Αφιερωμένο στους δύο αιώνες από την ελληνική επανάσταση (1821-2021) και στην Κρήτη από το 1821 έως την ενσωμάτωση με την μητέρα πατρίδα (1821-1913),είναι το ενδιαφέρον ημερολόγιο της Μητρόπολης Αρκαλοχωρίου ,Καστελλίου και Βιάννου.
Μέσα στις σελίδες της προσεγμένης έκδοσης για το 2021, παρατίθενται πολύτιμες πληροφορίες για τα δύο θέματα του αφιερώματος ενώ υπάρχει πλούσιο φωτογραφικό και άλλο χρησιμο υλικό ,μαζί με τις ευχές του μητροπολίτη Ἀρκαλοχωρίου, Καστελλίου καί Βιάννου κ.Ανδρέα το 2021 νά εἶναι μία χρονιά ἀγάπης, εἰρήνης καί ἀλληλεγγύης καί μέ τή Χάρη τοῦ Κυρίου μας νά ξεπεράσουμε τήν πανανθρώπινη πανδημία τοῦ κοροναϊοῦ.
“Ελληνισμός,-σημειώνει στον πρόλογο του ο κ.Ανδρέας- τό Γένος, ἡ Ρωμιοσύνη, μέσα ἀπό μία ὑπερχιλιετή προχριστιανική καί χριστιανική ἱστορία, τό 1821, ξεκινάει τήν ἐπανάσταση και μετά από πολλές θυσίες, δημιουργεῖ τό πρῶτο Ἑλληνικό Κράτος, τό 1830, πού εἶναι καί τό πρῶτο ἀνεξάρτητο Κράτος τῶν Βαλκανίων. Φτάσαμε στό 1821 καί στή δημιουργία τοῦ ἀνεξάρτητου Ἑλληνικοῦ Κράτους, διότι τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο στούς χρόνους της ὀθωμανικῆς κυριαρχίας, μετά τήν πτώση τῆς Κωνσταντινουπόλεως, το 1453, διαφύλαξε μέ αἱματηρές θυσίες τήν πνευματική καί πολιτιστική ταυτότητα ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων χριστιανῶν, πού μιλοῦσαν ἑλληνικά, ἀρβανίτικα βλάχικα, σλαβικά, τουρκικά ἤ αραβικά.
Ἡ κυρίαρχη πνευματική καί πολιτιστική ταυτότητα ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων χριστιανῶν, χάρη στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, πού διακονοῦσε μέ τήν ἑλληνική παιδεία, ἦταν ἡ ἑλληνική καί στά ἑλληνικά σχολεῖα σπούδαζαν τόν 19ο αἰῶνα, ἀλλά καί τόν 20ό , πολλοί ἀπό τούς διανοούμενους τῶν βαλκανικῶν ἐθνῶν. Ἀκόμη καί ὁ Μισίρκωφ, τό παράλληλο τοῦ δικοῦ μας Κοραῆ γιά τά Σκόπια, ὑπῆρξε μαθητής σέ ἑλληνικό σχολεῖο τῶν Γιαννιτσῶν, πρός τό τέλος τοῦ 19ου αἰώνα. Ἀπό τό Ὀρθόδοξο πλήρωμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στά Βαλκάνια, μέσα ὅμως σέ ἕναν ἄλλο κόσμο, μέ ἀγροτοποιμενικές κοινωνίες, μέ μικρά ἀστικά κέντρα, διαμορφώθηκαν τά ἐθνικά κράτη τῆς Ἑλλάδας, τῆς Σερβίας, τῆς Βουλγαρίας, τῆς Ρουμανίας, τῆς Ἀλβανίας, τῆς Βόρειας Μακεδονίας καί διαμορφώθηκαν οἱ ἐθνικές αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες, μεταξύ τῶν ὁποίων ἡ αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἀλλά καί οἱ κανονικές δικαιοδοσίες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στήν Ἑλληνική Ἐπικράτεια. Ἡ Ἑκκλησία τῆς Κρήτης, ναυαρχίδα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἑδράζει τήν ἰδιοπροσωπία της στή Σύμβαση τοῦ 1900, μεταξύ Κρήτης Εὐμενίου καί Ἐλευθερίου Βενιζέλου καί στούς δύο Καταστατικούς Χάρτες τοῦ 1900 καί τοῦ 1961, ὁ ὁποῖος καί τήν ὀνομάζει «ἡμιαυτόνομον».
Ἡ Ἐκκλησία τῆς Κρήτης διαμορφώθηκε στήν αὐτόνομη Κρητική Πολιτεία. Ἡ Κρήτη ζεῖ τήν πρώτη ἑκατονταετία ἀπό τήν Ἑλληνική Ἐπανάσταση (1821 – 1921), ὡς ἡ μεγαλόνησος τῆς ἑλληνικῆς ἐπικράτειας, ὅπως καί στή δεύτερη ἑκατονταετία (1821-2021). Ἀναμφίβολα ἡ Κρήτη τοῦ 1821, ἀλλά καί τοῦ 1921, ὑπῆρξε ἐντελῶς διαφορετική ἀπό τήν Κρήτη πού γνωρίζομε σήμερα. Τήν Κρήτη τοῦ 2021. Ἑορτάζομε τό 2021, στόν 21ο αἰῶνα, ὡς Ἐκκλησία καί Πολιτεία, τά διακόσια χρόνια ἀπό τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821, ὅπου τά ἐπαναστατικά Συντάγματα ὅριζαν, «Ἕλληνες εἰσι οἱ εἰς Χριστόν πιστεύοντες», καί ἀποκτᾶ ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον τό γεγονός ὅτι τό 1923 οἱ ἀνταλλαγές τῶν πληθυσμῶν, μεταξύ ἑλληνικοῦ καί τουρκικοῦ ἐθνικού κράτους, ἑκατό καί πλέον χρόνια μετά τό 1821, ἔγιναν μέ κριτήριο τή θρησκεία.
Γι’ αὐτό καί οἱ μουσουλμάνοι, πού μιλοῦσαν Ἑλληνικά, ἐγκαταστάθηκαν στήν Τουρκία, οἱ δέ τουρκόφωνοι Καππαδόκες, ἐπειδή ἦταν Ὀρθόδοξοι, ἐγκαταστάθηκαν στήν Ἑλλάδα. Ἐπειδή, ὅμως, τά ἀνθρώπινα εἶναι διαρκῶς μεταβαλλόμενα καί ἀκολουθοῦν τόν ἄνθρωπο, γιατί ὅπως γράφει στούς Ἐλεύθερους Πολιορκημένους ὁ Δ. Σολωμός, «τά σπλάχνα μου κι ἡ θάλασσα ποτέ δέν ἡσυχάζουν», τά αἰτούμενα καί τά προ – βλήματα τῆς Κρήτης τοῦ 2021 εἶναι πολύ διαφορετικά ἀπό αὐτά τοῦ 1821 καί τοῦ 1921.
Ἡ Κρήτη, ὡς ἑλληνική περιφέρεια, γνώρισε μεγάλες ἀλλαγές στίς κοινωνικές καί οἰκονομικές της δομές καί σήμερα βιώνει τό μεῖζον δημογραφικό πρόβλημα, ὅπως βέβαια ὅλη ἡ Δυτική Εὐρώπη, τήν ἐγκα-τάσταση τῶν προσφύγων, τῶν μεταναστῶν, καί τίς οἰκονομικές καί ἄλλες συνέπειες ἀπό τήν πνευματική δοκιμασία, τοῦ ἀόρατου ἐχθροῦ μας, τοῦ κορονοϊοῦ. Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός μᾶς εἶχε πεῖ τήν μεγάλη ἀλήθεια: «ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε ἀλλά θαρσεῖτε, ἐγώ νενίκηκα τόν κόσμον» (Ἰωάν. ιστ΄, 33). Μέ τήν ἐλπίδα τῆς Ἀναστάσεως οἱ χριστιανοί, ὁ κλῆρος καί ὁ λαός τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως θά ἑορτάσουν τά διακόσια χρόνια (1821-2021) ἀπό τήν ἔναρξη τῆς Ἑλληνικῆς ἐπαναστάσεως, μέ τήν προσδοκία, τήν ἐλπίδα καί τήν εὐχή, οἱ νέοι μας, τά παιδιά μας, τήν εἰς Χριστόν πίστη τοῦ ἀγώνα τοῦ 1821, μέ τίς ἐλπίδες, τούς ὁραματισμούς καί τίς προσδοκίες του, νά τίς ἐξακτινίσουν στόν 21ο αἰῶνα.”.