονάκι”.
Στο επίπεδο της αυλής υπάρχει μια αποθήκη και ένας χώρος με βοτσαλωτό δάπεδο, που παλιά ήταν το πλυσταριό, τώρα δε είναι διαμορφωμένος σε κουζίνα. Μπροστά από τον χώρο, μια κτιστή πέτρινη σκάλα οδηγεί στον όροφο.
Β. Ο όροφος: Από τη σκάλα της μπροστινής αυλής οδηγούμαστε στην κύρια είσοδο του ορόφου, που ανοίγει σ’ ένα κεντρικό, μεγάλο χώρο… Αυτός επικοινωνεί με ένα δωμάτιο προς τον δρόμο και μ’ ένα μικρό προθάλαμο. Από τον προθάλαμο οδηγείται κανείς στον μεγάλο, “καλό οντά” και σε ένα μικρότερο “οντά”, που επικοινωνεί με την πίσω αυλή και με το χαμάμι.
Ο μεγάλος, “καλός οντάς” είναι το μνημειακότερο σύνολο σ’ ολόκληρο το κτήριο. Είναι ένα τυπικό παράδειγμα “οντά” με τρίβηλο, ξυλόγλυπτο ζωγραφιστό ταβάνι και “μουσάντρα” στη μια πλευρά, ένας οντάς όπως αυτοί των αρχοντικών της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας (Καστοριά, Σιάτιστα, Αμπελάκια).
Γ. Η κάλυψη: Ολόκληρο το κτήριο είναι κεραμοσκεπές με βυζαντινά κεραμίδια, εκτός από την κουζίνα (το παλιό πλυσταριό), που καλύπτεται με γαλλικά κεραμίδια. Οι οροφές των δύο χώρων του χαμάμ είναι κτιστές, με σκαφοειδή κάλυψη και τις γνωστές οπές (φωτιστικές θυρίδες) με τα γυαλιά».
Η «Οικία Χρονάκη» είχε ανακαινισθεί από τις Τεχνικές Υπηρεσίες του Δήμου Ηρακλείου, οι οποίες εργάσθηκαν διαδοχικώς υπό την διεύθυνση των Κωστή Σχιζάκη, Ειρήνης Βαλληνδρά-Σχιζάκη και Αντώνη Μετοχιανάκη και υπό την εποπτεία της 7ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων (συγκεκριμένα των προϊσταμένων της, των τελευταίων χρόνων, κυριών Ιωάννας Στεριώτου, Τούλας Τριμανδήλη και Χρυσούλας Τσομπανάκη).
Την «Οικία Χρονάκη», ύστερα από σχετική πρόταση του συμπατριώτη μας σκηνογράφου, κ. Γιώργου Ανεμογιάννη, κοσμεί, πρώτα-πρώτα, ένα σύνολο παλαιών, ανατολικής προέλευσης, επίπλων. Τα περισσότερα από τα έπιπλα αυτά είναι τοποθετημένα στον όροφο.