Δημιουργός με έντονο προσωπικό ύφος, βαθύς «συνομιλητής» της ελληνιστικής και της βυζαντινής τέχνης, ο Γιάννης Τσαρούχης ενσάρκωσε στο έργο του, το χρονικό της δικής του ελληνικότητας.
«Η ισχυρή μου τάση», έχει πει ο ίδιος ο Τσαρούχης, ηταν να εκφράσω όλες τις αντιρρήσεις μου για το ίδιο το ιδανικό μου, βοηθούμενος από μεγάλους αντιρρησίες της εποχής μου, αλλά και από πρότυπα παλιά ελληνικά, που είναι συχνά μαρτυρίες και στηρίγματα των αντιρρήσεων»
Από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της «Γενιάς του ’30», ο Τσαρούχης αποτέλεσε τη μεγάλη γέφυρα που ένωσε το παραδοσιακό με το μοντέρνο, συνδυάζοντας στοιχεία από την ευρωπαϊκή τέχνη, το Μπαρόκ και την Αναγέννηση, και την ελληνική λαογραφία.
Τα έργα του, απεικονίζουν την ομορφιά της νιότης, με έναν υπαινικτικό και τρυφερό τρόπο, ενώ υπήρξε πρωτοπόρος στην απεικόνιση του ανδρικού σώματος σε εποχές που αυτό θεωρούνταν ταμπού. Η Ελλάδα του Τσαρούχη δεν είναι ούτε τουριστική ούτε εθνικιστική, είναι ανθρώπινη και ειλικρινής.
Ο Γιάννης Τσαρούχης, εκτός από ζωγράφος, υπήρξε σκηνοθέτης, σκηνογράφος, ενδυματολόγος, συγγραφέας και μεταφραστής αρχαίων τραγωδιών. Το χιούμορ και η ευρυμάθειά του φαίνονται στις αποφθεγματικές του φράσεις και στις διηγήσεις του..
«Στην Ελλάδα βλέπουμε μόνο τη δυσάρεστη και την αδύνατη πλευρά κάθε πράγματος» γράφει στο βιβλίο του «Λίθον ον απεδοκίμασαν οι οικοδομούντες».
«Όλοι ξέρουν το τι δε γίνεται και, ικανοποιημένοι με την απαισιόδοξη γνώμη τους, κατηγορούν κάθε άνθρωπο που έχει δράση και προσπαθεί να κάνει κάτι τι. Υπάρχουν και οι τρελοί που παίρνουν στα σοβαρά την Ελλάδα και αγνοούν τις απαισιόδοξες γνώμες και φτάνουν στο αδύνατο και στο ακατόρθωτο, χάνοντας την εκτίμηση των απαισιόδοξων και αυτών που γνωρίζουν τα πάντα».
Ο Τσαρούχης θεωρούσε τον εαυτό του ως έναν ερευνητή που αναζητούσε μέσα του την αλήθεια και πάνω στα έργα του τον τρόπο που θα ήταν πιο σύμφωνος με τον εαυτό του. Τα καλά παραδείγματα, πίστευε, πρέπει να ξέρουμε να τα ερμηνεύσουμε σύμφωνα με την περίπτωση μας αλλιώς καταντούν καταστροφικά.
«Ένας επαναστάτης δεν γίνεται να είναι συνάμα κλασικός. Αλλά με τον Τσαρούχη γίνεται». Θα πει για τον ζωγράφο ο Οδυσσέας Ελύτης.
Και προσθέτει: «Τη μέρα που ο ζωγράφος αυτός τόλμησε να αναζητήσει τον Ερμή, όχι στο όρος Όλυμπος αλλά στο καφενείο «Όλυμπος» ένας μύθος κατέβηκε από τα βιβλία στη ζωή, ενώ το μάτι του καλλιτέχνη υποχρεώθηκε να ατενίσει αλλιώς τον κόσμο. Στο μέτρο που ο Τσαρουχης φάνηκε άξιος να καθαρίσει το εικόνισμα του Ελληνισμού, από τα περίσσια μαλάματα, είναι ένας επαναστάτης που δεν πήγε να καταλύσει αλλά να ανακαλύψει μια παράδοση. Στο μετρό όμως που πέτυχε να αξιοποιήσει τα κρυφά της διδάγματα είναι ένας κλασσικός».