Ένα ειδώλιο αλόγου από τη Γεωμετρική Περίοδο, το οποίο είχε κλαπεί και διετίθετο προς πώληση από αμερικάνικο οίκο δημοπρασιών, επιστρέφει στην Ελλάδα έπειτα από απόφαση δικαστηρίου των ΗΠΑ.
Η απόφαση του εφετείου των ΗΠΑ, που εκδόθηκε μόλις προχθες, 9 Ιουνίου 2020, είναι τεράστιας δικονομικής και ουσιαστικής σημασίας.
Σύμφωνα με αυτήν, όχι μόνο η Ελλάδα αλλά για κάθε χώρα που διεκδικεί τα μνημεία της, τα οποία έχουν κλαπεί και διατίθενται προς πώληση, οι διαφορές σχετικά με τα μνημεία που τίθενται σε δημοπρασία από τους -δεσπόζοντες στο χώρο- αμερικανικούς οίκους ή διεκδικούνται από μουσεία δεν θα εκδικάζονται από τα Δικαστήρια του τόπου της δημοπρασίας ή της έδρας του οίκου/μουσείου αλλά θα εφαρμόζονται ανάλογα οι σχετικές νομοθετικές διατάξεις, οι οποίες, στην περίπτωση της Ελλάδας, ορίζουν αποκλειστική διεθνή δικαιοδοσία των ελληνικών δικαστηρίων.
Με τη χθεσινή απόφαση του Εφετείου ανετράπη η πρώτη απόφαση δικαστηρίου των ΗΠΑ και απορρίφθηκε η αγωγή του οίκου δημοπρασιών Sotheby’s, εναντίον του ελληνικού κράτους. Να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά στα δικαστικά χρονικά ανάλογων υποθέσεων που ένας οίκος δημοπρασιών στράφηκε κατά κράτους.
Τα κράτη είναι συνήθως αυτά που απευθύνονται στα δικαστήρια για να διεκδικήσουν αρχαία αντικείμενα που τους ανήκουν και βγαίνουν προς πώληση από οίκους δημοπρασιών.
Αν το αμερικανικό δικαστήριο είχε κρίνει θετικά, και σε δεύτερο βαθμό –όπως είχε κρίνει στο πρώτο επίπεδο- την απαίτηση του οίκου Sotheby’s, τότε θα υπήρχε δεδικασμένο και κανένα αρχαίο αντικείμενο προϊόν κλοπής ή αρχαιοκαπηλίας δεν θα επιστρεφόταν στη χώρα, από την οποία προέρχεται.
Το Υπουργείο Πολιτισμού διεκδίκησε κυριαρχικά το επίμαχο μνημείο, ως στοιχείο της πολιτιστικής κληρονομιάς της Χώρας, διεκδίκηση που δεν μπορεί να εξεταστεί από τα αμερικανικά δικαστήρια σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία (FSIA).
Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λίνα Μενδώνη χαρακτηρίζοντας την απόφαση ως μια τεράστια διεθνή επιτυχία στην καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου αρχαιοτήτων, δήλωσε ότι «το Υπουργείο θα προβεί σε κάθε νόμιμη διαδικασία επαναπατρισμού του ειδωλίου, επισημαίνοντας ότι με τον επαναπατρισμό των κλαπέντων και παρανόμως εξαχθέντων μνημείων στον αρχαιολογικό τους περιβάλλον αποδίδεται στην ιστορία κάθε χώρας, ένα τεκμήριο, ένα μέρος της ιστορίας της».
Η κα Μενδώνη ευχαρίστησε τους συναδέλφους της υπουργούς Πολιτισμού που είχαν δηλώσει με επιστολές τους στο δικαστήριο τη συμπαράστασή τους στο νόμιμο αίτημα της Ελλάδας, τους φορείς και την ελληνοαμερικανική κοινότητα, που εργάστηκαν συστηματικά για να δικαιωθεί το αίτημα της χώρας για την επιστροφή του χάλκινου αλόγου.