Το Ιερό του Απόλλωνα στη Φραγκίσσα, τόπος μιας πρόσφατης, σημαντικής ανακάλυψης για την αρχαία ιστορία της Κύπρου, αποκάλυψε νέα μυστικά χάρη στις τρέχουσες έρευνες.
Ο ναός αυτός, που καταγράφηκε για πρώτη φορά από τον Γερμανό εξερευνητή Max Ohnefalsch-Richter το 1885, έκρυβε αρχαιολογικούς θησαυρούς που παρέμεναν άγνωστοι μέχρι που μια ομάδα εμπειρογνωμόνων αποφάσισε να επανεξετάσει τον χώρο.
Σε μια κρυμμένη κοιλάδα κοντά στην αρχαία Ταμασσό, τα Πανεπιστήμια της Φρανκφούρτης και του Κιέλου/Βύρτσμπουργκ συνεργάστηκαν σε ανασκαφές που έφεραν στο φως ανεκτίμητα θραύσματα αγαλμάτων. Η ανασκαφική περίοδος του 2024 αποδείχθηκε ιδιαίτερα καρποφόρα, με ανακαλύψεις που μεταμορφώνουν την κατανόησή μας για την κυπριακή θρησκευτική τέχνη.
Νέες ανακαλύψεις
Χάρη στην ηγεσία του Δρ Matthias Recke του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης, ο οποίος, μαζί με τον Δρ Philipp Kobusch του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου του Κίελο, ξεκίνησε μια σχολαστική εξέταση του γνωστού χώρου.
Με την υποστήριξη του Τμήματος Αρχαιοτήτων της Κύπρου και του Ιδρύματος AMRICHA στη Λειψία, η ομάδα πραγματοποίησε γεωφυσικές έρευνες που αποκάλυψαν σημαντικά υπόγεια αγάλματα και κατασκευές που είχαν περάσει απαρατήρητα.
Η αρχική ανακάλυψη έγινε πριν από 140 χρόνια.
Κατά τη διάρκεια των πρόσφατων ανασκαφών, η ομάδα ανακάλυψε τα ερείπια μιας αυλής αφιερωμάτων και περισσότερες από 100 βάσεις αγαλμάτων, μερικές από τις οποίες είναι κολοσσιαίων διαστάσεων.
Η μεγαλύτερη έκπληξη ήρθε όταν ανακάλυψαν πολυάριθμα γλυπτικά θραύσματα στο χώμα της αρχικής ανασκαφής, τα οποία προφανώς είχαν παραβλεφθεί κατά τη βιαστική εργασία του 1885.
Τα νεοανακαλυφθέντα θραύσματα επιτρέπουν την ολοκλήρωση και την αποκατάσταση των αγαλμάτων που εκτίθενται σήμερα σε μουσεία σε όλο τον κόσμο, όπως το Μουσείο Κύπρου στη Λευκωσία και το Βασιλικό Μουσείο του Οντάριο στο Τορόντο. Η ανακάλυψη ποδιών σαφώς μεγαλύτερων από το φυσικό μέγεθος επιβεβαιώνει την ύπαρξη κολοσσιαίων ανδρικών μορφών από ασβεστόλιθο της Αρχαϊκής περιόδου.
Τα στοιχεία για προηγουμένως άγνωστα αναθηματικά δώρα, όπως μαρμάρινες γυάλινες χάντρες και αιγυπτιακά φυλακτά από φαγεντιανή, υποδηλώνουν ευρύτερες λατρευτικές πρακτικές και πιθανές διεθνείς πολιτισμικές συνδέσεις, τις οποίες η σύγχρονη αρχαιολογία μόλις άρχιζε να εξετάζει.
Ο ναός αποκαλύπτει τα μυστικά του
Μεταξύ των ευρημάτων ξεχωρίζουν δύο βάσεις με πολύτιμες επιγραφές: η μία με κυπροσυλλαβικούς χαρακτήρες και η άλλη με αναφορά στη δυναστεία των Πτολεμαίων. Τέτοιες ενδείξεις δείχνουν ότι το ιερό διατήρησε τη σημασία του πολύ μετά την Αρχαϊκή περίοδο, προσαρμοζόμενο στις διάφορες ιστορικές φάσεις της ελληνικής κουλτούρας.
Τα θραύσματα των αγαλμάτων εξέπληξαν τους αρχαιολόγους.
Οι αρχαιολόγοι επανεξετάζουν τώρα την αρχιτεκτονική διάταξη του ιερού, καθώς υπάρχουν ενδείξεις που δείχνουν σημαντικές επεκτάσεις με την πάροδο του χρόνου. Χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνικές, οι ερευνητές εντόπισαν μια μεγάλη περίστυλη αυλή, που πιθανότατα χρησιμοποιούνταν για κοινοτικά συμπόσια, αποκαλύπτοντας τελετουργικές συμπεριφορές των αρχαίων προσκυνητών.
Μεταξύ των πιο αξιοσημείωτων ευρημάτων είναι τα χαρακτηριστικά γλυπτά: μικρά πήλινα άρματα, ιππείς και πολεμιστές, καθώς και μεγάλα κοίλα αγάλματα, μερικά σε φυσικό μέγεθος. Ένα θραύσμα παπουτσιού που ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια των πρόσφατων ανασκαφών παρουσιάζει καλλιτεχνικές ομοιότητες με τα αγάλματα σε φυσικό μέγεθος που ανακαλύφθηκαν κατά την αρχική ανασκαφή του 1885.
Οι αρχαιολογικές έρευνες εντόπισαν την αρχική τάφρο ανασκαφής μήκους 13 μέτρων από την ανασκαφή του 1885, παρέχοντας νέες πληροφορίες για τις αρχικές ερευνητικές προσπάθειες στον χώρο. Αυτή η αρχαία τάφρος αποκάλυψε υπολείμματα τοιχοποιίας με διπλά τοιχώματα, που αναμφίβολα αποτελούσαν μέρος της αρχικής αρχιτεκτονικής του ιερού, η οποία δεν είχε καταγραφεί πλήρως την εποχή εκείνη.