«Όσα παιδιά -κάποια με δική μας παρότρυνση- αποφασίσουν να κάνουν αυτό το βήμα, και να μπουν στην θεατρική ομάδα, συνήθως εκπλήσσονται από το τι μπορούν να καταφέρουν. Όπως έγραψε μια μαθήτριά μου: “Όλοι στη θεατρική ομάδα είναι πάρα πολύ καλοί με όλους. Δεν κοιτάνε αν είσαι ψηλός, κοντός, μαύρος ή άσπρος. Όλοι είμαστε μια αγκαλιά, για να καταφέρουμε να βγάλουμε μια ωραία παράσταση”.
Αυτό τονίζει μιλώντας στην «Π» η κ. Καλλιόπη Λουλάκη, φιλόλογος και συντονίστρια της Θεατρικής Ομάδας του 8ου Γυμνασίου Ηρακλείου, για τη δύναμη και την μαγεία που κρύβει η θεατρική διαδικασία για τα παιδιά, «καρπός» της οποίας είναι φέτος το έργο των Μ. Ρέππα – Θ. Παπαθανασίου, «Ποια Ελένη;».
Η παράσταση που με πολύ κόπο και αγάπη ετοίμασε η ομάδα, με υπεύθυνες καθηγήτριες ακόμα τις φιλολόγους κ.κ. Κυριακή Λεοντάκη και Ειρήνη Ανδρουλιδάκη, θα παρουσιαστεί την Κυριακή, 29 Ιουνίου 2025, στο Κηποθέατρο Χατζηδάκι, στο πλαίσιο του 6ου Μαθητικού Καλλιτεχνικού Φεστιβάλ του Δήμου Ηρακλείου.
«Ο κεντρικός άξονας των προσπαθειών -εξηγεί η κ. Λουλάκη- της ομάδας συνοψίζεται στη φράση “δημιουργούμε διασκεδάζοντας και διασκεδάζουμε δημιουργώντας” και πρώτος της στόχος ήταν πάντα το “ταξίδι” προς το τελικό αποτέλεσμα.
Ιδιαιτέρως συγκινητική ήταν η επιμονή των παιδιών να τα καταφέρουν, η δίψα τους για ένα “μπράβο”
Γι’ αυτούς τους λόγους -και με δεδομένο ότι έχουμε να κάνουμε με παιδιά Γυμνασίου- επιλέγουμε πάντα κωμωδίες, σχετικά πολυπρόσωπες, ώστε να δίνεται η ευκαιρία σε όσο το δυνατόν περισσότερα παιδιά να συμμετέχουν, και οπωσδήποτε με μηνύματα τέτοια, που τα παιδιά δύνανται να αντιληφθούν και να αφομοιώσουν, ώστε να τα μεταδώσουν στους θεατές».
Το συγκεκριμένο θεατρικό έργο επελέγη γιατί προσφέρει όλα αυτά και οι δύο κεντρικοί του άξονες -η ουσία της ομορφιάς και η ματαιότητα του πολέμου- αποτελούν επίκαιρα και διαχρονικά μηνύματα.
Η κ. Λουλάκη μιλά με συγκίνηση για τον τρόπο που αλλάζει η θεατρική πράξη τα παιδιά, που βλέπουν τα ίδια τις αλλαγές που συντελούνται. «Αυτή ακριβώς η συνειδητοποίηση -λέει- του τι μπορώ να καταφέρω αν τολμήσω, προσπαθήσω και συνεργαστώ, ξεδιπλώθηκε μπροστά μας σε όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας.
Τα παιδιά αποκτούν αυτοπεποίθηση, καλλιεργούν υπευθυνότητα, μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν ψύχραιμα το άγχος, να συνεργάζονται και να επιλύουν προβλήματα. Θα έλεγα ότι ωριμάζουν, γεγονός που μας το επιβεβαιώνουν και οι γονείς τους».
Ο δρόμος όμως προς την ωριμότητα και την αυτοπεποίθηση που απέκτησαν τα παιδιά δεν ήταν πάντα εύκολος και βατός, αφού στην αρχή υπήρξαν δισταγμοί στην προσέλευση, είτε λόγω χαμηλής αυτοπεποίθησης είτε λόγω απαξίωσης της δράσης της ομάδας.
«Αρκετά παιδιά -υπογραμμίζει η κ. Λουλάκη- απάντησαν αρχικά αρνητικά στο κάλεσμά μας, διότι πίστευαν ότι θα γίνουν αντικείμενο κοροϊδίας και χλευασμού από τους συμμαθητές τους. Και πράγματι, τέτοιες περιπτώσεις υπήρξαν, αλλά με την κατάλληλη ψυχική ενδυνάμωση τα παιδιά μπόρεσαν επιτυχώς να αντιμετωπίσουν τα όποια αρνητικά σχόλια».
«Η ουσία της ομορφιάς και η ματαιότητα του πολέμου αποτελούν επίκαιρα και διαχρονικά μηνύματα»
-Τι θα δούμε επί σκηνής;
Η Θεατρική Ομάδα του 8ου Γυμνασίου παρουσιάζει φέτος την ανατρεπτική κωμωδία «Ποια Ελένη;» των Θ. Παπαθανασίου και Μ. Ρέππα, που επενδύεται μουσικά από τα τραγούδια της Αφροδίτης Μάνου. Πρόκειται για ένα θεατρικό έργο που ανατρέπει τον γνωστό μύθο, δηλώνοντας εξαρχής ότι ο Τρωικός Πόλεμος δεν έγινε ποτέ!
Οι συγγραφείς, με πρώτη ύλη την Ιλιάδα του Ομήρου και σαφώς εμπνευσμένοι από το «είδωλο» της Ελένης στην ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη, παρουσιάζουν τη δική τους εκδοχή, σχολιάζοντας με καυστικό χιούμορ τα μυθολογικά γεγονότα, τους θεούς του Ολύμπου και τις ανθρώπινες αδυναμίες.
Στον Όλυμπο οι θεοί βαριούνται… θανάσιμα! H Ήρα, η Αθηνά και η Αφροδίτη, λόγω του ανταγωνισμού τους και για να σπάσουν την πλήξη της αιώνιας μακαριότητάς τους, διαφωνούν για το αν οι θνητοί προτιμούν την ευπρέπεια, τη σοφία ή τον έρωτα. Βρίσκουν τυχαία τον Πάρη και του ζητούν να αποφασίσει.
Εκείνος χαρίζει το μήλο στην Αφροδίτη, που του υπόσχεται ως αντάλλαγμα την Ωραία Ελένη. Έξαλλη η Ήρα, φροντίζει ώστε στην Τροία να μην φτάσει η αληθινή Ελένη, αλλά η ασχημούλα εξαδέλφη της, η Πευκίδα, την οποία όλοι αναγνωρίζουν και λατρεύουν ως Ωραία Ελένη, τόσο που και η ίδια θα ταυτιστεί με την ιδέα…
-Πώς και γιατί διαλέξατε το συγκεκριμένο έργο;
Οι τρεις υπεύθυνες καθηγήτριες, εγώ, η κα Κυριακή Λεοντάκη και η κα Ειρήνη Ανδρουλιδάκη, αποφασίσαμε πριν τρία χρόνια να δημιουργήσουμε τη Θεατρική Ομάδα του 8ου Γυμνασίου. Επιθυμία μας ήταν και είναι να ανοίξουμε στα παιδιά μια «πόρτα» στον μαγικό κόσμο του θεάτρου και όχι μόνο. Ο κεντρικός άξονας των προσπαθειών μας συνοψίζεται στη φράση «δημιουργούμε διασκεδάζοντας και διασκεδάζουμε δημιουργώντας» και πρώτος μας στόχος ήταν πάντα το «ταξίδι» προς το τελικό αποτέλεσμα.
Γι’ αυτούς τους λόγους -και με δεδομένο ότι έχουμε να κάνουμε με παιδιά Γυμνασίου- επιλέγουμε πάντα κωμωδίες, σχετικά πολυπρόσωπες, ώστε να δίνεται η ευκαιρία σε όσο το δυνατόν περισσότερα παιδιά να συμμετέχουν, και οπωσδήποτε με μηνύματα τέτοια, που τα παιδιά δύνανται να αντιληφθούν και να αφομοιώσουν, ώστε να τα μεταδώσουν στους θεατές. Το συγκεκριμένο θεατρικό έργο τα προσέφερε όλα αυτά και οι δύο κεντρικοί του άξονες -η ουσία της ομορφιάς και η ματαιότητα του πολέμου- αποτελούν επίκαιρα και διαχρονικά μηνύματα.
Μέσα από την ελαφρότητα της κωμωδίας και της σάτιρας, το έργο «Ποια Ελένη;» θέτει ένα βαθύτερο ερώτημα: τι είναι τελικά η ομορφιά; Επί σκηνής η θεά Αφροδίτη απαντάει, αποδομώντας με χιούμορ και σοφία τα κοινωνικά πρότυπα: «Η ομορφιά είναι ψέμα και κατασκεύασμα. Του λογικού τερτίπι.
Κι όλο αλλάζει μορφή και νόημα», λέει στην Πευκίδα, η οποία καλείται να εγκαταλείψει την ταυτότητά της για να αγαπηθεί. Μια φράση που φανερώνει ότι η (κάθε) κοινωνία είναι αυτή που «βαφτίζει» τι είναι ωραίο και τι άσχημο, ενώ η ουσία βρίσκεται πέρα από μορφές και καθρέφτες. Ονόματα, ρόλοι, πρότυπα αλλάζουν με τον καιρό, με τον τόπο. Αυτό που μένει σταθερό είναι η αξία μας, η δική μας και των άλλων, αν μάθουμε να την αναγνωρίζουμε.
Το έργο στέλνει επίσης ένα διαχρονικό και επίκαιρο αντιπολεμικό μήνυμα. Οι θεοί του Ολύμπου -σκληροί, εγωιστές, γεμάτοι ιδιοτέλεια και αλαζονεία- θυμίζουν τους σημερινούς «θεούς» της εξουσίας, που οδηγούν ολόκληρους λαούς στον όλεθρο του πολέμου. Σήμερα, που ο πόλεμος μαίνεται σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή, η φωνή της σάτιρας γίνεται κραυγή: κανένας πόλεμος δεν είναι δίκαιος όταν γεννιέται από τη ματαιοδοξία των… «θεών».
Στο έργο μας, με την αρπαγή της Ωραίας Ελένης ξεκινά -ή καλύτερα δικαιολογείται- ένας πόλεμος. Κι όμως, η Ελένη δεν είναι η αιτία, είναι απλά η πρόφαση. Το έργο μάς καλεί να δούμε πέρα από τη μάσκα, να αναγνωρίσουμε το ψέμα πίσω από τη ρητορική του πολέμου, να κατανοήσουμε ότι οι πόλεμοι ξεκινούν για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη. Διότι πίσω από την τηλεοπτική εικόνα, πίσω από την προπαγάνδα και τις μεγαλοστομίες κρύβεται μια άλλη πραγματικότητα, άσχημη μεν, αλλά πιο ταπεινή και πέρα για πέρα αληθινή, κρύβεται μια «Πευκίδα».
«Στη ομάδα μας μπαίνουν κυρίως τα παιδιά που θέλουν να ξεπεράσουν τις αμφιβολίες και τις ανασφάλειές τους»
-Τι «δίδαξε» στα παιδιά το έργο όπως αποκαλύφθηκε από τις πρόβες;
H εσωτερική ομορφιά, το κυρίαρχο δίδαγμα του έργου, είναι αυτό που εισέπραξαν τα παιδιά και συμφωνεί πλήρως με τη δική μας φιλοσοφία. Στη θεατρική μας ομάδα δεν μπαίνουν μόνο τα παιδιά που έχουν ταλέντο. Μπαίνουν κυρίως τα παιδιά που θέλουν να ξεπεράσουν τις αμφιβολίες και τις ανασφάλειές τους και να αναμετρηθούν με τον εαυτό τους. Μπαίνουν παιδιά με ιδιαιτερότητες, κάνοντας έτσι τη συμπερίληψη πράξη.
Όσα παιδιά -κάποια με δική μας παρότρυνση- αποφασίσουν να κάνουν αυτό το βήμα, συνήθως εκπλήσσονται από το τι μπορούν να καταφέρουν. Όπως έγραψε μια μαθήτριά μου: «Όλοι στη θεατρική ομάδα είναι πάρα πολύ καλοί με όλους. Δεν κοιτάνε αν είσαι ψηλός, κοντός, μαύρος ή άσπρος. Όλοι είμαστε μια αγκαλιά, για να καταφέρουμε να βγάλουμε μια ωραία παράσταση».
-Τι σας έκανε εντύπωση από την επαφή σας με τα παιδιά κατά την διαδικασία της παράστασης;
Είναι φυσικό και αναμενόμενο τα παιδιά να αισθάνονται άγχος και ενθουσιασμό ταυτόχρονα εν όψει της παράστασης. Αλλά το πιο εντυπωσιακό είναι η ανάγκη τους για μια αγκαλιά, μια ενθάρρυνση, μια διαβεβαίωση ότι όλα θα πάνε καλά και πως όλα τα λάθη διορθώνονται με ψυχραιμία και λογική σκέψη.
Και αυτό ακριβώς είδα επί σκηνής. Αρκετά λάθη που καλύφθηκαν με ευρηματικό και συχνά ευτράπελο τρόπο από τα ίδια τα παιδιά, χωρίς καμιά δική μας παρέμβαση.
«Τα παιδιά αποκτούν αυτοπεποίθηση και ωριμάζουν όπως μας το επιβεβαιώνουν και οι γονείς»
-Αλλάζει τα παιδιά η θεατρική πράξη;
Βεβαίως! Μάλιστα, τα ίδια τα παιδιά αντιλαμβάνονται αυτές τις αλλαγές! Παραδέχονται ότι εξεπλάγησαν θετικά από τον εαυτό τους, ιδίως στην αυτοπεποίθησή τους και στο ότι κατάφεραν να ανταποκριθούν επιτυχώς στις απαιτήσεις μιας παράστασης. Αυτή ακριβώς η συνειδητοποίηση του τι μπορώ να καταφέρω αν τολμήσω, προσπαθήσω και συνεργαστώ, ξεδιπλώθηκε μπροστά μας σε όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας.
Τα παιδιά αποκτούν αυτοπεποίθηση, καλλιεργούν υπευθυνότητα, μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν ψύχραιμα το άγχος, να συνεργάζονται και να επιλύουν προβλήματα. Θα έλεγα ότι ωριμάζουν, γεγονός που μας το επιβεβαιώνουν και οι γονείς τους.
-Τι σας συγκίνησε περισσότερο κατά τη διάρκεια των προβών;
Ιδιαιτέρως συγκινητική ήταν η επιμονή των παιδιών να τα καταφέρουν, η δίψα τους για ένα «μπράβο», η ανάγκη τους για μια ουσιαστική ψυχική επικοινωνία, όχι μόνο με ‘μας αλλά και μεταξύ τους. Εξίσου, όμως, με συγκινούσε η συμμετοχή τους στην επίλυση προβλημάτων, οι ευρηματικές τους ιδέες, η ανείπωτη χαρά τους όταν τα καταφέρνουν και εν τέλει αυτή η λάμψη που μένει στα μάτια τους.
-Ποιοι προβληματισμοί των παιδιών σάς έβαλαν σε σκέψεις ή το αντίθετο;
Στην αρχή αντιμετωπίσαμε τον δισταγμό στην προσέλευση νέων μελών, είτε λόγω χαμηλής αυτοπεποίθησης είτε λόγω απαξίωσης της δράσης της ομάδας. Αρκετά παιδιά απάντησαν αρχικά αρνητικά στο κάλεσμά μας, διότι πίστευαν ότι θα γίνουν αντικείμενο κοροϊδίας και χλευασμού από τους συμμαθητές τους. Και πράγματι, τέτοιες περιπτώσεις υπήρξαν, αλλά με την κατάλληλη ψυχική ενδυνάμωση τα παιδιά μπόρεσαν επιτυχώς να αντιμετωπίσουν τα όποια αρνητικά σχόλια. Γι’ αυτόν τον λόγο, μόνο η συμμετοχή τους στην ομάδα και η έκθεσή τους μπροστά σε κοινό αποτελεί για τα παιδιά αυτά τεράστιο βήμα στον δρόμο τους προς την ωριμότητα και χαιρόμαστε πολύ που συμβάλαμε κι εμείς σε αυτό.
-Ποια φράση από την παράσταση «μένει» μέσα σας ακόμα και μετά το τέλος της;
Οι στίχοι από το τραγούδι της θεάς Αφροδίτης: «Η ομορφιά είναι μόνο παιχνίδι του μυαλού. Μην ψάχνεις στον καθρέφτη, η ομορφιά είν’ αλλού».
-Σε μια εποχή που τα παιδιά «βυθίζονται» ολοένα και περισσότερο σε μια οθόνη, η ενασχόληση με το θέατρο τι προσφέρει;
Η θεατρική παράσταση είναι μια συλλογική καλλιτεχνική δημιουργία. Επομένως, τα παιδιά που συμμετέχουν, καλλιεργούν τη συνεργασία και την αρμονική ένταξη στην ομάδα. Έτσι ενισχύονται οι ικανότητές τους για επικοινωνία και γενικότερα για κοινωνικοποίηση. Επίσης, αποκτούν αυτογνωσία και ενσυναίσθηση. Απολαμβάνουν το τελικό αποτέλεσμα και αισθάνονται χαρά, ικανοποίηση και αυτοεκτίμηση.
Το θέατρο αφήνει τα παιδιά ελεύθερα να εκφραστούν και να διασκεδάσουν δημιουργικά. Να καλλιεργήσουν γνώσεις, δεξιότητες και κλίσεις που σχετίζονται με τη θεατρική έκφραση και παιδεία (π.χ. υποκριτική, θεατρική ανάγνωση, κινησιολογία, δημιουργία κουστουμιών, κατασκευή σκηνικών, μουσική επένδυση, χορός, τραγούδι κ.ά.). Αλλά και να διαμορφώσουν αισθητική – καλλιτεχνική αντίληψη και κριτήριο ως δέκτες – θεατές αλλά και ως παραγωγοί καλλιτεχνικού έργου.
Η διανομή
(Με αλφαβητική σειρά)
Αδαμάκης Νικόλας (Γ1): Αχιλλέας, Αποστολάκης Βαγγέλης (7ο Λύκειο): Πάτροκλος, Αρβανιτάκης Νίκος (Γ1): Πευκίς, Βασιλάκη Κατερίνα (Β1): Ανδρομάχη, Πασιφίλη, Βλατά Ελένη (Β1): Δασκάλα, Γογγύλη, Τρωαδίτισσα Α, Βλαχάκης Μενέλαος (Β1): Πάρης, Καραπουλάκη Ελεάννα
(Γ2): Τρωαδίτισσα Β, Κοντοφρυού Στέλλα (7ο Λύκειο): Κασσάνδρα, Κούνουπα Μαρία (7ο Λύκειο): Τρωαδίτισα Γ, Πανθόη, Μακατουνάκης Μιχάλης (Β2): πρόβατο, Έλληνας στρατιώτης, Τρώας, ναύτης-Έμπορος-Αγγελιαφόρος, Μάντσε Μελίσα (Α3): Θυμαρίς, Ματαλλιωτάκη Χριστίνα (7ο Λύκειο): Εκάβη, Μερλέμης Σεραφείμ (Β3): Πρίαμος, πρόβατο, Έλληνας στρατιώτης, Τρώας, ναύτης -Έμπορος-Αγγελιαφόρος, Μπάτσης Σωκράτης
(Β3): Δίας, Έλλ. στρατιώτης, Τρώας ναύτης, Έκτορας, Μποζίκη Άλκηστη (7ο Λύκειο):Τρωαδίτισσα Γ, Πανθόη, Κασσάνδρα, Πετράκης Παναγιώτης (Β2): Μενέλαος, Σολογιάννη Μαρία (Γ3): Αθηνά, Τζόλι Αλίσια (Α4): Ελένη, Τιτάκη Αμαλία (Γ3): Ήρα, Χαϊντεράνι Γαβριέλα (Γ3): Αφροδίτη, Χαιρέτης Σταμάτης (Β2): πρόβατο, Έλληνας στρατιώτης, Τρώας ναύτης – έμπορος – αγγελιαφόρος.
Συντελεστές: Σκηνοθεσία, επιμ. μουσικής, βίντεο και αφίσας: Πόπη Λουλάκη, Σκηνικά: Γιώργος Λαγουδιανάκης (με το επιτελείο του), Κοστούμια: Κυριακή Λεοντάκη και η ομάδα, Επιμ. Αντικειμένων: Κυριακή Λεοντάκη και Ειρήνη Ανδρουλιδάκη, Χρονογραφίες: όλη η ομάδα, Γενικός Συντονισμός: Κυριακή Λεοντάκη, Ειρήνη Ανδρουλιδάκη.