Η παραοικονομία στην Ελλάδα αυξήθηκε από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 και κινείται σε πολύ υψηλότερο επίπεδο από τον μέσο όρο των αναπτυγμένων ευρωπαϊκών οικονομιών, σύμφωνα με μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (IMF Working Paper, Explaining the Shadow Economy in Europe: Size, Causes and Policy Options).
Η Ελλάδα, απέχει παρασάγγας από τους από τους δείκτες του «σκληρού» πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την παραοικονομία να κινείται στα επίπεδα του 30%, ενώ το ακόμη χειρότερο είναι ότι περιλαμβάνεται στις λίγες χώρες που η παραοικονομία διευρύνεται σταθερά από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, σε αντίθεση με άλλες χώρες στις οποίες, ναι μεν η παραοικονομία ενισχύθηκε τη διετία 2008- 2010, υποχώρησε ωστόσο μετά, στα προ κρίσης επίπεδα.
Η μελέτη του ΔΝΤ εκτιμά ότι η παραοικονομία στην Ελλάδα αυξήθηκε από το 28,1% του ΑΕΠ το 2000 στο 32,2% το 2009 για να υποχωρήσει το 2016 στο 30,2%.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, το ποσοστό της παραοικονομίας στις χώρες της Ευρώπης κυμαίνεται από λιγότερο από 10% έως και πάνω από το 40% του ΑΕΠ. Στις αναπτυγμένες οικονομίες, η παραοικονομία τείνει να είναι χαμηλότερη και να κινείται περίπου στο 10% – 20% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο, ενώ στις αναδυόμενες οικονομίες το ποσοστό της είναι υψηλότερο και κυμαίνεται περίπου στο 30% – 35% και στις περισσότερες οικονομίες της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών κινείται πάνω από το 40% και ακόμη υψηλότερα σε ορισμένες περιπτώσεις.
Αν και το μέσο μέγεθος της παραοικονομίας στην Ευρώπη παρέμεινε σε γενικές γραμμές παραπλήσιο με αυτό στα μέσα της δεκαετίας του 2000, υπήρξαν διαφορετικές εξελίξεις σε επίπεδο χωρών, αναφέρει η μελέτη. Σε πολλές χώρες, η παραοικονομία αυξήθηκε από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 (όπως στην Κροατία, την Κύπρο, την Ελλάδα, τη Σερβία), ενώ σε άλλες μειώθηκε (Τσεχία, Βόρεια Μακεδονία). Στις περισσότερες χώρες, το μέγεθος της παραοικονομίας αυξήθηκε την περίοδο 2008 – 2010 για να υποχωρήσει στη συνέχεια στα προ κρίσης επίπεδα.
Το μέγεθος της παραοικονομίας είναι μικρότερο στις πιο αναπτυγμένες χώρες, τόσο ως ποσοστό του ΑΕΠ όσο και ως ποσοστό της απασχόλησης.
Οι επιπτώσεις
Με την παραοικονομία αδυνατίζουν τα δημόσια έσοδα, διευρύνεται το «κενό» στους φόρους και ως συνέπεια περιορίζονται οι πόροι για την ενίσχυση του Κοινωνικού Κράτους, της Υγείας, της Παιδείας.
Οι επιχειρήσεις αποφεύγουν επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες, με αρνητικές επιπτώσεις και στην παραγωγικότητα.
Επίσης, ενισχύεται η «στρατιά» των κακοπληρωμένων, ανειδίκευτων και ανασφάλιστων εργαζομένων.