Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσίασε ως επιτυχία τον βασικό δασμό 15% που συμφωνήθηκε με τον αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Ωστόσο, μέχρι πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέκλειε ρητά μια τέτοια παραχώρηση.
Σε μία ανάλυση του ανταποκριτή της Neue Zürcher Zeitung (NZZ) στις Βρυξέλλες, αναφέρει ότι το οικονομικό μοντέλο της Ευρώπης κλονίζεται με αυτήν την νέα συμφωνία. Την Πέμπτη (24.07.2025), η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επισκέφθηκε το Πεκίνο για να συζητήσει τον εμπορικό πόλεμο του Ντόναλντ Τραμπ, με τον πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ και τον πρωθυπουργό Λι Τσιανγκ. Όμως η επίσκεψη αποδείχθηκε απογοητευτική.
Η φον ντερ Λάιεν απηύθυνε σαφές προειδοποιητικό μήνυμα: αν η Κίνα συνεχίσει να επιδοτεί μαζικά τις επιχειρήσεις της και να αποκλείει ευρωπαϊκές εταιρείες από δημόσιους διαγωνισμούς, η ΕΕ δεν θα μπορεί να εγγυηθεί ότι θα παραμείνει ανοιχτή στις κινεζικές επιχειρήσεις. Η απειλή αυτή δεν βρήκε ανταπόκριση. Η Κομισιόν δεν απέσπασε καμία παραχώρηση και δεν εισέπραξε καμία κατανόηση από την κινεζική ηγεσία, γράφει η NZZ.
Δασμοί 15% από 1η Αυγούστου – Η Ευρώπη υποχωρεί ξανά
Την ίδια στιγμή, η κατάσταση επιδεινώνεται και με τις ΗΠΑ. Η φον ντερ Λάιεν αναγκάστηκε να υποχωρήσει απέναντι στον Ντόναλντ Τραμπ σε ένα εμπορικό μέτωπο, στο οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέχρι πρότινος απέκλειε κάθε συμβιβασμό.
Πριν λίγους μήνες, η ΕΕ προσπαθούσε να πείσει τις ΗΠΑ να καταργήσουν αμοιβαία τους βιομηχανικούς δασμούς. Η προσπάθεια απέτυχε. Αντί αυτού, από την 1η Αυγούστου, οι ΗΠΑ θα επιβάλλουν βασικό δασμό 15% σε πολλά ευρωπαϊκά προϊόντα — ενώ πριν από την προεδρία Τραμπ, οι δασμοί αυτοί κυμαίνονταν κατά μέσο όρο στο 4%, σύμφωνα με την ολλανδική τράπεζα ING.
Η ΕΕ αφοπλισμένη ανάμεσα σε δύο υπερδυνάμεις
Η ΕΕ απειλείται να συνθλιβεί ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα — δύο υπερδυνάμεις που προετοιμάζονται για πιθανή σύγκρουση, τόσο οικονομική όσο και στρατιωτική. Μέσα σε αυτό το δίπολο, το ευρωπαϊκό μοντέλο που βασίζεται σε κανόνες και συνεργασία δείχνει ευάλωτο, αναφέρει η NZZ.
Η Ένωση είχε επενδύσει στη διεθνοποίηση, χωρίς να έχει δική της πολιτική ή στρατιωτική ισχύ. Στήριζε πάντα την ιδέα ότι το διεθνές εμπόριο πρέπει να βασίζεται σε κανόνες.
Αλλά αυτός ο κόσμος δείχνει να μην υπάρχει πια. Ο Τραμπ ασκεί πίεση μέσω απειλών, ο Σι αγνοεί τις ευρωπαϊκές ανησυχίες. Οι ευρωπαϊκές προσπάθειες να προβάλουν τη δύναμη της εσωτερικής αγοράς των 450 εκατομμυρίων καταναλωτών δεν πείθουν πλέον.
Κρίσιμη εξάρτηση από τις κινεζικές πρώτες ύλες
Η Κίνα διαθέτει ένα ισχυρό πλεονέκτημα έναντι της ΕΕ: τις επεξεργασμένες σπάνιες γαίες, απαραίτητες για πολλούς τομείς της βιομηχανίας. Η ΕΕ εξαρτάται σε ανησυχητικό βαθμό από αυτές.
Η Κομισιόν έχει αναγνωρίσει το πρόβλημα και προσπαθεί να μειώσει αυτή την εξάρτηση. Ορισμένες πρώτες ύλες πρέπει να εξορύσσονται και να μεταποιούνται απευθείας στην Ευρώπη. Ωστόσο, το σχέδιο αυτό προχωρά αργά: λείπουν οι επενδύσεις, η τεχνογνωσία αλλά και η πολιτική ή κοινωνική βούληση.
Η αμυντική εξάρτηση και ο φόβος απέναντι στον Τραμπ
Απέναντι στις ΗΠΑ, η ΕΕ βρίσκεται επίσης σε δύσκολη θέση. Δεν μπορεί να υιοθετήσει σκληρή πολιτική ρητορική, επειδή ο Τραμπ είναι απρόβλεπτος και η Ευρώπη εξαρτάται ακόμη από τη διατλαντική συμμαχία για την άμυνά της.
Οι τελευταίες εξελίξεις λειτούργησαν σαν ένα σκληρό ξύπνημα για την Ευρώπη. Βραχυπρόθεσμα, η εμβάθυνση της εσωτερικής αγοράς μοιάζει να είναι η μόνη διαθέσιμη λύση. Μπορεί να περιορίσει τη ζημιά, αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις άλλοτε ισορροπημένες εμπορικές σχέσεις της ΕΕ με την Ουάσιγκτον και το Πεκίνο.