Από την «αυγή» της βιομηχανικής επανάστασης, εκφράζονταν φόβοι ότι οι μηχανές – από τους αυτοματοποιημένους αργαλειούς μέχρι τα μικροτσίπ – θα «έκλεβαν» θέσεις εργασίας από ανθρώπους, καθιστώντας τους περιττούς. «Προς το παρόν, οι άνθρωποι ως επί το πλείστον επικρατούν. Όμως τώρα που η τεχνητή νοημοσύνη θα εξαπλωθεί σχεδόν σε όλους τους κλάδους η απειλή γίνεται αντιληπτή, σύμφωνα με κάποιους ειδικούς: τα ρομπότ θα πάρουν στα αλήθεια κάποιες δουλειές».
Εκθεση της Goldman Sachs από τον Μάρτιο του 2023 εκτιμά ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να αναλάβει το 25% όλων των εργασιών που σήμερα κάνουν οι άνθρωποι. Σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ 300 εκατομμύρια θέσεις εργασίας θα μπορούσαν να χαθούν εξαιτίας της αυτοματοποίησης. «Και αυτό θα μπορούσε να είναι τρομερό», λέει ο Μάρτιν Φορντ, συγγραφέας του βιβλίου «Ο Κανόνας των Ρομπότ: Πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη Θα Μεταμορφώσει τα Πάντα».
«Δεν θα συμβεί απαραίτητα σε μεμονωμένα άτομα, θα μπορούσε να είναι συστημικό», λέει. «Θα μπορούσε να συμβεί σε πολλούς ανθρώπους, ενδεχομένως αρκετά ξαφνικά, ενδεχομένως σε όλους ταυτόχρονα. Και αυτό θα έχει επιπτώσεις όχι μόνο στους απολυμένους αλλά σε ολόκληρη την οικονομία».
Όμως δεν είναι μόνο άσχημα τα νέα. Εμπειρογνώμονες εκτιμούν, με μια επιφύλαξη, πως υπάρχουν ακόμη πράγματα για τα οποία η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι ικανή – εργασίες που απαιτούν ανθρώπινες δεξιότητες, όπως συναισθηματική νοημοσύνη και σκέψη «έξω από του κουτί». Και η μετακίνηση σε ρόλους που εστιάζουν σε αυτές τις δεξιότητες θα μπορούσε να βοηθήσει έναν εργαζόμενο να μειώσει τις πιθανότητες αντικατάστασής του από ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης.
«Θεωρώ ότι τρεις κατηγορίες θα είναι σχετικά προστατευμένες στο άμεσο μέλλον» λέει ο Φορντ. «Η πρώτη αφορά τις δημιουργικές δουλειές: όταν δεν κάνετε τυποποιημένες εργασίες, ούτε «αναδιατάσσετε πράγματα», αλλά πραγματικά σκέφτεστε νέες ιδέες και φτιάχνετε κάτι καινούργιο».
Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι όλες οι θέσεις εργασίας που θεωρούνται «δημιουργικές» είναι ασφαλείς. Στην πραγματικότητα, ο γραφιστικός σχεδιασμός και θέσεις που σχετίζονται με τις εικαστικές τέχνες μπορεί να είναι από τις πρώτες που θα χαθούν- οι βασικοί αλγόριθμοι μπορούν να κατευθύνουν ένα ρομπότ να αναλύσει εκατομμύρια εικόνες, επιτρέποντας στην τεχνητή νοημοσύνη να κατανοήσει στον απόλυτο βαθμό και άμεσα τη ζητούμενη αισθητική. Άλλα δημιουργικά επαγγέλματα πάντως απολαμβάνουν σχετική ασφάλεια, λέει ο Φορντ: «στην επιστήμη, την ιατρική και τη νομική … άνθρωποι των οποίων η δουλειά είναι να επινοούν μια νέα νομική στρατηγική ή επιχειρηματική στρατηγική. Νομίζω ότι εκεί θα συνεχίσουν να υπάρχουν θέσεις για ανθρώπους».
Η δεύτερη «ασφαλής» κατηγορία είναι οι θέσεις εργασίας που απαιτούν εξελιγμένες διαπροσωπικές σχέσεις. Νοσηλευτές, σύμβουλοι επιχειρήσεων και δημοσιογράφοι – ερευνητές. Πρόκειται για δουλειές, λέει, «που χρειάζεται πολύ βαθιά κατανόηση των ανθρώπων. Νομίζω ότι θα περάσει πολύς καιρός προτού η τεχνητή νοημοσύνη αποκτήσει την ικανότητα να αλληλεπιδρά με τρόπους που πραγματικά να δημιουργούν σχέσεις».