«Λευκός καπνός» βγήκε στην 47η σύνοδο της UNESCO, για το αίτημα της χώρας μας, για σειριακή εγγραφή των μινωικών ανακτόρων της Κνωσού, της Φαιστού, των Μαλίων, της Ζωμίνθου,της Ζάκρου και της Κυδωνίας, στον Κατάλογο με τα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς, δίνοντας τέλος σε έναν πολύχρονο αγώνα.
H απόφαση είναι ιστορική για το νησί μας αφού ο χαρακτηρισμός αυτός, ως μέσο προστασίας και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς, έχει ευρύτερες προεκτάσεις στην κοινωνία και την οικονομία.
Η απόφαση της UNESCO βασίστηκε στην πολιτιστική αξία, την ιστορική σημασία και τη μοναδικότητα των μνημείων. Η αναγνώριση αυτή θεωρείται σημαντική όχι μόνο για την τουριστική προβολή της Κρήτης, αλλά και για τη μακροπρόθεσμη διατήρηση και ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων.
Η αγωνία πάντως της Ελληνικής Επιτροπής και όλων όσων βρέθηκαν στο Παρίσι όπου διεξάγεται η Σύνοδος, «χτύπησε κόκκινο», αν και υπήρχε θετικό κλίμα.
Στο Παρίσι βρέθηκε η υπουργός Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη, ο κ. Γιώργος Κουμουτσάκος μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην UNESCO ενώ από την Κρήτη παρούσα ήταν η Αντιπεριφερειάρχης Πολιτισμού κ.Γεωργία Μηλάκη.
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, κατά την ολοκλήρωση της διαδικασίας της εγγραφής, έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Σήμερα είναι μια μέρα ορόσημο για την πατρίδα μας, για τον ελληνικό λαό, για την Κρήτη, για τον Πολιτισμό στη μακρά ιστορική του διάρκεια. Με την εγγραφή των Μινωικών Ανακτορικών Κέντρων στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, ο μινωικός πολιτισμός, ένας από λαμπρότερους πολιτισμούς του προϊστορικού Αιγαίου αναγνωρίζεται και καθιερώνεται παγκοσμίως. Τα εντυπωσιακά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα των μινωικών ανακτορικών συγκροτημάτων, που σώζονται σε όλη την Κρήτη, αποτελούν τους αυθεντικούς εκφραστές αυτού του πολιτισμού.
Τα ανάκτορα δεν ήταν μόνο διοικητικά και οικονομικά κέντρα. Ήταν κέντρα πολιτισμού, τέχνης και τεχνολογικής καινοτομίας. Δημιουργήματα υψηλής τέχνης και αισθητικής, μνημειακής αρχιτεκτονικής, με ανεπτυγμένο σύστημα γραφής και διοίκησης, και με ισχυρές εμπορικές και πολιτισμικές επαφές με τους λαούς της Ανατολικής Μεσογείου. Η ανάδειξη του Μινωικού πολιτισμού μάς επιτρέπει να κατανοούμε καλλίτερα τις απαρχές του ευρωπαϊκού πολιτισμικού γίγνεσθαι, καθιερώνοντας την Κρήτη ως κοιτίδα πολιτισμού παγκόσμιας σημασίας. Ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου όλους όσους συνετέλεσαν σε αυτή την επιτυχία της χώρας μου.
Τους θεσμικούς εκπροσώπους της UNESCO και του Κέντρου Παγκόσμιας Κληρονομιάς -και ιδιαίτερα τον Διευθυντή του Lazare Eloundou- το Υπουργείο Εξωτερικών και τη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία -τον επικεφαλής της Γιώργο Κουμουτσάκο- την Περιφέρεια Κρήτης και προσωπικά τον Σταύρο Αρναουτάκη, και φυσικά, τους συνεργάτες μου στο Υπουργείο Πολιτισμού -στα πρόσωπα της Διευθύντριας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Έλενας Κουντούρη, της τμηματάρχου Ντίνας Μπενίση και του Διευθυντή Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων Θέμη Βλαχούλη – και τους αντιπροσώπους μας στην Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς -στο πρόσωπο της Ευγενίας Γερούση. Χάρη στη σκληρή δουλειά τους, την μακρά εμπειρία τους, τη γνώση και την αφοσίωσή τους, σήμερα γίναμε όλοι εξαιρετικά περήφανοι».
Σε δήλωσή του, ο Περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης υπογράμμισε:
«Μία πολυετής και συστηματική προσπάθεια έφερε σπουδαίο αποτέλεσμα. Με τη διατύπωση, την τεκμηρίωση και την αποδοχή από την UNESCO της υποψηφιότητας για τα Μινωικά Ανακτορικά Κέντρα, η Κρήτη αποκτά, με “ήπια ισχύ”, διευρυμένο ρόλο στην οικουμενική πολιτιστική διπλωματία.
Η εγγραφή των 6 Μινωικών Ανακτορικών Κέντρων στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UΝΕSCO, συνιστά μια εξέλιξη με αναμφίβολα πολλαπλασιαστικά οφέλη για τον τόπο μας.
Η συμβολή του Υπουργείου Πολιτισμού και της Ελληνικής Μόνιμης Αντιπροσωπείας στην UNESCO, ήταν καθοριστική. Θέλω να ευχαριστήσω τόσο την ηγεσία του Υπουργείου και της Μόνιμης Αντιπροσωπείας, όσο και τα στελέχη των υπηρεσιών, καθώς και τους συνεργάτες μας στην Περιφέρεια και τους Δήμους για την καθοριστική τους συμβολή. Μόνο όλοι μαζί καταφέρνουμε το καλύτερο αποτέλεσμα.
Από σήμερα, μιλώντας για τα Μινωικά Ανάκτορα, ο κόσμος θα αναγνωρίζει ότι αναφερόμαστε σε μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς. Και αυτό μας κάνει υπερήφανους και αισιόδοξους για τη συνέχεια.»
Γ. Μηλάκη: «Μια μεγάλη μέρα για την Κρήτη. Μια μεγάλη μέρα για την Ελλάδα. Και για μένα, μια μέρα που δεν θα ξεχάσω ποτέ»
Μιλώντας στην «Π» η Αντιπεριφερειάρχης Πολιτισμού και Ισότητας κ,Γεωργία Μηλάκη τόνισε:
«Τα Μινωικά Ανάκτορα της Κρήτης, τα ανάκτορα του φωτός, της αρμονίας, της τελετουργίας και της συνύπαρξης, εγγράφηκαν στον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Και μαζί τους, εγγράφηκε η ψυχή της Κρήτης στον παγκόσμιο πολιτιστικό χάρτη. Ένα όνειρο γενεών, ένας αγώνας ανθρώπων με πίστη, γνώση και αφοσίωση, πήρε σάρκα και οστά. Σήμερα, η Κρήτη δικαιώνεται.
Σήμερα, ο πολιτισμός μας ταξιδεύει στον κόσμο, ως ζωντανή μαρτυρία της ταυτότητας και της υπόστασής μας. Η UNESCO μάς άκουσε. Και η Κρήτη σήκωσε για μια ακόμη φορά το βάρος και το φως της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας!
Η εγγραφή των Μινωικών Ανακτόρων στον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO δεν είναι μόνο μια διεθνής διάκριση.
Είναι η αναγνώριση ενός πολιτισμού που γεννήθηκε στη γη μας, ποτίστηκε με τον μόχθο των ανθρώπων της και άντεξε στους αιώνες.
Η Κρήτη, με τη δύναμη των τοπικών της κοινωνιών, με τη στήριξη των Δήμων της, με την επιστημονική εγκυρότητα των φορέων της, με την αποφασιστικότητα του Περιφερειάρχη Κρήτης και των στελεχών της, αλλά και την καθοριστική συμβολή του Υπουργείου Πολιτισμού, της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Ελλάδας στην UNESCO και του Υπουργείου Εξωτερικών, δεν κατέγραψε απλώς μια ακόμη επιτυχία.
Κατέγραψε μια πράξη ιστορικής ευθύνης απέναντι στην κοινή μας πολιτιστική κληρονομιά.
Είμαι βαθιά συγκινημένη γιατί είχα την τύχη να είμαι μέρος αυτής της μεγάλης διαδρομής.
Είχα την τιμή να ζήσω από κοντά την αγωνία, τη δουλειά, την επιμονή, το πάθος.
Να ακούσω φωνές που ενώθηκαν σε ένα κοινό όραμα.
Να νιώσω τη συγκίνηση όλων μας καθώς χτίζαμε, βήμα βήμα, αυτό το μεγάλο “ναι” της ανθρωπότητας στον Μινωικό Πολιτισμό.
Να δουλέψουμε συλλογικά, να ακουμπήσουμε σε αξίες και να οικοδομήσουμε σχέσεις εμπιστοσύνης.
Αυτό το επίτευγμα ανήκει σε όλους. Στους ανθρώπους που εργάστηκαν αθόρυβα, σε εκείνους που έβαλαν την ψυχή τους, σε εκείνους που δεν ζήτησαν φώτα, αλλά αποτέλεσμα.
Η Περιφέρεια Κρήτης, σε πλήρη συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού, τα ακαδημαϊκά ιδρύματα, τις τοπικές κοινωνίες και τους διεθνείς εταίρους, έχει επενδύσει σε ένα βιώσιμο και συμπεριληπτικό σχέδιο διαχείρισης. Συνδέουμε την πολιτιστική κληρονομιά με την τοπική ανάπτυξη, τον τουρισμό, την εκπαίδευση και την προστασία του περιβάλλοντος, σε απόλυτη συνέπεια με τις αξίες και τους στρατηγικούς στόχους της UNESCO.
Για όλους εμάς που παλεύουμε καθημερινά να αναδείξουμε την ταυτότητα αυτού του τόπου, αυτή η ημέρα είναι βαθιά συγκινητική, ένα προσωπικό στοίχημα που έγινε συλλογικό κατόρθωμα!
Αυτή η μέρα δεν είναι το τέλος μιας διαδρομής. Είναι η αρχή μιας μεγάλης ευθύνης. Να προστατεύσουμε, να αναδείξουμε, να εμπνεύσουμε!
Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, προχωράμε!
Για την Κρήτη που θυμάται.
Για την Κρήτη που δημιουργεί.
Για την Κρήτη που ανήκει στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά!’’
Ο φάκελος και ποιοι τον κατήρτησαν
Ο φάκελος της υποψηφιότητας για τη σειριακή εγγραφή έξι μινωικών ανακτόρων στον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO κατατέθηκε από υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ,τον Μάρτιο του 2023. Πρόκειται ως γνωστόν για τα ανάκτορα της Ζάκρου, της Κνωσού, της Φαιστού, των Μαλίων, της Ζωμίνθου και της Κυδωνίας.
Τον φάκελο κατήρτησε η Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, σε συνεργασία με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Κρήτης και την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης.
Για τη συγκέντρωση του υλικού τεκμηρίωσης, βασικός ήταν, επίσης, ο ρόλος επιστημονικών ιδρυμάτων που δραστηριοποιούνται επί σειρά ετών στην περιοχή της Κρήτης, όπως οι Ξένες Αρχαιολογικές Σχολές και η Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, καθώς και οι ανασκαφείς των χώρων.
Το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, διά του Τμήματος Φυσικής Περιβάλλοντος-Μετεωρολογίας συνέβαλε επίσης στην τεκμηρίωση των κινδύνων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή .
O φάκελος εμπλουτίστηκε με πλήθος στοιχείων που πολύ πρόθυμα παρείχαν φορείς και Υπηρεσίες της τοπικής αυτοδιοίκησης, εξωτερικοί συνεργάτες και εμπειρογνώμονες, ενώ ιδιαίτερα σημαντική ήταν η συμβολή του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας ως προς την κατάρτιση σχεδίων αντιμετώπισης κινδύνων, με τα οποία εμπλουτίστηκε το Διαχειριστικό Σχέδιο. Επιπλέον, σε άριστη συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης εκπονήθηκε στρατηγική, «Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης (ΟΧΕ) «Πολιτιστικές Διαδρομές Μινωικών Ανακτορικών Κέντρων», με κύριο αντικείμενο την αναβάθμιση της εμπειρίας των επισκεπτών στα μινωικά ανακτορικά κέντρα.
Με την αναθεώρηση, το 2014, του Ενδεικτικού Καταλόγου της χώρας μας για τα υποψήφια μνημεία προς ένταξη στον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO και προκειμένου να εξασφαλιστεί η πληρέστερη εκπροσώπηση του μινωικού πολιτισμού, διευρύνθηκε η μέχρι τότε υποψηφιότητα της Κνωσού και μετατράπηκε σε σειριακή με τίτλο: «Μινωικά Ανακτορικά Κέντρα (Κνωσός, Φαιστός, Μάλια, Ζάκρος, Κυδωνία)».
Στη συνέχεια κρίθηκε σκόπιμο στη σειριακή αυτή υποψηφιότητα να ενταχθεί και η Ζώμινθος, έτσι ώστε να αποτυπώνεται πληρέστερα η διασπορά του μινωικού πολιτισμού σε ολόκληρη την Κρήτη.
Τα μνημεία της Ελλάδας στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς
Η Ελλάδα μέχρι τώρα έχει επιτύχει να συμπεριληφθούν στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς 19 μνημεία και πολιτιστικά τοπία. Από αυτά, τα 17 είναι πολιτιστικά και τα λοιπά 2 έχουν χαρακτηριστεί ως μεικτά μνημεία (Μετέωρα και Άγιον Όρος – Άθως).
1. Ναός του Επικούρειου Απόλλωνα στις Βάσσες (1986)
2. Αρχαιολογικός χώρος Δελφών (1987)
3. Αρχαιολογικός χώρος Ακροπόλεως (1987)
4. Αρχαιολογικός χώρος Επιδαύρου (1988)
5. Το Άγιο Όρος – Άθως (1988)
6. Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης (1988)
7. Μετέωρα (1988)
8. Μεσαιωνική πόλη της Ρόδου (1988)
9. Αρχαία Ολυμπία (1989)
10. Μυστράς (1989)
11. Μονή Δαφνίου, Μονή Οσίου Λουκά και Νέα Μονή Χίου (1990)
12. Δήλος (1990)
13. Πυθαγόρειον και Ηραίον Σάμου (1992)
14. Αρχαιολογικός χώρος Αιγών (Βεργίνα, 1996)
15.Ιστορικό κέντρο (Χώρα), Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, Σπήλαιο Αποκάλυψης στην Πάτμο (1999)
16. Αρχαιολογικοί τόποι των Μυκηνών και της Τίρυνθας (1999)
17. Παλαιά Πόλη της Κέρκυρας (2007)
18. Αρχαιολογικός χώρος Φιλίππων(2016)
19. Ζαγόρι( 2023)