Η 12η Ιουλίου χαρακτηρίζεται ως ιστορική μέρα για την Κρήτη, καθώς η UNESCO αναγνώρισε τη σπουδαιότητα και τη μοναδικότητα του Μινωικού Πολιτισμού, εντάσσοντας την Κνωσό, τη Φαιστό, τα Μάλια, τη Ζάκρο, τη Ζώμινθο και την Κυδωνία, στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς του διεθνούς οργανισμού.
Η απόφαση γέμισε με χαρά και περηφάνεια τους Κρητικούς, αλλά ταυτόχρονα και μεγάλη ευθύνη για την προστασία και διατήρηση αυτού του μοναδικής σημασίας πολιτισμικού αγαθού.
Ο θεσμός των Μνημείων της Παγκόσμιας Κληρονομιάς αυξάνει μεν την φήμη του σε παγκόσμιο επίπεδο και έχει θετικό αντίκτυπο στην τοπική οικονομία, λειτουργεί όμως και δεσμευτικά ως προς την αποτελεσματική προστασία τους από τις τοπικές και κρατικές αρχές.
Στο θέμα της επόμενης ημέρας αναφέρθηκε χθες στο Δημοτικό Συμβούλιο και ο δήμαρχος Ηρακλείου κ. Α. Καλοκαιρινός, τονίζοντας ότι πολλά έχουν ακόμα να γίνουν στην Κνωσό. Επεσήμανε τις αναγκαίες αλλαγές που πρέπει να γίνουν στην είσοδο του μνημείου. Υπάρχει ήδη εγκεκριμένη μελέτη για την είσοδο στην Κνωσό, με χρηματοδότηση από το ΠΕΠ Κρήτης, η οποία θα δημοπρατηθεί το επόμενο διάστημα.
Επίσης, ο κ. Καλοκαιρινός ευχαρίστησε τον αντιδήμαρχο Τεχνικών Έργων, Γιώργο Σισαμάκη, τον αντιδήμαρχο Περιβάλλοντος και Καθαριότητας, Νίκο Γιαλιτάκη, καθώς και υπηρεσιακά στελέχη που εργάστηκαν για τη συμπλήρωση αυτού του φακέλου.
Οι υποχρεώσεις των κρατών
Τα κράτη που έχουν μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς στην επικράτειά τους, έχουν την υποχρέωση να τα προστατεύουν και να τα διατηρούν για τις μελλοντικές γενιές. Αυτό περιλαμβάνει την προστασία από καταστροφές, όπως φυσικές καταστροφές ή ανθρώπινες ενέργειες, και τη διασφάλιση της ακεραιότητάς τους. Επιπλέον, τα κράτη οφείλουν να τα αναδεικνύουν και να τα προωθούν ως μέρος της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Συνοπτικά, τα κράτη έχουν την ευθύνη να διαφυλάξουν την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά για τις μελλοντικές γενιές, διασφαλίζοντας την προστασία και τη διατήρηση των μνημείων που βρίσκονται στην επικράτειά τους
Ειδικότερα, οι υποχρεώσεις των κρατών περιλαμβάνουν:
• Προστασία και διατήρηση:
Τα κράτη πρέπει να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία των μνημείων από ζημιές, φθορές ή καταστροφές. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη λήψη μέτρων κατά της ρύπανσης, τη διασφάλιση της σταθερότητας των κτηρίων, την αποκατάσταση ζημιών και την πρόληψη παράνομης δραστηριότητας στην περιοχή του μνημείου.
• Διαχείριση και συντήρηση:
Τα κράτη πρέπει να διαθέτουν σχέδια διαχείρισης και συντήρησης για τα μνημεία, τα οποία θα περιλαμβάνουν τακτικές επιθεωρήσεις, συντήρηση, επισκευές και αποκαταστάσεις. Πρέπει επίσης να διασφαλίζουν ότι οι πόροι είναι διαθέσιμοι για τη συντήρηση του μνημείου.
• Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση:
Τα κράτη οφείλουν να εκπαιδεύουν το κοινό σχετικά με την αξία και τη σημασία των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει εκπαιδευτικά προγράμματα, εκθέσεις, εκδόσεις και άλλες δραστηριότητες ευαισθητοποίησης.
• Προώθηση και τουρισμός:
Τα κράτη μπορούν να προωθούν τα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς ως μέρος του πολιτιστικού τουρισμού. Ωστόσο, πρέπει να διασφαλίσουν ότι ο τουρισμός δεν επηρεάζει αρνητικά την ακεραιότητα και την κατάσταση του μνημείου.
• Συνεργασία:
Τα κράτη πρέπει να συνεργάζονται μεταξύ τους και με την UNESCO για την προστασία και τη διατήρηση των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την ανταλλαγή πληροφοριών, την παροχή τεχνικής βοήθειας και την υλοποίηση κοινών έργων.
Αναφορές κάθε 6 – 8 χρόνια
Τα κράτη – μέλη καλούνται να συντάσσουν αναφορές κάθε έξι (6) με οχτώ (8) χρόνια, σχετικά με τα νομοθετικά και διοικητικά μέτρα που έχουν λάβει, καθώς και τις ενέργειες στις οποίες έχουν προβεί για την εφαρμογή της Σύμβασης, συμπεριλαμβανομένης της κατάστασης διατήρησης των ΜΠΚ που βρίσκονται στην επικράτειά τους.
Οι αναφορές αυτές υποβάλλονται στη Γενική Διάσκεψη της UNESCO, μέσω της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Η περιοδική υποβολή αναφορών συνιστά μια διαδικασία αυτοαναφοράς και αυτοαξιολόγησης από τα κράτη – μέλη. Για τη σύνταξη της αναφοράς, υπάρχει δυνατότητα παροχής συμβουλών από εμπειρογνώμονες των Συμβουλευτικών Οργάνων και της Γραμματείας του Οργανισμού, η οποία, με τη σύμφωνη γνώμη των ενδιαφερόμενων κρατών – μελών, να παρέχει σε αυτά πρόσθετη, εξειδικευμένη καθοδήγηση.
Στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, οι περιοδικές αναφορές για κάθε ΜΠΚ συντάσσονται από τις κατά τόπους Εφορείες Αρχαιοτήτων, σε συνεργασία με τις αρμόδιες διευθύνσεις του ΥΠΠΟ και, κατά περίπτωση, του ΥΠΕΝ, ενώ η περιοδική αναφορά για το κράτος – μέλος συντάσσεται και υποβάλλεται από τις αρμόδιες διευθύνσεις του ΥΠΠΟ. Μέχρι τον Νοέμβριο του 2024 είχαν ολοκληρωθεί τρεις κύκλοι περιοδικών αναφορών για την Ελλάδα, εκείνοι των ετών 2006, 2014 και 2022.
Τι συνεισέφεραν στην εθνική οικονομία οι προορισμοί της UNESCO στην Ελλάδα
Οι προορισμοί της UNESCO στην Ελλάδα (ελληνικά ΜΠΚ), την τελευταία εικοσιπενταετία, συνεισέφεραν στην εθνική οικονομία, δια των εισιτηρίων εισόδου, έσοδα ύψους 727 εκ. ευρώ περίπου, έναντι συνολικών εσόδων 1,2 δισ. ευρώ προερχομένων από εισιτήρια σε αρχαιολογικούς χώρους (εξαιρουμένων των μουσείων) της Ελλάδας. Στο ποσό δε των 727 εκ., θα πρέπει να προστεθούν και εκείνα που προέρχονται από τα έμμεσα και πολλαπλασιαστικά οφέλη στην οικονομία, το εισόδημα δηλαδή που παράγεται από εκείνους που επωφελούνται, δραστηριοποιούμενοι είτε εντός είτε περιφερειακά των ΜΠΚ.
Τι έδειξε μελέτη για τα μνημεία μετά την ένταξη
Ο χαρακτηρισμός από την Ουνέσκο ενός μνημείου ως στοιχείου παγκόσμιας κληρονομιάς, όπως καταδεικνύεται σε μελέτη, επηρεάζει ποικιλοτρόπως την οικονομία και την κοινωνία στο σύνολό της. Ειδικότερα, το έμβλημα του οργανισμού προσδίδει επιπλέον κύρος σε μνημεία και περιοχές, καθιστώντας τα σημεία αναφοράς για πλήθος επισκεπτών. Τα οφέλη είναι πολλαπλασιαστικά για τις τοπικές κοινωνίες, καθώς ενισχύονται οι υποδομές, τονώνεται η τουριστική δραστηριότητα, ενώ παράλληλα υλοποιούνται αναπτυξιακές δράσεις, με σκοπό την εξυπηρέτηση των αυξημένων απαιτήσεων που συνεπάγεται η συγκεκριμένη αναγνώριση. Τα ΜΠΚ έχουν εξ ορισμού διεθνή απήχηση και μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής στην οποία βρίσκονται και, περαιτέρω, να αποτελέσουν πολύ σημαντικές πηγές άντλησης πόρων για ολόκληρη την επικράτεια, με δεδομένη την κατάλληλη προστασία και διαχείρισή τους.