«Η Μικρασιατική Καταστροφή & ο Νίκος Καζαντζάκης: Πολεμική Συμφορά του Έθνους» τιτλοφορείται το νέο βιβλίο του Μάρκου Εμ. Μαρινάκη.
Περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, χειρόγραφα σημειώματα- αναφορές του κορυφαίου λογοτέχνη και 65 φωτογραφίες από τη Μικρασιατική Καταστροφή του ίδιου.
Ο κ. Μαρινάκης αναφέρει, στον πρόλογό του: «O Νίκος Καζαντζάκης το 1922 βρισκόταν στο Βερολίνο. Η Μικρασιατική καταστροφή τον συνταράζει, όπως αναφέρει και ο Παντελής Πρεβελάκης στο χρονογραφία του βίου του Νίκου Καζαντζάκη που έγραψε στο αφιέρωμα για το Νίκο Καζαντζάκη του τεύχους των Χριστουγέννων του 1959 του περιοδικού «Νέα Εστία» (σελ 11).
Από το Βερολίνο ο Νίκος Καζαντζάκης στις 6-9-1922 ταχυδρομεί στον αδερφό της γυναίκας του, τον Λευτέρη Αλεξίου, λόγιο της εποχής, επιστολή που γράφει ότι ετοιμάζει σχετικό βιβλίο με τίτλο «Πολεμική συμφορά του έθνους» και του στέλνει 65 φωτογραφίες (Φωτοκάρτες) αριθμημένες και υπογεγραμμένες χειρόγραφα στην πίσω όψη από τον ίδιο.
Οι φωτογραφίες αναφέρει, θα δώσουν παραστατικότητα και ζωντάνια στα κείμενα του βιβλίου που θα ακολουθήσουν. Θεώρησα σκόπιμο να χρησιμοποιήσω τίτλο του βιβλίου τον τίτλο «Πολεμική συμφορά του έθνους» με την προσθήκη «O Νίκος Καζαντζάκης και η Μικρασιατική Κασταστροφή».
Στο τέλος των κειμένων παραθέτω παράρτημα με τις 65 φωτογραφίες (φωτοκάρτες) και από τις δύο όψεις. Τα χειρόγραφα κείμενα βασικά είναι συνεχόμενα, αλλά υπάρχουν και μικρές αυτοτελείς ιστορίες από τη Μικρασιατική εκστρατεία και τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Τα χειρόγραφα κείμενα που παραθέτω πιθανόν να μην είναι το σύνολο των κειμένων καθότι δεν βρέθηκαν με κάποια σειρά και σε ένα μέρος.
Ο Νίκος Καζαντζάκης είχε συλλέξει και συντάξει τα κείμενα αυτα από:
Α) Από περιγραφές προσφύγων Μικρασιατών που συνάντησε στην Αθήνα
- B) Από ανταποκρίσεις της εποχής στις εφημερίδες και περιοδικά,
Γ) Αντιγραφές από αρχεία, πολιτικό γραφείο E. Βενιζέλου
(πχ Επιστολή του Μητροπολίτη της Σμύρνης Χρυσοστόμου ) και,
Δ) Στρατιωτικά αρχεία κ.τ.λ.
O Νίκος Καζαντζάκης ήταν και λογοτέχνης με αποτελέσμα να εμπλουτίζει τα κείμενά του με λογοτεχνικό λόγο για να γίνονται γλαφυρότερα στην ανάγνωση. Τέλος, σημειώνουμε ότι το υλικό του βιβλίου προέρχεται από το προσωπικό μου αρχείο που απέκτησα μετά από μακροχρόνιές μου έρευνες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Ευχαριστώ όλους που συνέβαλαν σε αυτό, που σήμερα βρίσκονται στη ζώη». και αιώνια η μνήμη αυτών που δεν βρίσκονται στη ζωή». Ο φιλόλογος-ιστορικός, πρόεδρος της Ενώσεως Σμυρναίων, κ. Γιώργος Αρχοντάκης, αναφέρει, στο προλογικό του σημείωμα, μεταξύ άλλων:
«Οι χειρόγραφες σημειώσεις τού Νίκου Καζαντζάκη δεν δείχνουν μόνο τη λογοτεχνική ικανότητά του. Είναι γεμάτες από τον πόνο του Έλληνα που βλέπει να χάνεται ένας κόσμος ολόκληρος, γεμάτος από ζωή, από δραστηριότητα, από έναν ανεπανάληπτο ελληνικό πολιτισμό τριών χιλιάδων χρόνων.
Εκφράζουν την οδύνη του μπροστά στα ερείπια: «H Σμύρνη η πανέμορφη, η παινεμένη Σμύρνη, το όνειρο του Ελληνισμού, σε τέσσερα μερόνυχτα μεταβάλλεται σε άμορφα ελεεινά ερείπια, που ανεβάζουν δάκρυα στα μάτια σε όποιον τα αντικρίζει». Αφήνουν να ξεχειλίσει η οργή του, γιατί, παρόλο που «το 1922 λειτουργούσαν 240 ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα με 900 καθηγητές και δασκάλους και 40.000 μαθητές, ενώ τα τουρκικά την ίδια εποχή μόλις έφθαναν τα 28 με 300 δασκάλους και 6.300 μαθητές», «οι μεγάλοι Χριστιανοί Σύμμαχοι της Ευρώπης» έμειναν «αδιάφοροι και στυγνοί θεατές της πυρπόλησης της Σμύρνης».
Και αναδεικνύουν έναν βαθύτατο γνώστη της ωμής πραγματικότητας: «H θλιβερή ιστορία της Σμύρνης, οι τραγικές στιγμές της καταστροφής της θα μείνουν πάντοτε οι πιο τρανές αποδείξεις για το έως πού μπορεί να φτάσει η θηριωδία των Τούρκων».
O κύριος Μάρκος Μαρινάκης, διακεκριμένος ιστορικός ερευνητής και ένθερμος συλλέκτης ιστορικών λαογραφικών και φιλοτελικών μελετών και βιβλίων, ανέλαβε την πρωτοβουλία να φέρει στο φως τα χειρόγραφα κείμενα του Νίκου Καζαντζάκη, που αναφέρονται στη Μικρασιατική Καταστροφή και το πλουσιότατο και άκρως ενδιαφέρον φωτογραφικό υλικό από το αρχείο του.
Και προσφέρει γι’ αυτόν λόγο τη δυνατότητα να γνωρίσουμε τον μεγάλο μας λογοτέχνη και ως εμβριθή γνώστη μιας ιστορικής περιόδου που σημάδεψε ανεξίτηλα τη νεότερη ελληνική ιστορία και ως έγκυρο παρατηρητή των πράξεων και των παραλείψεων των ισχυρών της Γης, ο οποίοι παίζουν καθοριστικό ρόλο στη ζωή των λαών και των απλών ανθρώπων, πού γίνονται θύματα των δικών τους συμφερόντων».
Ο συγγραφέας
O Μάρκος Μαρινάκης γεννήθηκε στα Χανιά της Κρήτης και διαμένει μόνιμα στο Ηράκλειο. Ο προπάππους του ήταν ο Αναγνώστης Μαρινάκης προσωπικότητα του Κρητικού Αγώνα. Ο παππούς του, Μάρκος Μαρινάκης (1858 1944), ήταν οπλαρχηγός στο Βαφέ Αποκορώνου στα τέλη των επαναστάσεων κατά των Τούρκων (1897-1898). Επίσης, ήταν Ιδρυτής και πρώτος Πρόεδρος του Συλλόγου «Ομόνοια» στο Βαφέ Αποκορώνου το 1886, εν μέσω Τουρκοκρατίας. Ο πατέρας του, Εμμανουήλ Μαρινάκης (1907-1993), αποτάχτηκε από τη χωροφυλακή επί Μεταξά, γιατί έλαβε μέρος στο Κίνημα του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1935.
Είναι πτυχιούχος του τμήματος Δασολογίας της Γεωπονοδασολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και έχει φοιτήσει και στη Νομική Σχολή του ίδιου Πανεπιστημίου. Υπηρέτησε τη θητεία του στον Ελληνικό Στρατό ως Έφεδρος Αξιωματικός και εργάστηκε ως ειδικός επιστήμονας στην Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος (Δασολόγος). Είναι παντρεμένος με την Ευστρατία Ζαχαρίου Στρατάκη, πτυχιούχο της δημοσιογραφίας (Σπύρου Μελά), από το Ηράκλειο, με την οποία έχει μία κόρη, τη Μαρία, παιδίατρο. O Μάρκος Μαρινάκης είναι ιστορικός ερευνητής, μελετητής της ιστορίας και της λαογραφίας της Κρήτης, φιλοτελιστής και συγγραφέας.
Επίσης, είναι πραγματογνώμων της Ταχυδρομικής Ιστορίας της Κρήτης, με επίσημο δίπλωμα από την Ελληνική Φιλοτελική Ομοσπονδία και την Ευρωπαϊκή Ένωση (F.I.P.). Έχει δημοσιεύσει άρθρα και μελέτες του σε περιοδικά και εφημερίδες και έχει λάβει μέρος σε συνέδρια ιστορικού, λαογραφικού και φιλοτελικού αντικειμένου, πάντα, με θέματα που αφορούν την Κρήτη. Έχει βραβευτεί με χρυσά και αργυρά μετάλλια για τα βιβλία του στη Φιλοτελική Φιλολογία, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό (BALΚΑΝFILΑ 1981. STOCHOLMIA 1986, HAFNIA 1987, ΑΘΗΝΑ 1987, PRAGA 1988, WIEN 1990 κ.a.).