Μετρώντας ήδη δέκα επιτυχημένες διοργανώσεις και με το βλέμμα στραμμένο στη 11η, το Φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας δεν είναι πια απλώς μια γιορτή γεύσεων – είναι ένα πολυδιάστατο πολιτιστικό γεγονός, που κάθε χρόνο «ανοίγει» τις πόρτες τής κρητικής παράδοσης προς το κοινό, εντός και εκτός του νησιού. Φέτος, για πρώτη φορά, το φεστιβάλ αποκτά διαπολιτισμικό χαρακτήρα με την παρουσία της Κύπρου, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή για τον θεσμό.
Λίγες μέρες πριν τη μεγάλη διοργάνωση στο Γάζι, η πρόεδρος του Φεστιβάλ, Λένα Ηγουμενάκη, μιλά για τη διαδρομή και την εξέλιξη του θεσμού, τη δύναμη της γαστρονομικής μνήμης, τη σημασία της συμμετοχής των πολιτιστικών συλλόγων, αλλά και τα μηνύματα που φιλοδοξεί να στείλει μέσα από αυτή τη μεγάλη γιορτή της γεύσης και της ταυτότητας. Μια συνέντευξη – κατάθεση ψυχής, γεμάτη αρώματα Κρήτης και παλμό παράδοσης.
– Κυρία Ηγουμενάκη, ήδη το Φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας μετρά δέκα διοργανώσεις και σε λίγες μέρες έρχεται το 11ο Φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας. Πώς εξελίχθηκε στην πορεία ο θεσμός και τι διαφορετικό να περιμένουμε από την φετινή διοργάνωση;
Από την πρώτη του διοργάνωση μέχρι σήμερα, το Φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας έχει καταφέρει να γίνει ένας αναγνωρισμένος θεσμός, όχι μόνο στην Κρήτη αλλά και πέρα από τα όρια του νησιού. Κάθε χρονιά προσπαθούμε να ανανεωνόμαστε, να δίνουμε βήμα σε νέες ιδέες, χωρίς όμως να απομακρυνόμαστε από τον πυρήνα: την αυθεντική, παραδοσιακή κρητική γεύση και κουλτούρα. Φέτος, έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε για πρώτη φορά την Κύπρο, σε μια τιμητική συμμετοχή που ενώνει δύο λαούς με κοινές ρίζες και πολιτισμούς, γύρω από το τραπέζι. Αυτό από μόνο του αποτελεί μια σημαντική εξέλιξη και ένα άνοιγμα σε διαπολιτισμικό διάλογο.
– Έχετε δηλώσει ότι μέσω του φεστιβάλ «κτίζουμε γέφυρες επικοινωνίας και φιλίας… αναδεικνύουμε σπάνιες συνταγές της παραδοσιακής κρητικής κουζίνας». Με ποιο τρόπο επιτυγχάνεται αυτό και τι είναι τελικά αυτό που μένει από το «αντάμωμα», όπως συνηθίζετε να το ονομάζετε;
Το «αντάμωμα» δεν είναι μόνο ένα φεστιβαλικό γεγονός. Είναι μια ζωντανή μνήμη που ενεργοποιείται μέσα από τις γεύσεις, τις μυρωδιές, τα χρώματα και τις ανθρώπινες επαφές. Οι σπάνιες συνταγές που παρουσιάζουμε, πολλές φορές ξεχασμένες, μεταφέρονται από γενιά σε γενιά και ξαναζωντανεύουν στις κουζίνες των συλλόγων. Μέσα από την ανταλλαγή αυτών των γεύσεων και ιστοριών, χτίζονται δεσμοί. Το πιο δυνατό αποτύπωμα που αφήνει το φεστιβάλ είναι αυτή η αίσθηση του «μαζί» και της μοιρασιάς, που τόσο έχουμε ανάγκη.
– Το φετινό πρόγραμμα περιλαμβάνει -και φέτος- παράλληλες δράσεις και βιωματικά εργαστήρια (π.χ. πανεροπλεκτική, ξομπλιαστές κουλούρες, ζαχαρωτές μαντινάδες). Αυτές δεν «ακουμπούν» μόνο στη μαγειρική αλλά και στην παράδοση της Κρήτης. Πώς περνά αυτή μέσα από τις διοργανώσεις του φεστιβάλ;
Η παράδοση στην Κρήτη είναι πολυσύνθετη. Δεν περιορίζεται στη μαγειρική – είναι τραγούδι, είναι εργόχειρο, είναι ποίηση, είναι χειροτεχνία. Γι’ αυτό και φροντίζουμε το φεστιβάλ να είναι μια πολυδιάστατη εμπειρία. Μέσα από τα βιωματικά εργαστήρια, μικροί και μεγάλοι έρχονται σε επαφή με παραδοσιακές τέχνες που αλλιώς θα χάνονταν. Έτσι, η πολιτιστική κληρονομιά της Κρήτης δεν παραμένει στατικά εκθεματική, αλλά γίνεται πράξη, δημιουργία και βιωμένη εμπειρία.
– Το φεστιβάλ υποστηρίζεται σημαντικά από την Περιφέρεια Κρήτης, τον Δήμο Μαλεβιζίου, τους Πολιτιστικούς Συλλόγους και επίτιμους προσκεκλημένους από την Κύπρο. Πόσο σημαντική είναι η κυπριακή συμμετοχή για εσάς;
Η φετινή κυπριακή συμμετοχή αποτελεί για εμάς ένα πολύτιμο δώρο αλλά να επισημάνουμε πως δεν είναι η πρώτη φορά, αφού και στο παρελθόν είχαμε τον Σύλλογο Γυναικών Υπαίθρου Λάρνακας, ενώ φέτος μαζί μας θα είναι η δημοσιογράφος και τηλεμαγείρισσα Χρύσω Λέφου. Η Κύπρος και η Κρήτη έχουν κοινές αναφορές, κοινές λέξεις, κοινούς ήχους και γεύσεις. Το να συναντιούνται οι κουζίνες μας και να αλληλοσυμπληρώνονται είναι ένα σημαντικό βήμα στον πολιτιστικό διάλογο που επιδιώκουμε.
– Το φεστιβάλ αναδεικνύει και τη σημασία της κρητικής διατροφής ως «μοχλό για ανάπτυξη της τουριστικής εμπειρίας». Πολιτισμός, παράδοση, γεύση και τοπικά προϊόντα συνθέτουν ένα ξεχωριστό προφίλ για την Κρήτη. Πώς βλέπετε την εξέλιξη αυτής της παράδοσης μέσα στις επόμενες δεκαετίες;
Αν η εξέλιξη στηριχθεί στον σεβασμό της αυθεντικότητας, τότε έχουμε κάθε λόγο να είμαστε αισιόδοξοι. Ο τουρίστας σήμερα δεν αναζητά μόνο τον ήλιο και τη θάλασσα – θέλει εμπειρία, ουσία, σύνδεση με τον τόπο. Η κρητική διατροφή, με την απλότητα, τη νοστιμιά και την υγιεινή της βάση, είναι ένα ανεκτίμητο πολιτιστικό αγαθό που μπορούμε και οφείλουμε να αναδείξουμε. Μέσα από θεσμούς όπως το φεστιβάλ, αυτή η παράδοση παίρνει νέα πνοή και μέλλον.
– Το βιβλίο με κρητικές συνταγές έχει ήδη εκδοθεί και προετοιμάζεται νέο. Τι περιμένουν οι αναγνώστες να βρουν στο επόμενο βιβλίο; Έχετε ξεχωριστές αφηγήσεις, ιστορίες ή περιοχές που θα αναδειχθούν;
Το νέο βιβλίο θα είναι κάτι περισσότερο από μια συλλογή συνταγών. Θα είναι ένα ταξίδι στη γαστρονομική ψυχή της Κρήτης. Θα περιλαμβάνει ιστορίες ανθρώπων, μικρά πολιτιστικά «στολίδια» από κάθε γωνιά του νησιού, αφηγήσεις για το πώς γεννήθηκαν ορισμένες συνταγές και τι συμβολίζουν. Θέλουμε ο αναγνώστης να νιώσει ότι του ανοίγουμε την πόρτα στο σπίτι μας και τον προσκαλούμε στο τραπέζι μας.
– Τι μηνύματα θέλετε να περάσετε μέσα από το 11ο Φεστιβάλ σε όλους τους Κρητικούς – και σε αυτούς που δεν θα μπορέσουν να παρευρεθούν στις 3 Αυγούστου στο Γάζι;
Το βασικό μας μήνυμα είναι απλό και δυνατό: Μην ξεχάσουμε ποιοι είμαστε. Η παράδοση δεν είναι κάτι παλιό – είναι κάτι που μας ορίζει και μας ενώνει. Ακόμη και όσοι δεν μπορέσουν να είναι μαζί μας φέτος, μπορούν να συμμετέχουν νοερά, μαγειρεύοντας μια συνταγή της γιαγιάς, λέγοντας μια μαντινάδα, ή απλά θυμίζοντας στα παιδιά τους τη σημασία της κρητικής γης και της φιλοξενίας. Το φεστιβάλ είναι για όλους και είναι κομμάτι όλων μας.