Τέσσερα διαφορετικά πονήματα σε ένα περιλαμβάνονται στο βιβλίο του Δημήτρη Γκιώνη με τον τίτλο «Για τέσσερις λόγους…» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγκυρα.
Ο δημοσιογράφος της «Ελευθεροτυπίας» παρουσιάζει ένα κείμενο με καθαρά δημοσιογραφικό χαρακτήρα, πάντα όμως δεμένο γλαφυρά με προσωπικές αναφορές, δηλαδή το «Ο Καζαντζάκης», το μεγαλύτερο και σε έκταση. Και τρία διηγήματα, ιστορίες που ξεκινάνε από βιώματα, οικογενειακά και άλλα.
Ο «Καζαντζάκης» πρόκειται για ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα για την προσωπική, κυρίως την ερωτική, ζωή του μεγάλου Κρητικού συγγραφέα, που ο Γκιώνης λάτρευε από έφηβος. Αλλά και για τη διαμάχη του με την Εκκλησία και τις ταινίες που βασίστηκαν σε βιβλία του.
. Κατ’ αρχήν ο συγγραφέας διαλύει τον μύθο ότι ο Καζαντζάκης αφορίστηκε από την Εκκλησία και εξηγεί τον ρόλο που έπαιξαν σ’ αυτό μια σειρά από επιφανείς συντηρητικοί υποστηρικτές του, όπως η εφημερίδα «Καθημερινή» με αρχισυντάκτη τον Αιμίλιο Χουρμούζιο, η γραμμή της οποίας ήταν στον αντίποδα των συνεχών επιθέσεων από την «Εστία» και κυρίως τον Σπύρο Μελά.
Παραθέτει και μια απίστευτη ιστορία: η θρυλική ψυχαναλύτρια Μαρία Βοναπάρτη, σύζυγος του πρίγκιπα Γεωργίου, μεσολαβώντας υπέρ του Καζαντζάκη, τον κάλεσε σε δείπνο στο σπίτι της στο Παρίσι, με συνδαιτυμόνα του τη βασίλισσα Φρειδερίκη!
Ο Δημήτρης Γκιώνης θυμίζει και κάποιες ωραίες πτυχές της κινηματογραφικής περιπέτειας των βιβλίων του στα άξια χέρια του Κακογιάννη και του Ντασσέν – ο πρώτος, με τον «Ζορμπά» του, είχε ενοχλήσει τους Κρητικούς, που δεν μπορούσαν να χωνέψουν ότι σε τουλάχιστον δύο σκηνές (δολοφονία της χήρας και λεηλασία του σπιτιού της μαντάμ Ορτάνς) τους έδειχνε «φονιάδες και πλιατσικολόγους».
Αλλά εκεί που απογειώνεται το κομμάτι για τον Καζαντζάκη είναι όταν ο με εξαιρετικές πηγές, αλλά και τολμηρός Δημήτρης Γκιώνης, που δεν φοβάται να θίξει ιερά και όσια, κάνει μια σούμα της ερωτικής ζωής του Καζαντζάκη – αυτήν που τόσο επιμελώς αποφεύγουν να θίξουν σύγχρονοι κινηματογραφικοί του βιογράφοι (βλέπε Γιάννης Σμαραγδής).
Διηγείται ιστορίες, ξεχασμένες ίσως σήμερα, για τις δύο συζύγους του. Τη Γαλάτεια Καζαντζάκη, αδελφή της Έλλης Αλεξίου, που όταν χώρισε από τον Καζαντζάκη (δεύτερος σύζυγός της ο Μάρκος Αυγέρης) κατέγραψε μυθιστορηματικά την πολύχρονη συμβίωσή τους στο βιβλίο «Άνθρωποι και υπεράνθρωποι» και, μάλιστα, ενώ ακόμα ζούσε ο Καζαντζάκης. Και την Ελένη Καζαντζάκη, με την οποία ο συγγραφέας έζησε μέχρι τον θάνατό του, το 1957.
Εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους. Η Γαλάτεια, ατίθαση και φεμινίστρια, μίλησε καθαρά για τον «λευκό» τους γάμο. Η Ελένη, αφοσιωμένη και πιστή, υπερασπίστηκε μέχρι τέλους τον Καζαντζάκη κάνοντας κάτι που ο ίδιος απέφυγε.
Με επιστολή της στον Δημήτρη Γκιώνη («Ελευθεροτυπία», 3 Σεπτεμβρίου 1979) κατακεραυνώνει τη Γαλάτεια και την αδελφή της Έλλη Αλεξίου, που κι αυτή είχε περιλάβει τον συγγραφέα, τόσο στη βιογραφία του («Για να γίνει μεγάλος») όσο και σε συνεντεύξεις της στον Δημήτρη Γκιώνη.
Σε μία μάλιστα (Μάιος, 1985) του είχε πει: «Με το να έχει λευκό γάμο (η Γαλάτεια) με τον Καζαντζάκη δεν θα πει ότι είχε και λευκή ερωτική ζωή».
Ο δημοσιογράφος Γκιώνης παραμερίζει και βρίσκουμε τη χιουμοριστική και σαρκαστική ματιά του, αλλά και τη γνωστή από προηγούμενα βιβλία του ελευθερία και τρυφερότητα όταν πρόκειται να προχωρήσει σε πορτρέτα αγαπημένων του προσώπων, αναδεικνύοντας διασκεδαστικές τους αντιφάσεις – όπως στο διήγημα «Μια μητέρα», για τη δικιά του, προφανώς.
Επιμένει και στον λόγο του περί έρωτα με το «Αγάπη χειρόγραφη», τρεις ερωτικές επιστολές από γυναίκες «μιας άλλης εποχής», από τις δεκαετίες του ’60 και του ’80, επιστολές αυθεντικές, αφού του τις «παραχώρησε», τουλάχιστον έτσι υποστηρίζει, «καλοζωισμένος φίλος του».
Και δεν αποτελούν μόνο ίχνη της ερωτικής επικοινωνίας προ ίντερνετ και κινητού, αλλά και μιας γυναικείας ενοχής και αυτολύπησης μπροστά στο κυρίαρχο αρσενικό. Τέλος, ναι, και ο Δημήτρης Γκιώνης παραδόθηκε στη γατολατρία, που κάποτε κυνικά κορόιδευε, και βρήκε τον μάστορά του από «Εναν γάτο», με τον οποίο κλείνει και το βιβλίο του.