Στις 21 Δεκεμβρίου 1879 έγινε η πρώτη του παρουσίαση στο Βασιλικό Θέατρο της Κοπεγχάγης. «Ταρακούνησε», προκάλεσε συζητήσεις, θεωρήθηκε ριζοσπαστικό.
Και είναι ακόμα ριζοσπαστικό. Θέτει προβληματισμούς που απηχούν πολύ ξεκάθαρα στο σήμερα. Δεν είναι τυχαίο ότι πρόκειται για ένα από τα πιο πολυπαιγμένα έργα του Νορβηγού Χένρικ Ίψεν.
Ο λόγος βέβαια για το «Κουκλόσπιτο», του οποίου τη σκηνική σύνθεση με τίτλο «Όλοι παίζουν – Βγαίνει η Νόρα», θα παρουσιάσει για δεύτερη σεζόν, μετά την εξαιρετική σε απήχηση πρώτη σεζόν, η Εταιρεία Θεάτρου και Παραστατικών Τεχνών BEHOLD, στο Πολιτιστικό & Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου.
Το patris.gr συνομίλησε με τον Θοδωρή Θεοδωρίδη, έναν εκ των πρωταγωνιστών επί σκηνής για όλα όσα σχετίζονται με την παράσταση τόσο εντός όσο και εκτός του πάλκου.
- Πρώτη -κλασική- ερώτηση: Πώς προέκυψε η ιδέα να ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο κείμενο;
Ήμασταν σε αναζήτηση κειμένων για την επόμενη παραγωγή μας. Θέλαμε κάποιο κείμενο που να είναι θεατρικό, να αγγίζει κάποια κοινωνικά ζητήματα που μας απασχολούσαν ως ομάδα και να μπορούμε να συνεργαστούμε επί σκηνής όλα τα μέλη.
Το “Κουκλόσπιτο” υπήρχε στο μυαλό της σκηνοθέτιδας μας της Ρίας Μεντηλίδου για καιρό αλλά ήρθε ξανά μπροστά μας όταν μέσα από κάποια μαθήματα θεάτρου που παραδίδαμε εκείνο τον καιρό διαπιστώσαμε πόσο αφορά και συνταράσσει ακόμη η ιστορία αυτή του 1879 ανθρώπους νέους, γυναίκες κυρίως για να είμαστε ειλικρινείς, συνομήλικους ή και μικρότερους από εμάς.
Με αυτήν την αφορμή, ξαναδιαβάσαμε αλλιώς το έργο του Ίψεν και αποφασίσαμε να αναμετρηθούμε μαζί του εντάσσοντας όμως στον κύριο κορμό του έργου και κάποιες δικές μας σκηνές, που εκπροσωπούν αντιλήψεις, προβληματισμούς και ιδέες των σύγχρονων συμπολιτών μας όπως αυτά αποκρυσταλλώθηκαν μέσα από τις απαντήσεις τους στα ερωτηματολόγια που συντάξαμε.
- Τι είδους συμβολισμό παράγει το “Κουκλόσπιτο” στο έργο του Ίψεν;
Οι συμβολισμοί που προκύπτουν είναι αλλεπάλληλοι και αλλάζουν συνεχώς κατά τη διάρκεια του έργου. Το σπίτι της κούκλας στην αρχή παρουσιάζεται ως ένας τόπος αψεγάδιαστος, όπως και η πρωταγωνίστριά του. Σταδιακά όμως εξελίσσεται σε ένα χρυσό κλουβί συμβολίζοντας τον εγκλωβισμό σε μια εικόνα τελειότητας που όμως κρύβει μυστικά, ψέματα και περιορισμούς που γίνονται όλο και πιο φανερά.
Μια κούκλα, άλλωστε μπορεί να έχει όση ελευθερία βούλησης της επιτρέπει ο εκάστοτε χειριστής της. Γι’αυτό και τελικά αποκτά τον συμβολισμό ενός αναπόδραστου κελιού που η πρότερη κούκλα θα πρέπει να το διαρρήξει με όποιο κόστος, αν θέλει να βγει από αυτό. Μπαίνει ως κούκλα και βγαίνει ως Νόρα.
- Ποιά είναι η ερμηνεία που δίνει η ομάδα σας, αλλά και τι σκέψεις γεννάει το γεγονός ότι ένα κείμενο του 1879 περιέχει και εκφράζει παρόμοιους ή και παραπλήσιους δομικούς προβληματισμούς με το σήμερα;
Διαβάσαμε το έργο του Ίψεν σαν ένα παιχνίδι εξουσίας και κοινωνικών ρόλων που εναλλάσσονται συνεχώς μεταξύ των χαρακτήρων, “όλοι παίζουν” σε ένα παιχνίδι με προδιαγεγραμμένους κανόνες, σε ένα σύστημα κατ ‘επέκταση που άλλοι έχουν φτιάξει για εκείνους. Εκείνοι έχουν αποδεχθεί αδιαμαρτύρητα τον ρόλο που τους ζητείται από τους υπόλοιπους να παίξουν και είναι έτοιμοι μάλιστα να τον υπερασπιστούν και με πάθος χωρίς να τον αμφισβητούν.
Μέχρι ένα σημείο φυσικά, που η Νόρα έρχεται σε επαφή με το βαθύτερο κομμάτι της, φανερώνεται η αλήθεια που αρνούνταν να δει μέχρι τότε και κάνει το βήμα να βγει από αυτό το παιχνίδι, να βγει από τον ρόλο, να αφήσει τον πραγματικό της εαυτό να βγει στην επιφάνεια. Μπαίνει στο Κουκλόσπιτο ως κούκλα και βγαίνει ως Νόρα. Εξού και ο τίτλος της παράστασης.
Όσο για το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, θα φέρω ένα παράδειγμα από την ανταπόκριση των θεατών στις παραστάσεις: Έβγαιναν οι θεατές από τις παραστάσεις μας κατά τη διάρκεια του πρώτου κύκλου παρουσίασής της, την άνοιξη που μας πέρασε και μας ρωτούσαν πολύ συχνά “Πώς γίνεται να είναι ακόμα τόσο επίκαιρος ο Ίψεν;”. Νομίζω πως δεν είναι ο Ίψεν επίκαιρος, εμείς έχουμε μείνει πολύ πίσω.
- Ποιά ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίσατε προσεγγίζοντας το συγκεκριμένο κείμενο τόσο σε επίπεδο θεωρητικό όσο και σε επίπεδο «τεχνικό» αντίστοιχα;
Μια από τις πρώτες προκλήσεις που αντιμετωπίσαμε ήταν πώς θα καταφέρουμε να εντάξουμε μέσα στην παράσταση τα κειμενικά και σκηνικά υλικά που προέκυψαν από την περίοδο της έρευνας πριν την παράσταση χωρίς να χαθεί ο κορμός της ιστορίας και χωρίς να χάσει η ποίηση απέναντι στην επικαιροποίηση.
Μιλώντας ωστόσο και από τη σκοπιά του ηθοποιού για μένα ενδιαφέρουσα πρόκληση που μου έδωσε πολύτιμα εργαλεία ήταν και το πώς με φυσικότητα, θα εντάξουμε αυτή την στυλιζαρισμένη κίνηση των μοτίβων που προέκυψαν από τους συντονισμένους αυτοσχεδιασμούς που μας πρότεινε η υπέροχη κινησιολόγος μας Εβίτα Τσακαλάκη στη συνολική σκηνική εκπροσώπηση του ρόλου μας.
Η ηχητική δραματουργία επίσης της παράστασης, μέσα από τη ζωντανή παρουσία της Μαρίας Κριτσωτάκη επί σκηνής -μια προσθήκη δραματουργική δική μας- έρχεται να προσθέσει άλλον έναν συμπαίκτη επί σκηνής με τον οποίο καλούμαστε να αλληλεπιδράσουμε.Αφήνω στην άκρη χωρίς να παραβλέπω φυσικά, όλες τις προκλήσεις και τα εμπόδια που απορρέουν ούτως ή άλλως από την ίδια την απόφαση να ζούμε και να εργαζόμαστε ως επαγγελματίες καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες στην περιφέρεια της Ελλάδας του 2025.
- Με ποιο τρόπο βοηθάει το κοινό να έρχεται σε επαφή με τέτοιου είδους κείμενα που ειδικά αυτά που έρχονται από μια άλλη εποχή;
Τα κείμενα αυτά δεν έχουν τυχαία μείνει στην παγκόσμια δραματουργία, εκφράζουν με βαθιά και ουσιαστική προσέγγιση προβληματισμούς κοινωνικούς που αναδεικνύουν παθογένειες με τις οποίες ακόμη παλεύουμε. Μην ξεχνάμε ότι ο καπιταλισμός μέσα στον οποίο ζούμε σήμερα δεν είναι παρά “εξέλιξη” αυτού του μοντέλου προτεσταντισμού και πατριαρχίας που βλέπουμε στο “Κουκλόσπιτο”.
Το να έρχεται λοιπόν σε επαφή το κοινό σήμερα με τον λόγο αυτόν, μέσα από σύγχρονα ανεβάσματα λειτουργεί κατά τη γνώμη μου και ως καθρέφτης. Χρειαζόμαστε πολλές φορές οι άνθρωποι παραδείγματα για να καταλάβουμε κάτι για τις δικές μας συνθήκες ζωής και δράσης. Δεν μιλάω εξαιρώντας τον εαυτό μου, αλλά ίσα ίσα έχοντας περάσει ήδη κατά τη διάρκεια των προβών, από αυτήν τη διαδικασία.
- Τελικά η πατριαρχία ως σύστημα αξιών είναι ανίκητη;
Η γνώμη μου είναι ότι όχι δεν είναι ανίκητη. Απλώς χρειάζεται υπομονή, επιμονή και επαγρύπνηση. Δεν είναι εύκολο, ούτε μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάστηκαν αιώνες για να εδραιωθεί, ας είμαστε ρεαλιστές. Ωστόσο, μου αρέσει να βλέπω τα πράγματα σε βάθος χρόνου. Ένα αγκάθι τη φορά να ξεριζώνουμε, είναι σπουδαία νίκη.
Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Με τον τρόπο που δομήθηκαν οι πρόβες μας ήρθαμε αντιμέτωποι αρκετές φορές -και μιλάω κυρίως για τους δύο άντρες ηθοποιούς της παράστασης αυτής, εμένα και τον Γιώργο Σοφικίτη, με όλα όσα θεωρούμε δεδομένα, ιδέες και οπτικές πάνω στους πιο απλούς μηχανισμούς της καθημερινότητας που είναι τόσο ριζωμένα μέσα μας ακόμα και αν θεωρούμε τους εαυτούς μας προοδευτικούς ή σύγχρονους.
Αυτό αφορά φυσικά και τις γυναίκες της ομάδας, αλλά ας είμαστε ειλικρινείς, ως άντρες μεγαλωμένοι μέσα σε αυτό το σύστημα, έχουμε πολλά να αλλάξουμε αν θέλουμε κι εμείς να απολαμβάνουμε περισσότερη ελευθερία. Η πατριαρχία επηρεάζει και επιδρά πάνω σε όλα τα φύλα. Είναι ζήτημα εξουσίας και ως τέτοιο θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε, με ανοιχτά μυαλά και τόλμη.
Πληροφορίες παράστασης
2ος Κύκλος Παραστάσεων
ΠΡΕΜΙΕΡΑ – Παρασκευή 12/12 | 21.15
Σάββατο 13/12 | 18.30 και 21.15
Κυριακή 14/12 | 20.00
Δευτέρα 15/12 | 21.15
Παρασκευή 19/12 | 21.15
Σάββατο 20/12 | 18.30 και 21.15
Κυριακή 21/12 | 20.00
Δευτέρα 22/12 | 21.15
Χώρος διεξαγωγής: Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου – Πειραματική Σκηνή (Λεωφ. Νικολάου Πλαστήρα 49)
Προπώληση: more.com
Τιμή εισιτηρίου: 15 € (κανονικό) || 12 € (φοιτητικό/μαθητικό, ανέργων, ΑμεΑ, σπουδαστές δραματικών σχολών, ΠΕΣΥΘ, ομαδικό άνω των 10 ατόμων) || Ατέλεια ΣΕΗ
Επικοινωνία: τηλεφωνικά στο 6979031752 (καθημερινές 11.00 – 14.00) & στο [email protected].
Συντελεστές/τριες
Απόδοση κειμένου – Σκηνοθεσία – Δραματουργία: Ρία Μεντηλίδου
Ηχητική δραματουργία: Μαρία Κριτσωτάκη
Κινησιολογία: Εβίτα Τσακαλάκη
Σχεδιασμός φωτισμού: Ελένη Χούμου
Βοηθός σκηνοθεσίας: Στέλλα Κουφάκη
Φωτογραφίες promo: Γωγώ Καλλιγιαννάκη
Σχεδιασμός αφίσας: Μαργαρίτα Κονδυλάκη_MotiveCreative
Κινηματογράφηση παράστασης: Νικόλας Λεβεντάκης, Μάνος Βιδάκης
Σχεδιασμός μακιγιάζ: Τζωρτζίνα Χατζηελευθερίου
Επί σκηνής: Αλίκη Ατσαλάκη, Θοδωρής Θεοδωρίδης, Ίριδα Μπάμη, Γιώργος Σοφικίτης, Χρυσούλα Φλαμπούτογλου και η μουσικός Μαρία Κριτσωτάκη
Βοηθός παραγωγής – Social Media: Γωγώ Καλλιγιαννάκη
Λίγα λόγια για την ομάδα BEHOLD
Η Εταιρεία Θεάτρου & Παραστατικών Τεχνών BEHOLD είναι μια επαγγελματική εταιρεία καλλιτεχνικής δημιουργίας με έδρα το Ηράκλειο Κρήτης. Συστάθηκε το 2021 από τον Θοδωρή Θεοδωρίδη και την Ρία Μεντηλίδου. Ο πυρήνας των σταθερών συνεργατών της εταιρείας αποτελείται επίσης από τις θεατρολόγους και ηθοποιούς Αλίκη Ατσαλάκη, Ίριδα Μπάμη και Χρυσούλα Φλαμπούτογλου, την εικονογράφο και performer Ευτυχία Τσουκαλά, τον μουσικό Μανόλη Μανουσάκη, την εκπαιδευτικό Στέλλα Κουφάκη και την αρχιτέκτονα Γωγώ Καλλιγιαννάκη.
Μέχρι στιγμής η Εταιρεία έχει παρουσιάσει τις εξής παραστάσεις:
- “Η ιστορία του Βίκτωρα και της Μαρίας”, Θέατρο μέσα στην τάξη με θέμα τον σχολικό εκφοβισμό, του Τάσου Αγγελόπουλου, 2022-2025, σε σχολικές μονάδες της Κρήτης.
- “Θα σ’ αγαπώ και του χρόνου”, της Νάντιας Δαλκυριάδου, παράσταση για βρέφη από 6 μηνών έως και 2 ετών, Κέντρο Χορού & Παραστατικών Τεχνών «Σίκιννις», Ηράκλειο Κρήτης 2024-2025
- “Το μυστικό του δέντρου”, πολυμεσική παράσταση για παιδιά, με θέμα το δέντρο της χαρουπιάς και την κλιματική κρίση, στο πλαίσιο του θεσμού του ΥΠΠΟ “Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός 2023”.Χαρουπόμυλος Πανόρμου Ρεθύμνου, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης.
- “Limen. Μια μουσική performance για τη μνήμη του μέλλοντος”, μουσικοθεατρική performance με αφορμή τα 100 χρόνια από το 1922, στα πλαίσια του θεσμού του ΥΠΠΟΑ “Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός 2022”, με την υποστήριξη του Δήμου Ηρακλείου. Ενετικό Φρούριο Κούλες.
- “Στη σκιά του Πλάτανου. Τόπος και μνήμη στη συνοικία της Σπλάντζιας”, πολυφωνική performance θεάτρου ντοκουμέντο – σε συνεργασία με το πολυφωνικό γυναικείο σχήμα Lali Toupli, στο πλαίσιο του φεστιβάλ «Ανοιχτά Πανιά» του Δ. Χανίων.
- “Ο Ταχυδρόμος”, του Γιώργου Παπαδάκη, διασκευή για το θέατρο του βραβευμένου με κρατικό βραβείο μυθιστορήματος 2019 έργου των εκδόσεων ΕΣΤΙΑ, σε περιοδεία στο νησί της Κρήτης.